Άξιος Εστί: Γιατί ο Σάκης μπορεί να τραγουδήσει Μίκη

Πριν χρόνια ο Γιώργος Μητσικώστας, τηλεφωνώντας ως Μίκης Θεοδωράκης στο Σάκη Ρουβά, του πρότεινε μια καλλιτεχνική συνεργασία. Μετά την ανακοίνωση ότι ο γνωστός τραγουδιστής θα ερμηνεύσει πέντε τραγούδια από το Άξιον Εστί στις 2 Μαΐου στην πλατεία της Νέας Σμύρνης, στα πλαίσια του εορτασμού της Πρωτομαγιάς, η φάρσα απέκτησε χαρακτήρα προφητείας.

Πλην όμως οι αντιδράσεις που προκάλεσε η επιλογή του τραγουδιστή υπήρξαν μεγάλες: μέχρι και πρωτοσέλιδο στα Νέα έγινε η συνεργασία την οποία κατέκριναν αμέσως σοβαρότατοι εκπρόσωποι, αυτού που αποκαλούμε έντεχνο ελληνικό τραγούδι, όπως ο Θάνος Μικρούτσικος, η Λίνα Νικολακοπούλου κι άλλοι.

Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει.

Συνηθισμένη ένσταση

Προσπαθώ να καταλάβω γιατί ο Ρουβάς (και οποιοσδήποτε δεν ανήκει σε αυτή τη μεγάλη αυτοαναφορικά τροφοδοτούμενη παρέα του ‘έντεχνου’) δεν έχει δικαίωμα να τραγουδήσει Θεοδωράκη, όταν ο ίδιος ο συνθέτης του το δίνει: νομίζω ότι για κάθε λογικό άνθρωπο ο οποιοσδήποτε θα είχε το δικαίωμα να δοκιμάσει και να κριθεί εκ του αποτελέσματος.

Η συνηθισμένη ένσταση, που γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι ότι το προηγούμενο ρεπερτόριο του ποπ καλλιτέχνη δεν του επιτρέπει να αναμετρηθεί με ένα τόσο μεγάλο έργο – όμως light τραγούδια δεν έχει πει μόνο ο Ρουβάς, έχουν πει κι όσοι με το Άξιον Εστί έχουν ήδη αναμετρηθεί. Ο Ρουβάς, ως γνωστόν, έχει πει το ‘Κορίτσι της Ντίσκο’ που ‘οπλοφορεί κι άμα της αντισταθείς, πυροβολεί εξ’ επαφής, κι όλοι στη ντίσκο, την αγαπάνε, γι’ αυτή μιλούν κτλ’, όμως και ο Μπιθικώτσης έχει πει το ‘μάμπο ζεμπεκάνο’ που παίζουν τα μπουζουκάκια, έη μάμπο, μάμπο ζεϊμπεκάνο, με κέφι και μεράκι όλοι τραγουδούν, έι μάμπο, με φίνο μπουζουκάκι και με μπαγλαμαδάκι πίνουν και γλεντούν.

Επίσης ο Νταλάρας, που έχει εκτέλεσε το Αξιον Εστί, αποσπώντας κολακευτικές κριτικές από το σύνολο των φίλων του, μας έχει πει το “Δεν ξέρω ο Θεός πού κάνει πιάτσα να πάω να τον βρω, και να του πω πως είσαι εσύ η πιο μυστήρια ράτσα”, ενώ και ο Κότσιρας που τραγούδησε Θεοδωράκη, περνώντας απαρατήρητος γιατί φοράει συνήθως μαύρα, μας έχει πει πως “θέλει το σεντόνι της”, δηλώνοντας ξεκάθαρα “δε μετανιώνω, δε σου θυμώνω μα αναρωτιέμαι που να ‘σαι, μακριά νου τι φοράς όταν κοιμάσαι”.

Σαν χθες τον άκουγα να παρακαλάει ‘Άγγιξέ με, ζάλισέ με πάρε με ψηλά, φίλησέ με, τύλιξέ με στα χέρια σου ζεστά κι ας το πούμε κι ας ορκιστούμε κάθε μας βραδιά, όσο ζούμε να ξαναζούμε την πρώτη μας φορά’: μεταξύ μας ο Ρουβάς τόση μελούρα δεν έχει τραγουδήσει.

Δεν υπήρχαν έντεχνοι

Ευτυχώς στα μέσα της δεκαετίας του ‘60, τον καιρό που ο πολυγραφότατος τότε Μίκης διάλεξε τον Γρηγόρη Μπιθικώτση ως ερμηνευτή των στίχων του μεγάλου έργου του Ελύτη, δεν υπήρχαν ούτε ‘έντεχνοι’, ούτε social media για να κάνουν την φασαρία τους: αλλιώς μπορεί να ξεφώνιζαν την επιλογή του Μίκη και να μην είχαμε ποτέ τις γοητευτικές ερμηνείες του Σερ Μπιθί. Βλέπετε πριν ο Μπιθικώτσης, τον οποίο λατρεύω για την καθάρια φωνή του και την λαϊκότητα του, συναντήσει το Θεοδωράκη, είχε πει ουκ ολίγα τραγούδια που παραπέμπουν σε σουξέ του Σάκη και συνέχιζε να λέει τέτοια και μετά τη συνεργασία του με τον μεγάλο μας συνθέτη. Πιθανότατα σήμερα θα είχε πρόβλημα με τους έντεχνους αν ο Μίκης τον διάλεγε: κάποιος θα τον ξεφώνιζε για τις ‘εμπορικές’ επιλογές του. Αν θεωρείτε ότι υπερβάλω σας θυμίζω μερικές επιτυχείς του.

Τα ίσια ανάποδα

Πριν συνεργαστεί με τον Μίκη ο Μπιθικώτσης το 1955 είχε χαλάσει κόσμο με το «Εμενα με λένε Περικλή», όπου ξεκαθάριζε στην κυρία ότι “αλλού έκανες τα κόλπα σου, εδώ θα κάτσεις άγια, γιατί άλλα μάτια έχει ο λαγός και άλλα η κουκουβάγια” – στίχοι Κώστα Βίρβου παρακαλώ. Το με την Γιώτα Λύδια τραγουδούσαν σε μουσική Βασίλη Τσατσάνη και στίχους Ευτυχίας Παπαγανοπούλου ντουέτο το ‘Φλώρο’, όπου ο Σερ ορκίζονταν πως  “Από γυναίκας πονηριά ο φλώρος δε γλιτώνει κι η καρδερίνα ένα πρωί μεσ’στο κλουβί τρυπώνει” και έκλεινε περιγράφοντας πως με τα “Τσίου, τσίου, η γαλιάντρα, θα μου τον πάρει η πονηρή, μια κι ο φλώρος μου ψοφάει για το ξένο το κεχρί’.

Εξίσου σουξεδιάρκη, πιάσαρικη, υπέροχα λαϊκή και καθόλου ‘έντεχνη’, είναι η μεγαλύτερη δική του δημιουργία: το 1969 έγραψε τη μουσική για τα στιχάκια της Ελένης Λιάκου, που μιλάνε για “μια γυναίκα που φεύγει» παραμένοντας «μια σωστή κυρία” ενώ “τα βήματά της σβήνουν μια θλιβερή ιστορία”. Ναι έχει πει και τη ‘Φτωχολογιά’, τη ‘Δραπετσώνα’, την ‘Κυριακή’, αλλά και το Όμορφο αμάξι με τα δυο άλογα’, τη ‘Μαρία που πρέπει να σβήσει το κερί’, την ‘Κοσμοναύτισσα’ που ο Ρουβάς δεν θα έβρισκε το κουράγιο να την τραγουδήσει από άγχος μην τον κράξουνε.

Έχω την εντύπωση πως ο ίδιος ο Μπιθικώτσης δεν θα είχε πρόβλημα επειδή ο Ρουβάς θα πει πέντε τραγούδια που είχε πει αυτός πρώτος – χωρίς να (πολύ)καταλαβαίνει τους στίχους του Ελύτη, όπως είχε παραδεχτεί. Για αυτόν δεν υπήρχαν έντεχνοι και ποπ: αυτές είναι τεχνητές διαιρέσεις, όσων θεωρούν την ελληνική μουσική λίγο τσιφλίκι τους. Στο φινάλε ο Ρουβάς θα τραγουδήσει Θεοδωράκη, όχι ο Μίκης Ρουβά. Αυτό το δεύτερο, όπως σωστά ισχυρίζεται ο Μητσικώστας, θα ήταν συγκλονιστικό….