George Martin: Ο μοναδικός που έζησε το θαύμα των Beatles

“Για αρχή, η γραβάτα σου”. Με αυτήν την ατάκα ξεκίνησαν όλα. Ο George Martin συνάντησε για πρώτη φορά τους Beatles στις 6 Ιουνίου του 1962. Ηχογράφησαν τέσσερα τραγούδια χωρίς τη δική του παρουσία και o Martin εμφανίστηκε μετά στο στούντιο για τα ακούσει και να γνωρίσει την μπάντα. Το μουσικό αποτέλεσμα δεν τον είχε ενθουσιάσει και τότε ρώτησε τους πιτσιρικάδες αν υπάρχει κάτι που προσωπικά δεν τους αρέσει.

Ο μικρότερος, ο George δεν άφησε την πάσα να πάει χαμένη και αμέσως του την είπε για τη γραβάτα του. O Paul και ο John μπήκαν αμέσως στο παιχνίδι, συνέχισαν τις ατάκες και ο Martin αποφάσισε να τους αναλάβει μόνο και μόνο για την προσωπικότητα και το χιούμορ τους.

Είχε μεγάλη εμπειρία συνεργασίας με κωμικούς, είχε δουλέψει με τον Πίτερ Σέλερς και πίστεψε πως μπορούν να πετύχουν και μόνο με την εξυπνάδα και τον χαρακτήρα τους, χωρίς ιδιαίτερο μουσικό ταλέντο. Ευτυχώς για όλους, είχε άδικο.

Από εκείνη την ημέρα και μετά, δεν είχε συχνά άδικο. Αμέσως κατάλαβε πως ο τότε drummer του συγκροτήματος, ο Pete Best, δεν ήταν για πολλά και τους έπεισε να πάρουν τον Ringo. Όταν βέβαια τον έφεραν αυθημερόν στο Λονδίνο για να παίξει στην πρώτη ηχογράφηση του Love me do, ο Martin αρνήθηκε, λέγοντας πως είχε ήδη κλείσει τον Andy White. Για δεκαετίες ο Ringo του το χτυπούσε σε κάθε ευκαιρία. “Δεν με άφησες να παίξω την πρώτη μέρα”.

Το πρότυπο φάνηκε απ’την αρχή. O Martin είχε τις ιδέες του, η μπάντα είχε τις δικές της. Τους παρακάλεσε να πουν το How do you do it, γιατί πίστευε πως θα γίνει No1, αλλά οι Beatles ήθελαν να πουν τραγούδια δικά τους. Το έδωσε στους Gerry and The Pacemakers και όντως έγινε Νο1, κάτι που απέδειξε στα πιτσιρίκια πως κάτι ξέρει, κάτι έχει να προσφέρει, καλό θα είναι να τον ακούν.

Το έκαναν όταν τους είπε να κάνουν πιο γρήγορο το Please, please me, που αρχικά το είχαν γράψει ως μπαλάντα. Έγινε όπως πρότεινε εκείνος και όταν τελείωσαν την ηχογράφηση τους είπε “κύριοι, μόλις γράψατε το πρώτο σας Νο1”. Είχε δίκιο και το ταξίδι ξεκίνησε. Τους έβαλε στο στούντιο κι έγραψαν τον πρώτο τους δίσκο μέσα σε μια μέρα.

Ήταν παραγωγός όλων των δίσκων των Beatles απ’την ημέρα που μπήκαν στη δισκογραφία μέχρι την τελευταία φορά που δούλεψαν όλοι μαζί για κάτι, στο Abbey Road. Μόνο το Let it be έγινε χωρίς αυτόν και ως γνωστόν το Let it be δεν μετράει.

Στα πρώτα χρόνια, την εποχή της Beatle-mania ο Martin έπρεπε απλώς να πιέζει το δίδυμο Lennon/McCartney να συνεχίσουν να γράφουν επιτυχίες και να τους ενθαρρύνει σ’αυτή τη διαδικασία. Δεν είχε μεγάλη παρέμβαση, δεν χρειαζόταν κιόλας, απλώς επέμενε να τους λέει πως θα ήταν ωραίο το φινάλε των τραγουδιών να είναι διαφορετικό, να ‘έχει κάτι’, όπως πχ στο A hard day’ s night, στο Help, στο Ticket to ride. Το συγκρότημα ήταν ‘απλό’, το ίδιο ήταν κι αυτός.

Και το 1965 ήρθε η αλλαγή. Όσο ‘σοβάρευαν’ οι Beatles, τόσο μεγάλωνε η συμβολή του Martin. Η αρχή έγινε με το Yesterday. Ο McCartney είχε ένα τραγούδι στην κιθάρα, οι υπόλοιποι δεν ήθελαν να προσθέσουν ούτε μία νότα απ’τα δικά τους όργανα. Θα έβγαινε μόνο του με την κιθάρα του Paul; Όχι, γιατί ο Martin επέμενε να το συνοδεύσει με έγχορδα “κι αν δεν σου αρέσουν, τα βγάζουμε”.

Δεύτερος μεγάλος σταθμός, το In my life. Είναι η πρώτη φορά που οι Beatles μπαίνουν στο στούντιο με την πεποίθηση πως αυτή είναι πλέον η δουλειά τους. Να πάψουν να είναι παγκόσμιο φαινόμενο, αλλά να ως μουσικοί μαζεύονται για να δημιουργήσουν άλμπουμ που είναι ολοκληρωμένες δουλειές, όχι τραγούδια γραμμένα ανάμεσα στις εξαντλητικές περιοδείες. Θα βγάλουν το Rubber Soul, το σιτάρ θα μπει στη δυτική κουλτούρα, το μήνυμα της αλλαγής θα φτάσει στην Αμερική και στον Brian Wilson, αλλά όλος ο δίσκος μπορεί να συγκεντρωθεί στα 17 δευτερόλεπτα του In my life.

Ο λόγος στον Θοδωρή Δημητρόπουλο, απ’ το Top20 των Beatles που φτιάξαμε πριν δυο χρόνια. Σ’ακούμε Θοδωρή.

“Τι εξώκοσμο πνεύμα, ποια συμπαντική ιδιοφυΐα μπορεί να κατέλαβε τον George Martin όταν ηχογράφησε ένα μπαρόκ πιάνο σόλο σε μισή ταχύτητα και το έβαλε να τρέξει στη διπλή στην καρδιά του κομματιού, δημιουργώντας τα πιο παράξενα, μοναδικά, όμορφα 17” μουσικής που έχουν υπάρξει;”

Ήταν το πρώτο μεγάλο WTF? που έφτιαξαν μαζί οι Beatles και ο Martin. Ακολούθησε το Revolver, η καθοριστική στιγμή του Eleanor Rigby. Ο McCartney, προφανώς ικανοποιημένος απ’αυτό που έγινε στο Υesterday, ήθελε πλέον να το συνοδεύσει μόνο με έγχορδα. Ο Martin έγραψε τη μουσική για ένα διπλό κουαρτέτο και μέχρι και σήμερα είναι Αδύνατον να φανταστείς πως αυτό το τραγούδι θα μπορούσε να έχει γίνει διαφορετικά.

Πλέον ο Martin ήταν εκεί για όλα, ειδικά όσον αφορά τον Lennon. Ο John συνήθιζε να μιλάει με περίεργο τρόπο για τα θέλω του για ένα τραγούδι. “Θέλω να ακούγεται σαν όνειρο, θέλω η φωνή μου να είναι σαν να μιλάω στην κορυφή ενός βουνού”. Ο Lennon ήταν περισσότερο καλλιτέχνης παρά μουσικός σε σχέση με τον McCartney και ο Martin ήταν πάντα εκεί για να βρουν τη λύση.

Έτσι έγιναν τα ανάποδα σόλο του I’m only slepping, έτσι φτιάχτηκε το χαοτικό έπος του Tomorrow never knows. Έτσι ακολούθησε ο σταθμός του Sgt. Pepper’s, με τον Martin πια να είναι παντού. “Έλα, εσύ θα το φτιάξεις”, ήταν η ατάκα του Lennon όταν ο Martin είχε μπροστά του στη σπαζοκεφαλιά το να ενώσει δύο κομμάτια σε διαφορετικά τέμπο για να δημιουργηθεί το Strawberry Fields Forever. O Paul σφύριζε μια μελωδία και ο Martin είχε την απάντηση: σόλο τρομπέτας για το Penny Lane.

Μπορείς να ακούσεις την παρουσία του, όσο και την απουσία του. Κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων του White Album αποχώρησε απηυδισμένος απ’την κακή ατμόσφαιρα, τους άφησε στην τύχη τους. Προσπάθησε μάταια να τους πείσει να πετάξουν μερικά τραγούδια ώστε ο δίσκος να είναι μονός, αλλά κανείς δεν έκανε πίσω και τα έβαλαν όλα, με αποτέλεσμα τον διπλό δίσκο. Αργότερα παραδέχθηκαν πως το αποτέλεσμα ‘κρέμασε’, θα έπρεπε να τον έχουν ακούσει.

Κι όταν μετά το φιάσκο των Get Back sessions του ζήτησαν να μπει μαζί τους στο στούντιο για μια τελευταία φορά, ο Martin ήταν κάθετος. “Αν γίνει, θα με αφήσετε να κάνω τα πράγματα όπως παλιά. Όλοι σας και ειδικά ο John”. Δέχθηκαν και παρότι συνέχισαν να τσακώνονται, τουλάχιστον συνεργάστηκαν όπως έπρεπε για να πουν το σωστό αντίο με το εμβληματικό Abbey Road.

Ήταν εκεί για να παίξει το hapsichord πριν μπουν οι αρμονίες του Because, να φτιάξει τα έγχορδα στο Here comes the sun, για να επιμεληθεί με τον Paul το medley της δεύτερης πλευράς, την αποθεωτική αυλαία.

Είναι εύκολο για όποιον θέλει να ψάξει, να ακούσει και να καταλάβει τη σημασία που είχε ο Martin στην δισκογραφική καριέρα των Beatles, σ αυτά τα επτά χρόνια που άλλαξαν για πάντα τη μουσική. Όμως, ταπεινά προτείνω να δείτε τον Martin να μιλάει για εκείνα τα χρόνια.

Όλοι οι Beatles, με εξαίρεση τον πάντα cool Ringo, είναι κάπως περίεργοι σε όσες συνεντεύξεις έχουν δώσει. Κάποιες φορές υποβάθμιζαν τα πάντα βγάζοντας θυμό (Lennon, Harrison), κάποιες άλλες τα παρουσίαζαν όλα φανταστικά (Paul) και όλοι τόνιζαν περισσότερο τη δική τους συνεισφορά, παρά οτιδήποτε άλλο.

Ο Martin μιλάει για ‘τα παιδιά’ και τα επιτεύγματά τους. Ένας κύριος, με παρουσιαστικό σεβάσμιου βουλευτή, με φωνή σαιξπηρικού ηθοποιού, κάθεται πάνω απ’την κονσόλα και εξιστορεί την ιδιοφυή στιγμή κάθε ενός απ’τα παιδιά του. “Ακούστε τη φωνή του John, o Paul είχε αυτήν την ιδέα, φανταστικό το παίξιμο του Ringo, αυτό είναι το demo του While my guitar, καταπληκτικός George”.

Δεν είναι δικές του νότες, δεν είναι η δική του φωνή, δεν έχουν την υπογραφή του τα τραγούδια, αλλά τα παρουσιάζει με την περηφάνια του ανθρώπου που θεωρεί εαυτόν τυχερό που δούλεψε μαζί με αυτές τις τέσσερις ιδιοφυΐες. Δεν παρουσιάζει τον εαυτό του ως την πέμπτη, απλώς εξιστορεί το πως έγιναν τα πράγματα.

Αυτό που λείπει απ’τους Beatles είναι η παραδοχή από μέρους τους του πόσο τυχεροί στάθηκαν που βρήκε ο ένας τον άλλον. Όταν το ζούσαν δεν το καταλάβαιναν και όταν πέρασε ήταν πια παρελθόν και το εγώ σε συνδυασμό με τον θαυμασμό όποιου τους έπαιρνε συνέντευξη τους οδηγούσε στο να μιλούν για τον εαυτό τους.

Ο Martin δεν ήταν Beatle, δεν βγήκε ποτέ στα φώτα, δεν ούρλιαξαν ποτέ γι’αυτόν, ούτε τον λάτρεψαν σαν θεό. Ήταν μέρος της ομάδας όταν αυτή ήταν στο στούντιο, όχι του συγκροτήματος. Είχε το πρώτο τραπέζι, την καλύτερη θέση στις δημιουργικές στιγμές τους. Είχε συμμετοχή, αλλά κυρίως το προνόμιο να βλέπει τα θαύματα να γίνονται μπροστά στα μάτια του, μέσα στ’ αυτιά του.

Σε κάθε του φράση, γράφονται όλα στο βλέμμα του. Φανερώνει τον θαυμασμό για τους ανθρώπους που συνεργάστηκε και την απόλυτη γνώση του πόσο τυχερός ήταν. Αυτός που τους ανέλαβε, οι Beatles που γνώρισαν ο ένας τον άλλον, ο πλανήτης που καρπώθηκε το αποτέλεσμα. Συνέβη κάτι μαγικό τότε και ο Martin ήταν, απ’τη διάλυση του συγκροτήματος μέχρι και τον θάνατό του, ο απόλυτος ευαγγελιστής του θαύματος των Beatles, γιατί ήταν εκεί όταν χώριζαν τη θάλασσα.

Κάποτε ο Harrison είπε πως “μόνο τέσσερις άνθρωποι είχαν την τύχη να ακούσουν τους Beatles”. Μια καταπληκτική ατάκα για τη δουλειά που έκαναν στις πρόβες, αλλά απ’ την πρώτη στιγμή που τη διάβασα τη θεώρησα 100% άδικη για τον Martin.

Κλείνουμε με μια αγαπημένη μου εικόνα. To 1997 ο George Martin καλεί πολύ κόσμο για μια συναυλία φιλανθρωπίας, για το νησί Montserrat, που είχε καταστραφεί από έκρηξη ηφαιστείου. Η συναυλία πλησιάζει στο τέλος της και φυσικά ο Paul οδηγεί τους υπόλοιπους απ’το Golden Slumbers μέχρι το The end.

Θα τον δείτε τον Martin, όρθιο, με τη μπαγκέτα στο χέρι, να διευθύνει με κέφι. Και στην τελευταία ατάκα, να τραγουδάει κι αυτός πως “in the end, the love you take is equal to the love you make”. Κι όντως, “in his life, he loved them more” και το εισέπραξε απ’ όλον τον κόσμο.