Η 4η σεζόν του ‘The Americans’ ήταν και η καλύτερή του

Το ‘The Americans’ είναι η καλύτερη σειρά που πιθανότατα δεν παρακολουθείς. Δεν είναι για τους λίγους και καλούς ή οτιδήποτε άλλο παρεμφερές και σνομπίστικο, απλά εδώ και τέσσερα χρόνια που προβάλλεται, δεν έχει καταφέρει να βρει το μεγάλο κοινό που της αξίζει. Δεν ξέρω σε ποιόν ή σε τι πρέπει να πάει το φταίξιμο γι’ αυτό.

Ίσως έφταιξε το χαμηλού προφίλ μάρκετινγκ από το FX κατά την πρώτη σεζόν του, που δεν το βοήθησε να φτάσει σε αρκετά μάτια. Είχαν να φροντίσουν άλλωστε το ‘Sons of Anarchy’ που ήταν τότε έτοιμο για την αποφοίτησή του κι έτσι τα υπόλοιπα παιδιά έμειναν λίγο πίσω. Ίσως πάλι είναι λίγο δύσκολο να πουλήσεις μία σειρά για Ρώσους κατασκόπους κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου σ’ ένα αμερικανικό κοινό, που είτε μεγάλωσε την εποχή εκείνη, είτε έχει γονείς που έζησαν την περίοδο του Reagan και της “evil empire”, όπως είχε αποκαλέσει τότε τη Σοβιετική Ένωση. Ίσως να έχουν μερίδιο ευθύνης και τα μεγάλα βραβεία που αρνούνται πεισματικά να ανταποκριθούν και στο κάλεσμα των διθυραμβικών κριτικών και του κοινού, που δεν ξέρει ποιο επεισόδιο να διαλέξει για καλύτερο μετά από κάθε σεζόν.

Δε χρειάζεται φυσικά να βραβευτεί μία σειρά για να θεωρείται πετυχημένη. Ούτε καν για να θεωρείται καλή ή άξια λόγου. Το ‘The Americans’ όμως θα μπορούσε να έχει την τύχη του ‘Mad Men’ ή του ‘Breaking Bad’, που ξεκίνησαν ήσυχα και ταπεινά σε τηλεθέαση, και τελικά η προσοχή των βραβείων έφερε και τα επιθυμητά νούμερα. Όπως έγραψε πολύ εύστοχα ο Tim Goodman του Hollywood Reporter, η στιγμή της εξιλέωσης για το άδειασμα του ‘The Wire’ και άλλων σειρών έχει περάσει ανεπιστρεπτί, αλλά υπάρχει ακόμα καιρός για να αναπληρωθούν οι χαμένες δάφνες του ‘The Americans’. Όχι για τα νούμερα που τελευταία στιγμή ούτε θα έρθουν ούτε έχουν πια κάποιο ιδιαίτερο νόημα, αφού το FX στηρίζει την ολοκλήρωση του σόου με τα προγραμματισμένα επεισόδια, αλλά πιο πολύ για την ίδια την αξιοπιστία των βραβείων. Ειδικά μετά τη φετινή σεζόν, εάν για πολλοστή φορά απουσιάσουν υποψηφιότητες στις μεγάλες κατηγορίες για τη σειρά, θα μιλάμε πλέον για κανονικότατο φιάσκο.

Η 5η σεζόν βρήκε τον Philip και την Elizabeth αντιμέτωπους με την ενδεχόμενη – πολύ πιθανή για την ακρίβεια – αποκάλυψη της πραγματικής τους ταυτότητας μετά από την απόφαση της κόρης τους, Paige, να μοιραστεί το μυστικό τους με τον πάστορά της στο περσινό φινάλε. Η εξέλιξη αυτή και οι συνέπειές της απειλούσαν να καταστρέψουν τον εύθραυστο οίκο των Jennings καθ’ όλη τη διάρκεια της σεζόν, με αυτόν τον υπόγειο ‘Americans’ τρόπο της υποβόσκουσας έκρηξης που σ’ έχει να κοιτάς συνεχώς πίσω σου, αλλά εξίσου επιτακτική αποδείχτηκε τελικά και η ανάγκη να καταφέρουν να κρατήσουν ισορροπιίες με την Paige που παρότι ψύχραιμη και οξυδερκής, δεν ήξερε πώς να διαχειριστεί τη νέα της πραγματικότητα. Και κάπως έτσι έρχεται στη κουβέντα ο μοναδικά άψογος χειρισμός μίας εφήβου στην τηλεόραση. Σπάνιο φαινόμενο.

Ακολουθώντας συνεχώς τις αγωνίες και κυρίως την οπτική γωνία του πρωταγωνιστικού ζεύγους σε όλη τη σειρά, είναι εύκολο να τα βάλουμε με την Paige για τον κίνδυνο που έβαλε την οικογένειά της, αλλά αν κάνει κάτι καλά το ‘Americans’ είναι να δίνει σε όλους τους χαρακτήρες μία κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του καθένα τους αφήγηση, που αν δε δικαιολογεί, τότε εξηγεί τις κινήσεις και τη συμπεριφορά τους. Το ίδιο ίσχυσε και στην περίπτωση της Paige, που σε αντίθεση με τον κλασικό, εκνευριστικό έφηβο της τηλεόρασης, έχει κάθε λόγο να αμφισβητεί καθετί που της λένε οι δικοί της, γιατί πολύ απλά τίποτα από τη ζωή της όπως την ήξερε δε γίνεται να ισχύει πια. Όλες οι αντιδράσεις και οι ερωτήσεις της που φέρνουν τον Philip και την Elizabeth σε δύσκολη θέση γίνονται στην ανάγκη της να βρει μια σταθερά μέσα σ’ ένα συνεχόμενα μεταβαλλόμενο περιβάλλον και είναι αυθεντικές όχι μόνο σε σχέση με τον εφηβικό ψυχισμό, αλλά και στα πλαίσια ενός ανθρώπου που μόλις έμαθε κάτι ανήκουστο. Όταν λένε στην Paige ότι μπορεί να χρειαστεί να ξεσηκωθούν και να φυγαδευτούν στη Ρωσία κι αυτή φωνάζει ότι το ενδεχόμενο αυτό είναι απλά θεότρελο, είναι δύσκολο να φανταστούμε τον εαυτό μας να λέει κάτι διαφορετικό.

Ο δεύτερος κίνδυνος που παραμονεύει στον τέταρτο κύκλο της σειράς είναι αυτός του βιολογικού πολέμου, με το κατασκοπευτικό δίδυμο να προσπαθεί να πάρει στα χέρια του δείγματα από ένα βιολογικό όπλο, ικανό να σκοτώσει χιλιάδες επί χιλιάδων αθώων ανθρώπων. Ακόμα κι όταν εμείς γνωρίζουμε πως τίποτα τέτοιο δε συνέβη τελικά κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η ανάπτυξη των όπλων αυτών ήταν πραγματική απειλή εκείνης της περιόδου και δεν παύουν να είναι ένας αληθινός κίνδυνος στο μυαλό των ηρώων και αντι-ηρώων της σειράς. Όχι μόνο λόγω της αποστολής τους, αλλά γιατί η προτεραιότητά τους έχει φανεί ξεκάθαρα πια ότι ήταν και θα είναι η ασφάλεια των παιδιών τους. Όλο αυτό έρχεται σ’ ένα πακέτο που περιέχει και τον Stan Beeman, τον γείτονά τους που τυχαίνει να είναι και πράκτορας του FBI. Και μάλιστα καλός πράκτορας. Πόσες φορές έχουμε δει τον εχθρό του πρωταγωνιστή να ξέρει τι στο καλό κάνει;

Παρά το παραπάνω εκρηκτικό πακέτο που μόλις αναφέρθηκε, η τέταρτη σεζόν ήταν μακράν η πιο εσωτερική που είχαν οι ‘Americans’ μέχρι στιγμής. Η προσοχή στις σκηνές δράσης λιγοστεύει όσο ποτέ άλλοτε και μετατοπίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στην πλευρά της σειράς που έχει να κάνει με τη στάση που κρατούν οι χαρακτήρες απέναντι σε εξελίξεις που έχουν ξεφύγει πια από τα χέρια και τον έλεγχό τους, αλλά κυρίως έχει να κάνει με την ιδεολογία τους. Αυτό είναι όμως που ξεχωρίζει το ‘The Americans’ από τις άλλες κατασκοπευτικές σειρές αυτής της περιόδου. Έχει σχέση με την κατασκοπεία, όσο είχε και το ‘The Sopranos’ με τη μαφία. Άλλο το περιτύλιγμα και άλλο η ουσία. Ο Joe Weisberg, το μεγάλο μυαλό και πρώην πράκτορας της CIA που βρίσκεται πίσω από τη σειρά, είχε εξαρχής άλλωστε σκοπό να χρησιμοποιήσει την εμπειρία του από τα πραγματικά περιστατικά που έζησε όσο υπηρετούσε στις Μυστικές Υπηρεσίες, για να φτιάξει μία σειρά που εντέλει θα είχε θέμα την οικογένεια και όχι ανθρωποκυνηγητά.

Το πιο δυνατό χαρτί του ‘Americans’ όμως, περισσότερο κι από την ιδεολογική του διάσταση ακόμα, παραμένει η προσοχή του στη λεπτομέρεια. Όλοι μας εκτιμάμε μία καλοφτιαγμένη αισθητική εποχής στις σειρές και τις ταινίες μας, αλλά η συγκεκριμένη σειρά δεν ενδιαφέρεται για την κατασκευή κινούμενων καρτ ποστάλ. Πέρα από κάποια μουσικά χιτ της εποχής και φυσικά τις ενδυματολογικές επιλογές των χαρακτήρων, αυτό που απασχολεί το ‘Americans’ είναι η απεικόνιση της ζωής μίας οικογένειας στις αρχές της δεκαετίας του ‘80. Οι Jennings βλέπουν το Super Bowl του ‘84 και παρακολουθούν τον David Copperfield να εξαφανίζει το Άγαλμα της Ελευθερίας, όπως είχε κάνει τότε ολόκληρη η Αμερική. Η ποπ κουλτούρα δεν είναι παρούσα στα κουτάκια που πρέπει να κάνεις τικ για να λες ότι έχτισες κατάλληλη εποχή. Είναι απλώς μέρος της ζωής των χαρακτήρων. Κι αυτό είναι μονάχα ένα παράδειγμα από την αψεγάδιαστη αίσθηση αυθεντικής καθημερινότητας που προσφέρει αβίαστα η σειρά.

***

Μένουν δύο ακόμα σεζόν μέχρι να τελειώσει η μεγαλύτερη λεπτοδουλειά της τηλεόρασης – αρχικά είχαν πλανάρει 5 σεζόν, αλλά φέτος ανακοινώθηκε και μία έκτη και τελευταία – και τότε να μας δω πώς θα μπορέσουμε να κάνουμε Top 10 επεισοδίων. Προς το παρόν, ας αποπειραθούμε με πόνο καρδιάς ένα Top 5 για τον φετινό κύκλο.

‘CHLORAMPHENICOL’ (ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 4)

Το ‘Chloramphenicol’ έσφιξε τον κλοιό γύρω από τη Martha, με τον συνεργάτη του Stan, Dennis, να έχει μυριστεί ότι υπάρχει κάτι σάπιο στο βασίλειο του FBI και να τη βγάζει έξω για δείπνο που θεωρητικά θα έπρεπε να μοιάζει περισσότερο με ανάκριση. Η Martha μπορούσε ακόμα να ελιχθεί έξυπνα εκείνη την περίοδο όμως κι έτσι είχε πάρει παράταση η δίωξή της, αλλά πρέπει να βάλουμε στα highlight της βραδιάς της την περιγραφή του υποτιθέμενου παράνομου έρωτά της με έναν παντρεμένο. Και που να ‘ξερε.

Χαρακτήρας του επεισοδίου ωστόσο κηρύσσεται με ευκολία η Nina. Δε διατηρούσα πολλές αυταπάτες για τη διάσωσή της, αλλά η ρημάδα η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Αδίκως στη συγκεκριμένη περίπτωση, αφού τελικά αποχαιρετίσαμε της πρώην διπλής πράκτορα και μάλιστα με τον πιο αναπάντεχο τρόπο που μπορούσαμε να φανταστούμε. Η εκτέλεση της Nina έγινε τόσο γρήγορα, που δεν προλάβαμε καν να σκεφτούμε τι είχαμε μόλις δει. Το άψυχο σώμα της στο πάτωμα και η γραφειοκρατική σχεδόν διαδικασία που ακολούθησαν οι αξιωματικοί, μας θύμισαν πόσο σκληρή μπορεί να γίνει η Μητέρα Ρωσία. Σε μία σειρά που δεν έχει κανένα άχτι να ξεφορτώνεται τους βασικούς της παίκτες, ο θάνατος της Nina μέτρησε πολύ.

Στιγμή του επεισοδίου: Η Nina ονειρεύεται την απελευθέρωσή της σε δύο dream sequences λουσμένες στο φως.

Ατάκα του επεισοδίου: “We’re discrete, but I’m not wearing wigs and sneaking into motel rooms” – Martha Hanson

‘THE RAT’ (ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 6)

Το ‘The Rat’ είναι το πρώτο από τα δύο επεισόδια που έχουμε το προνόμιο να βλέπουμε την Alison Wright να δίνει ρέστα στον ρόλο της Martha. Η ιστορία του συγκεκριμένου χαρακτήρα δε θα μπορούσε να αποφεύγει για πάντα την επικίνδυνη κορύφωση, αλλά ήταν τα στάδια που περνάει μέσα σε 45 λεπτά μέχρι να φτάσει εκεί είναι που κάνει το συγκεκριμένο επεισόδιο να ξεχωρίζει. Από την ψύχραιμη συνειδητοποίηση ότι δε θα μπορέσει ποτέ ξανά να μπει σπίτι της – τι πιο φυσιολογικό για έναν άνθρωπο αν το καλοσκεφτείς – μέχρι το ξέσπασμά της στο τέλος του επεισοδίου και την απειλή της στον Gabriel, η Martha περνάει απ’ ότι αντίδραση και συναίσθημα θα μπορούσε να έχει και καταφέρνει να είναι ακόμα όρθια.

Οι λεπτές ισορροπίες έπειτα, που πρέπει να κρατήσει ο Philip/Clark ανάμεσα στη σχέση του με τη Martha και τη σχέση του με την Elizabeth δε θα μπορούσαν ποτέ να έχουν επιτυχία φυσικά, οπότε η ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα μεταξύ των τριών είναι απλά το κερασάκι στη χορταστική τούρτα που κερνάει το επεισόδιο.

Στιγμή του επεισοδίου: Η Martha απειλεί να φωνάξει μες στη μέση του δρόμου για την πραγματική ταυτότητα του Gabriel λίγο πριν πέσουν οι τίτλοι τέλους.

Ατάκα του επεισοδίου: “I’m not going home, am I?” – Martha Hanson

‘TRAVEL AGENTS’ (ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 7)

Το δεύτερο επεισόδιο αφιερωμένο στο ταλέντο της Wright έδωσε έμφαση στη φρενήρη κατάσταση της Martha και είχε κι εκείνη κι εμάς σε τεντωμένο σκοινί μέχρι τελευταία στιγμή. Με κάτι τέτοια επεισόδια φροντίζει συνήθως το ‘Americans’ να μας θυμίζει το ρίσκο που παίρνουν οι Jennings με κάθε τους αποστολή, αλλά και τα θρύψαλα που αφήνουν τους.

Ο θάνατος της Nina έκανε το ενδεχόμενο ενός ακόμη θανάτου να μοιάζει κάτι παραπάνω από πιθανός, οπότε κρατούσα την ανάσα μου καθ’ όλη τη διάρκεια του επεισοδίου. Ενώ στην πραγματικότητα θα έπρεπε να ξέρω ότι η Elizabeth δε θα προχωρούσε στη δολοφονία της Martha χωρίς να είναι απόλυτη ανάγκη, βρέθηκα να αμφιβάλλω για τις προθέσεις της στα λίγα δευτερόλεπτα που μου πήρε μέχρι να καταλάβω ότι απλώς τη χτύπησε για να μη φωνάξει.

Στιγμή του επεισοδίου: Η Elizabeth λέει στον Philip ότι θα καταλάβαινε απόλυτα εάν ποτέ ένιωθε την ανάγκη να ζήσει μία φυσιολογική ζωή με τη Martha στη Ρωσία. Είναι εύκολο να υποθέτουμε ότι με τόσες εξωσυζυγικές υποχρεώσεις που προκύπτουν ανάμεσα σ’ ένα ζευγάρι κατασκόπων, ένα τέτοιο σκηνικό θα ήταν κάτι ακόμα μέσα στο πρόγραμμα, αλλά η ελκυστική προοπτική μίας φυσιολογικής ζωής για τον Philip που ούτως ή άλλως θα ήθελε να μπορούσε να τα βροντήξει όλα κάτω, είναι λογικό να προκαλεί ανασφάλεια στην Elizabeth.

Ατάκα του επεισοδίου: “I’m in charge of FBI Counter-Intelligence and my secretary married a KGB officer” – Frank Gaad

‘THE DAY AFTER’ (ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 9)

Το ‘The Day After’ είναι από αυτά τα παραθυράκια στο 1983 που σε βοηθούν να καταλάβεις πώς αντιλαμβάνονταν τον Ψυχρό Πόλεμο οι άνθρωποι της εποχής. Δεν ήταν όλοι πράκτορες ή διπλωμάτες. Σ’ έναν αόρατο πόλεμο με τις ανώτερες δυνάμεις να σου λένε ότι υπερασπίζεσαι καλύτερα την πατρίδα σου κρατώντας το στόμα σου κλειστό, είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσεις ότι ο εχθρός μπορεί να μένει στη διπλανή πόρτα. Πώς, τότε, μπορείς να καταλάβεις τον πραγματικό κίνδυνο;

Η ταινία για την τηλεόραση του ABC ‘The Day After’ είχε τότε αποπειραθεί να δείξει τις πιθανές συνέπειες του πολέμου αυτού μέσω της αναπαράστασης ενός πυρηνικού πολέμου που καταστρέφει τα πάντα. Τελικά όχι μόνο κρατάει ακόμα το μεγαλύτερο ρεκόρ τηλεθέασης για ταινία φτιαγμένη για την τηλεόραση, αλλά σύμφωνα με το ημερολόγιό του, άφησε τον Πρόεδρο Reagan σε κατάθλιψη. Όταν οι Jennings παρακολουθούν το ‘The Day After’ μαζί με τα παιδιά τους, η απειλή ενός πυρηνικού πολέμου παίρνει άλλη διάσταση και για τους ίδιους.

Εξίσου σημαντική είναι και η απόφαση της Elizabeth να διαλέξει το καθήκον από τη φιλία όταν αναγκάζεται να εφαρμόσει ένα σχέδιο που θα μπορούσε να καταστρέψει τον γάμο της Young-hee, της μοναδικής φίλης που έχουμε δει να έχει κάνει τέσσερις σεζόν τώρα. Δεν έχουμε συνηθίσει την Elizabeth να διστάζει για πολύ μπροστά στις ανάγκες της πατρίδας της, γι’ αυτό και η προσπάθειά της να αποφύγει αυτό που ερχόταν με καλπάζοντες πλέον ρυθμούς δείχνει πόσο πραγματικά επίπονο της ήταν.

Στιγμή του επεισοδίου: Η Keri Russell χρειάζεται μονάχα λίγα λεπτά σε έναν τηλεφωνικό θάλαμο για να δείξει ότι το τηλέφωνο που είναι έτοιμη να κάνει, είναι πολύ χειρότερο από το καταχώνιασμα ενός πτώματος σε μια βαλίτσα.

Ατάκα του επεισοδίου: “A break? We get breaks?” – William

‘DINNER FOR SEVEN’ (ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 11)

Δύο πράκτορες της KGB, ένας πράκτορας του FBI κι ένας παπάς μπαίνουν σε μια ταβέρνα. Εντάξει, δεν ήταν ταβέρνα, το σπίτι των Jennings ήταν, αλλά το πιάσατε το νόημα. Έμεινε κανείς χωρίς να γελάσει αμήχανα με το άβολο θέαμα εφτά νοματαίων που είπαν να φάνε παρέα το βραδινό τους;

Εκτός από την επίμαχη σκηνή που έδωσε και τη χάρη της στον τίτλο του επεισοδίου, το ‘Dinner for Seven’ ανεβάζει τον WTF πήχη της τηλεόρασης, όταν ο περουκάτος Philip επισκέπτεται μαζί με τους υποτιθέμενους γονείς του το γραφείο του συζύγου της Young-hee για να ζητήσει κυριολεκτικά τα ρέστα. Η αδερφή του, βλέπετε, αυτοκτόνησε επειδή την άφησε έγκυο ο Don και της είπε να το ρίξει, οπότε τώρα πρέπει να πληρώσει και τα έξοδα της κηδείας και της μεταφοράς της στο πατρικό της.

Μετά απ’ όλα αυτά, εννοείται πως δεν υπάρχει καμία ελπίδα σωτηρίας για την Elizabeth και τη Young-hee.

Στιγμή του επεισοδίου: Ολόκληρο, πραγματικά, το σουρεάλ σκηνικό στο γραφείο του Don.

Ατάκα του επεισοδίου: “I’ll miss her” – Elizabeth Jenning

***

Συνήθως όταν ανακοινώνονται έξτρα σεζόν πέρα από το αρχικό πλάνο των συντελεστών, ξεφυσάω ανήσυχα. Στην περίπτωση του ‘Americans’ όμως ανακουφίστηκα με τα νέα της έκτης σεζόν, γιατί δεν είμαι έτοιμη να το αποχωριστώ. Το μόνο σίγουρο είναι ότι μετά το φινάλε που δε θα χαλάσω για όσους δεν έχουν προλάβει να το δουν, οι ερχόμενες δύο σεζόν μάλλον θα βρουν τους Jennings μπροστά από το μεγαλύτερο δίλημμα της ζωής τους. Ιδεολογία ή οικογένεια; Αν κρίνουμε από το τελευταίο πλάνο της σεζόν, ένα έχουμε να πούμε. The roof is on fire.