Το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου επιστρέφει στη μεγαλύτερη εκδοχή του

Το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας (ethnofest.gr) παρουσιάζει την έβδομη και μεγαλύτερη έως τώρα εκδοσή του, που θα πραγματοποιηθεί από τις 23 έως τις 27 Νοεμβρίου, για πρώτη φορά στον κινηματογράφο Άστορ.

Οι περισσότερες από 50 ταινίες του φετινού προγράμματος, μοιρασμένες σε έξι τμήματα (Πανόραμα, Φοιτητικές Ταινίες, Ειδικές Προβολές, Αφιερώματα, Άϋλη Πολιτιστική Κληρονομιά και Summer School), προσφέρουν μια πανοραμική εικόνα της πρόσφατης παγκόσμιας παραγωγής στον χώρο του εθνογραφικού κινηματογράφου, ενώ οι μικρές-μεγάλες ιστορίες που διηγούνται ανοίγουν παράθυρα με εξαιρετικά ενδιαφέρουσα θέα στον κόσμο.

Ταινίες από την Αμερική, τη Ρωσία, τη Βραζιλία αλλά και από τη Γαλλία, το Τατζικιστάν, την Κύπρο, την Τουρκία και φυσικά την Ελλάδα μεταξύ άλλων, καταγράφουν και αναλύουν θέματα που αφορούν την βιωμένη πραγματικότητα ανθρώπων και ομάδων από ολόκληρο τον πλανήτη: εικόνες της καθημερινότητας σκαφτιάδων που ψάχνουν για μύδια στις τεράστιες λασπώδεις πεδιάδες του Maine (At Low Tide/Στην Άμπωτη της Anna Grimshaw, USA), διαδέχονται εκείνες της ζωής δυο ομόφυλων οικογενειών, που βρήκαν τον τρόπο να υπάρξουν μέσα σε μια νομικά γκρίζα ζώνη στην Ελβετία (Extended Family/Εκτεταμένη Οικογένεια της Ramona Sonderegger, CH).

Μία μικροσκοπική χριστιανική εκκλησία στη Λεμεσό της Κύπρου γίνεται φιλόξενος τόπος λατρείας για Βουδιστές μετανάστες (Water Church/Εκκλησία του Νερού της Καίτης Παπαδήμα, CY, UK) τη στιγμή που ένας από τους μακροβιότερους αγροτικούς συνεταιρισμούς Αφροαμερικανών στο νότιο Μισσισσιππί παλεύει ν’ αντισταθεί στην βιομηχανοποιημένη γεωργία (Portrait of a Cooperative/Πορτρέτο ενός Συνεταιρισμού της Sarah Franzen, USA) κι ένας επίδοξος σούπερσταρ ράπερ που ζει στις φτωχογειτονιές της Μοζαμβίκης περιμένει την ευκαιρία του να λάμψει (Maputo των João Graça και Fábio Ribeiro, ΜΖ).

Όλες αυτές και πολλές περισσότερες ιστορίες ενός κόσμου που αλλάζει ξεδιπλώνονται στο πανί με τον μοναδικό τρόπο που μόνο η οπτική ανθρωπολογία μπορεί να τις διηγηθεί. 

Πρεμιέρα

Η αρχή θα γίνει με την ταινία της Jessica Bollag, Δεν Φεύγω από το Eldon (I’m not Leaving Eldon). Στην πόλη του Eldon της Iowa πέντε νέοι άνθρωποι μιλούν για την καθημερινή ζωή σε μια πόλη στη μέση του πουθενά, όπου η ανεργία θερίζει και οι πόρτες μένουν ξεκλείδωτες (γιατί άλλωστε τι θα μπορούσε κανείς να κλέψει;). Πόση αλήθεια υπάρχει στο στερεότυπο της άξεστης, hillbilly Αμερικής; Επίκαιρο λόγω και των αμερικανικών εκλογών, διασκεδαστικό κι ενδιαφέρον, το Δεν φεύγω από το Eldon αποτέλεσε τη μεταπτυχιακή διατριβή της Boolag στο Πανεπιστήμιο του Bern. Η επιλογή μιας “φοιτητικής” ταινίας για άνοιγμα του Φεστιβάλ είναι ενδεικτική τόσο της εκπαιδευτικής του διάστασης και της δέσμευσής του για στήριξη της ακαδημαϊκής κοινότητας όσο και μιας ματιάς συνειδητά στραμμένης στο μέλλον.

Η εναρκτήρια προβολή θα ξεκινήσει με το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ των Anne-Katrine Hansen και Janna Kyllästinen, Λεωφόρος Διαχωρισμού (Division Avenue). Σε μια φαινομενικά πολύ διαφορετική Αμερική από αυτή του Eldon, η ταινία εξετάζει την αρχιτεκτονική και τη δομή του αυτοκινητόδρομο Brooklyn-Queens μέσω ποιητικών εικόνων και πειραματικών ambient ηχογραφήσεων.

Εκπαιδευτικές Δράσεις

Στο διευρυμένο πλαίσιο των εκπαιδευτικών του δράσεων και της σταθερής συνεργασίας του με τη Διεύθυνση Νεώτερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟΑ, το Ethnofest φιλοξενεί φέτος για πρώτη φορά πρωϊνές προβολές για σχολικές ομάδες μαθητών δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου. Κύριος στόχος της δράσης των δύο φορέων είναι η εξοικείωση των μαθητών τόσο με το εθνογραφικό ντοκιμαντέρ ως νέο πεδίο προσέγγισης της γνώσης, όσο και με τα άυλα πολιτιστικά αγαθά που αποτελούν μαρτυρίες του παραδοσιακού, λαϊκού και λόγιου πολιτισμού.

Παράλληλα η ενότητα Summer School, όπως κάθε χρόνο, θα προβάλει μια επιλογή από ταινίες φοιτητών από διάφορες χώρες του κόσμου που προέκυψαν από την συμμετοχή τους στο ομώνυμο θερινό εργαστήριο που πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Ολλανδικού Ινστιτούτου της Αθήνας και την επιμέλεια του Ethnofest. Οι ταινίες παρουσιάζουν γνωστές και άγνωστες πτυχές της Αθήνας, ειδωμένες μέσα απο τον ανθρωπολογικό φακό.

Στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ εντάσσονται επίσης δυο εξαιρετικά ενδιαφέροντα masterclasses, της διάσημης ανθρωπολόγου και κινηματογραφίστριας Anna Grimshaw, συγγραφέα μεταξύ άλλων των «The Ethnographer’s Eye» και «Ο Κινηματογράφος της Παρατήρησης» και της σκηνοθέτιδος και ακαδημαϊκού Alexandra Tilman, καλεσμένης του Γαλλικού Ινστιτούτου της Ελλάδας. Οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν με τις έμπειρες αυτές δημιουργούς τόσο τεχνικές όσο και θεωρητικές όψεις του εθνογραφικού ντοκιμαντέρ.

Ειδικές Προβολές

Στην Αθήνα θα προβληθεί και η τελευταία ταινία της Tilman Ρυθμοί (Cadences). Στην παρηκμασμένη Χάβρη της δεκαετίας του 90 ο γιος ενός άνεργου πια εργάτη χαλυβουργίας στήνει παράνομα rave parties στα εγκαταλελειμμένα πια εργοστάσια, όπου κάποτε άκμαζε η βιομηχανία της πόλης. Η ταινία, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο κοινωνιολογικής έρευνας, αποτελεί παράδειγμα του ανερχόμενου στη Γαλλία είδους “filmic sociology”.     

Περίοπτη θέση στο φετινό πρόγραμμα κατέχει και η επετειακή προβολή της ταινίας του Robert Gardner “Forest of Bliss”, 30 χρόνια μετά την δημιουργία της. Η ταινία απεικονίζει μια μέρα στην πόλη του Βαρανάσι στην Ινδία, εστιάζοντας κυρίως στην θρησκευτική και τελετουργική ζωή της ιερής πόλης. Aισθητικά πανέμορφη και ατμοσφαιρική η ταινία αφήνει τις εικόνες και τους ήχους της πόλης να μιλήσουν μόνοι τους, δεν διαθέτει διαλόγους, σπικάζ ή οποιουδήποτε είδους συμβατική αφηγηματική δομή. Η προβολή της προκάλεσε παθιασμένα ακαδημαϊκά debates και άλλαξε μια για πάντα τους όρους της οπτικής ανθρωπολογίας, επηρέασε συνολικά τον κινηματογράφο του πραγματικού και 30 χρόνια μετά διατηρεί ακόμα στο ακέραιο τη δύναμή της.

Αφιερώματα

Στο πλαίσιο της ειδικής θεματικής ενότητας για φέτος ο ανθρωπολόγος Παυσανίας Καραθανάσης και η μουσειολόγος – παιδαγωγός Δέσπω Πασιά θα επιμεληθούν μια σειρά προβολών και εκδηλώσεων υπό τον γενικό τίτλο «Στην Κύπρο με την κινηματογραφική κάμερα» και την υποστήριξη του Μορφωτικού Γραφείου της Κυπριακής Πρεσβείας – Σπίτι της Κύπρου.

Η Κύπρος αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση γεωγραφικού, πολιτισμικού, πολιτικού και συν-κινησιακού χώρου. Ενός χώρου τοποθετημένου στα όρια της ‘Ανατολής’ και της ‘Δύσης’, της Μεσογείου και της Ευρώπης, λόγω του μικρού του μεγέθους του οποίου τα κοινωνικά δρώμενα αποκτούν πολλές φορές ιδιαίτερες εκφάνσεις και δυναμικές. Έχοντας αναπτύξει μια ιδιόμορφη σχέση με την Κύπρο, κυρίως μέσα από μια έντονη επαφή με την Ελληνοκυπριακή κοινότητα και το Κυπριακό Πρόβλημα, η σύγχρονη Ελλάδα πολλές φορές αγνοεί τις πολυπλοκότητες της ιστορίας της Κύπρου και τις πολλαπλότητες της σύγχρονης πραγματικότητας των κατοίκων της. Κοιτάζοντας αυτή τη σχέση μέσα από μια ανθρωπολογική οπτική, στόχος του αφιερώματος είναι να ανοίξει συζητήσεις που αφορούν κάποιες από τις συχνά άγνωστες στο κοινό της Ελλάδας πλευρές της κοντινής αλλά ταυτόχρονα μακρινής μας Κύπρου.

Επιπλέον, την Παρασκευή 25 Νοεμβρίου, το Σπίτι της Κύπρου σε συνεργασία με το Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου θα φιλοξενήσει εκδήλωση στη μνήμη του σημαντικού κοινωνικού ανθρωπολόγου Peter Loizos, στο πλαίσιο της οποίας θα προβληθεί η ταινία του Sophia’s People: Eventful Lives (Η Σοφία και οι δικοί της), με θέμα μια οικογένεια Ελληνοκυπρίων προσφύγων από το χωριό Αργάκι, στο οποίο ο Loizos διεξήγαγε επιτόπια έρευνα τη δεκαετία του 1960.

Το δεύτερο φετινό αφιέρωμα με τίτλο «Εθνογραφικές προσεγγίσεις των κοινωνικών ρόλων του φύλου» πραγματοποιείται σε συνεργασία με φοιτητές του Εργαστηρίου Σπουδών Φύλου του Παντείου Πανεπιστημίου και εξετάζει θεματικές όπως η έμφυλη κοινωνικοποίηση, ο αγώνας για ίσα δικαιώματα και η ανατροπή των στερεοτύπων σε διάφορες όψεις της κοινωνικής ζωής και διαφορετικές χώρες του κόσμου. Από τους καταναγκαστικούς γάμους στην Αιγυπτο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας (La Fiancée du Nil/Η Αρραβωνιαστικιά του Νείλου του Edouard Mills-Affif, FR) στον αγώνα της πρώτης υποψήφιας δημάρχου μιας μικρής γηγενούς κοινότητας στην Οαχάκα του Μεξικό (Eufrosina’s Revolution/ Η Επανάσταση της Ευφροσίνα της Luciana Kaplan, MX) κι από εκεί στην ιστορία μιας 85χρονης στρατευμένης φεμινίστριας που μιλάει για τα γηρατεία ως «περίοδο απόλυτης ελευθερίας» (Rebel Menopause/Επαναστάτης Εμμηνόπαυση της Adele Tulli, UK), ο λόγος δίνεται στις γυναίκες και τον αγώνα τους για τον αυτοπροσδιορισμό της έμφυλης ταυτότητάς τους.

***

23 – 27 Νοεμβρίου/ Κινηματογράφος Άστορ, Σταδίου 28 (είσοδος εντός στοάς Κοραή) (ΜΕΤΡΟ Πανεπιστήμιο)

Τιμές εισιτηρίων: 2 ευρώ ανά προβολή | 5 ευρώ ημερήσιο εισιτήριο | 10 ευρώ περιορισμένος αριθμός καρτών διαρκείας για όλες τις ημέρες του φεστιβάλ

Η είσοδoς στις προβολές του αφιερώματος «Εθνογραφικές προσεγγίσεις των κοινωνικών ρόλων του φύλου» είναι δωρεάν.

Είσοδος ελεύθερη για ανέργους και φοιτητές.

Οι ταινίες προβάλλονται με ελληνικούς υπότιτλους.