Πώς είναι να σε χειροκροτά όλο το Ευρωκοινοβούλιο, Διονύση Αρβανιτάκη;

Αν ένας καλοντυμένος καθηγητής Πανεπιστημίου με στρογγυλά γυαλιά και καπέλο ακουμπισμένο στη δεξιά πλευρά της έδρας του μοιραζόταν στο αμφιθέατρο την πεποίθηση ότι τα καυσαέρια των αεροπλάνων πάνω από τα χιονισμένα βουνά των Άλπεων έχουν μοβ χρώμα, ελάχιστοι θα είναι εκείνοι που θα παραξενευτούν. Κάποιοι, ίσως γελάσουν. Κάποιοι άλλοι ίσως τον αμφισβητήσουν. Όλα αυτά όμως, στην αρχή. Στο τέλος, με καμιά δεκαπενταριά αραδιασμένους μαθηματικούς τύπους στον πίνακα, όλοι θα πειστούν ότι αυτό είναι το σωστό. Το φυσιολογικό. Το αναμενόμενο.

Αν τώρα εγώ από τη θέση 19F της πτήσης για Βρυξέλλες γράψω ότι όταν τα μέτρα απόστασής μας από το έδαφος έφταναν τις 8000 φορές το ύψος μου, είδα τα αεροπλάνα να μας προσπερνούν ζωγραφίζοντας στην ατμόσφαιρα ένα ωραίο μαβί χρώμα, το πιθανότερο είναι ότι θα με περνούσες για τρελή. Ή τέλος πάντων ονειροπόλα.

Με την ίδια λογική που ελαφρά τη καρδία αρκετοί από τους ανθρώπους γύρω μας θεωρούν ότι το ‘όλοι έχουμε δικαίωμα σε ένα καλύτερο μέλλον’ έχει υπόσταση μόνο όταν βρίσκεται μπογιατισμένο στο πανό μίας πορείας για τα ανθρώπινα δικαιώματα ή στο cover κάποιας ΜΚΟ στο Facebook.

Φαντάζομαι ότι οι εν λόγω άνθρωποι θα πιστεύουν ότι και τα Αμεα στην πράξη, δεν έχουν και πολλές ελπίδες να βρεθούν σε καίρια θέση στο Ευρωκοινοβούλιο. Για τις μειονότητες δε, ούτε συζήτηση.

Θα ξεκινήσω από τη μέση της ιστορίας.

Ένας 30αρης (το πολύ) πλησίασε τον κύριο Διονύση* καθώς μπαίναμε στην αίθουσα της απονομής των βραβείων. Ήταν υπεύθυνος συντονισμού για τους καλεσμένους του Ευρωκοινοβουλίου και το δεξί του χέρι από τον αγκώνα και κάτω ήταν ατροφικό. Ο κύριος Διονύσης, αδιαφορώντας για το πώς μπορεί να το πάρει, του έδειξε το χέρι του και του είπε σε σπαστά αγγλικά: ‘Πώς το έπαθες;‘ Εκείνος χαμογέλασε και του εξήγησε ότι το είχε από μικρός. Τότε ο κύριος Διονύσης τον ξανακοίταξε και προς πραγματικά μεγάλη μου απορία του είπε πάλι σε σπαστά αγγλικά: ‘Αυτά παιδί μου είναι από το Θεό‘.

Εκείνη το πεντάλεπτο που ακολούθησε του παραπάνω διαλόγου, φάνηκε αιώνας. Στιγμιαία θύμωσα με τον κύριο Διονύση. Έπειτα, θύμωσα με τον εαυτό μου. ‘Τι ταμπού είναι αυτά. Τι βλακείες. Γιατί να μην μπορείς να πεις στον άλλον αυτό που σκέφτεσαι. Γιατί να τον αντιμετωπίζεις σαν κάτι το διαφορετικό’. Και στην τελική, αυτός ο άνθρωπος βραβεύεται σήμερα για τον ακριβώς αντίθετο λόγο: Επειδή δεν αντιμετώπισε ως διαφορετικούς μερικές εκατοντάδες ανθρώπων που βρέθηκαν στο νησί του. Όχι επειδή το ήθελαν. Αλλά επειδή δεν είχαν πού αλλού να πάνε. 

* Ο κύριος Διονύσης Αρβανιτάκης είναι ο διάσημος πλέον φούρναρης από την Κω που κάθε μέρα ψήνει 100 κιλά ψωμί και το μοιράζει στους μετανάστες. Είναι ο άνθρωπος που τιμήθηκε (μαζί με την εξίσου ελληνική μη κερδοσκοπική Οργάνωση ΗΛΙΑΧΤΙΔΑ) στις Βρυξέλλες την περασμένη Πέμπτη με το βραβείο του Ευρωπαίου Πολίτη 2016 από την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή για αυτή του τη συνεισφορά στο προσφυγικό ζήτημα.

Η τελετή απονομής της Πέμπτης είχε εορταστικό χαρακτήρα. Με απονομές, βραβεία, το χρηματικό έπαθλο των 50000 ευρώ το οποίο θα μοιραζόταν ως εξής: Ο πρώτος νικητής (μία ουγγρική ομάδα με το όνομα Artemissio) θα λάμβανε τις 14000 και οι υπόλοιποι τέσσερις από 9000 σαν μία αναγνώριση του έργου τους. Παρόλα αυτά, η όλη ουσία του κρυβόταν μέσα σε μία φράση της εμπνεύστριας της βραβευθείσας ΜΚΟ ΗΛΙΑΧΤΙΔΑ όταν ανέβηκε στο βήμα: ‘Είναι οξύμωρο να μιλάμε για χρηματικό έπαθλο όταν απλώς σώζουμε ζωές‘.

Τον κύριο Διονύση τον ανέβασαν πρώτο στο βήμα της απονομής. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής κ. Ντάσης, βουρκωμένος τον αγκάλιασε και τον ευχαρίστησε. Έπειτα ο κύριος Διονύσης άρχισε να μιλάει. Η πρώτη του ατάκα είχε τη φράση: ‘Ευχαριστώ τον κύριο Γιούνκερ‘. Όταν μετά την απονομή καθισμένοι στο ίδιο τραπέζι, του είπα ότι μου έκανε εντύπωση αυτή του η αναφορά στο Γιούνκερ, μου εξήγησε: “Ο Γιούνκερ με ευχαρίστησε πριν από ενάμιση χρόνο. Μου είπε ‘mister Arvanitakis, thank you’ και τα λοιπά. Μετά μου είπε και ένα ‘see you’. Νά μαι, ήρθα. Πούντος;“

Ο λόγος του, διήρκεσε περίπου δυόμιση λεπτά. Ήταν αρκετά για να τους σηκώσει όλους. Κάποιοι δάκρυσαν, κάποιοι άλλοι χαμογέλασαν. Ύστερα από όλο αυτό, ο κύριος Διονύσης ξεκίνησε να μου εξιστορεί τα γεγονότα με τους πρόσφυγες στο νησί του.

“Μην τους ακούς που λένε από το Μάρτη. Από Δεκέμβρη ξεκίνησαν να έρχονται. Γινόταν χαμός. Οι άνθρωποι πεινάγανε. Άρρωστοι, κρυωμένοι. Άσε με, ήταν δυο πιτσιρικάκια άρρωστα εκεί στο λιμάνι. Άστα. Άστα δεν θέλω να τα θυμάμαι. Δεν γουστάρω. Τους ταΐζω για να μην το βλέπω όλο αυτό“.

Με αφορμή το γεγονός ότι το προσφυγικό μας γνώρισε την ξενοφοβία σχεδόν τόσο καλά όσο το μεταναστευτικό κάποια χρόνια πριν, τον ρώτησα αν στην προσπάθειά του να βοηθήσει τους ανθρώπους αυτούς, βρήκε αντίσταση. Από συντοπίτες του. Μου απάντησε: “Άκου τι θα σου πω δεν είμαστε όλοι οι άνθρωποι ίδιοι. Δεν πονάμε το ίδιο. Εγώ το ’65 πήγα στην Αυστραλία, άφραγκος. Δεν είχα να φάω και δεν με έπαιρναν και σε καμία δουλειά. Έμενα στα παγκάκια. Αυτό το έζησα εγώ, όχι αυτοί που βγαίνουν και φωνάζουν να ‘φύγουν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες’. Γι αυτό και τους ταΐζω; Το πιασες;“

Γύρισα από Αυστραλία το ’72 όταν πλέον είχα φτιάξει ένα κομπόδεμα. Πήγα στην Κω που από εκεί ήταν η γυναίκα μου. Έκανα τέσσερα παιδιά, έχω δέκα εγγόνια τι άλλο θέλω; Γιατί να μην δώσω στους ανθρώπους να φάνε; Αφού μπορώ. Επειδή πειράζονται μερικοί;

Η τελετή τελείωσε όσο ήρεμα ξεκίνησε. Οι 5 συμμετέχοντες παρουσίασαν το έργο και όχι τους εαυτούς τους, χειροκροτήθηκαν και αποχώρησαν σιωπηλά. Στο Ευρωκοινοβούλιο το πρώτο πράγμα που σίγουρα θα σου κάνει εντύπωση (ειδικά αν ανήκεις στην περίπτωση που θα πίστευε ότι τα αεροπλάνα βγάζουν μοβ καπνούς μόνο από τα χείλη ενός επιστήμονα) είναι ότι το ‘ίσες ευκαιρίες’ έχει βάση. Αμεα, άνθρωποι που δεν μοιράζονται χρώμα και θρησκεία αλλά συνεργάζονται αρμονικά.

Όχι. Αυτή δεν είναι μία εικόνα που έχουμε συνηθίσει. Ή μάλλον, εκπαιδευτεί.

“Τα πράγματα τώρα δεν είναι και τόσο καλά στο νησί. Κοίτα τώρα εμείς εκεί γίναμε ένα από τα hot spots. Τα 900 περίπου άτομα τα ταΐζει πλέον το κράτος, να είμαστε ειλικρινείς. Το νησί όμως, υποφέρει. Τώρα, είναι χειμώνας. Το καλοκαίρι τι θα γίνει; Γι αυτό τους είπα στους NY Times, ‘στείλτε μας κόσμο’“. Ο κύριος Διονύσης, έκλεισε τη συζήτησή μας με αυτήν την φράση. Ή μάλλον έκκληση.

Όσο υπέροχο και θαυμαστό και αν ήταν να ακούς έναν 80άρη να χρησιμοποιεί τη φράση ‘hot spots’ δυστυχώς δεν ήταν στιγμή για γέλια. Είχε δίκιο. Η ιστορία μας έχει φέρει προ των ευθυνών μας. Ευθυνών που νομίζουμε ότι δεν φέρουμε.

Έχουμε ευθύνη να ξέρουμε τη διαφορά ενός πρόσφυγα από έναν οικονομικό μετανάστη. Έχουμε ευθύνη να μην αφήνουμε ανθρώπους με βομβαρδισμένα σπίτια να πεθαίνουν από ασιτία ή αρρώστια επειδή ‘δεν φταίμε εμείς που έχουν πόλεμο’. Έχουμε ευθύνη να μην τα βλέπουμε όλα χαρούμενα και ιδανικά για τους άλλους την ίδια ώρα που για τους εαυτούς μας κλαιγόμαστε ότι είμαστε οι αδικημένοι. Οι αδικημένοι της Ελλάδας, της Ευρώπης, του κόσμου.

Επιτέλους ας σταματήσουμε να συμπεριφερόμαστε σαν παίχτες του Κερδίστε Χάνοντας και να προσπαθούμε επιτακτικά να μπούμε στη θέση του πιο αδύναμου. Δεν είμαστε. Και έχουμε να δώσουμε. Και είμαστε σε θέση. Ευτυχώς.

*Σήμερα, είναι η Παγκόσμια Ημέρα Μεταναστών.