O David Lowery μας εξηγεί πώς δημιούργησε την κινηματογραφική εικόνα της χρονιάς

Το ‘A Ghost Story’ δεν παίχτηκε ποτέ σε αίθουσα στην Ελλάδα αλλά το πιθανότερο είναι πως λίγο έχοντας υπάρξει online φέτος, σίγουρα θα πετύχατε μια από τις χαρακτηριστικές εικόνες του φιλμ. Τον Casey Affleck, ντυμένο φάντασμα, όχι με τη βοήθεια οπτικών εφέ ή κάποιου τρικ, αλλά απλά φορώντας πάνω του ένα σεντόνι με σχισμές στα μάτια, σαν τα φαντάσματα που φανταζόμασταν όταν ήμασταν παιδιά.

Η ταινία του David Lowery αποτέλεσε ένα από τα success stories της χρονιάς στο ανεξάρτητο σινεμά, με όποιο τρόπο μπορεί κανείς να διαβάσει πλέον την ιδέα της επιτυχίας σε ένα φιλμ τόσο χαμηλού μπάτζετ, περιορισμένης διανομής και υψηλού δημιουργικού ρίσκου. Η ταινία, στην οποία πρωταγωνιστεί η Rooney Mara, ακολουθεί ένα ζευγάρι μετά το θάνατο του άντρα καθώς παραμένει στο σπίτι που μένουν οι δυο τους, ως φάντασμα.

Ακούγεται μονότονο, αλλά είναι κάθε άλλο, καθώς ο David Lowery οδηγεί το φιλμ του σε απρόσμενες κατευθύνσεις, αποζητώντας έναν διαρκή πειραματισμό στη φόρμα και στο δομή της ιστορίας. Την 3η πράξη δε θα τη δεις να έρχεται.

Η ταινία, που πλέον διατίθεται σε DVD και blu-ray, δεν κυκλοφόρησε ποτέ στη χώρα μας, ούτε σε διανομή αλλά ούτε και σε κάποιο από τα εγχώρια Φεστιβάλ. Είναι πολύ κρίμα, για μια ταινία φτιαγμένη για τη μεγάλη οθόνη, η οποία όμως έχει ήδη κερδίσει τους φανς της. Προσωπικά ήμουν θαυμαστής του Lowery ήδη από τις προηγούμενες δουλειές του. Έχει σκηνοθετήσει το εκπληκτικό americana ρομάντζο ‘Ain’t Them Bodies Saints’ και έχει μοντάρει το φιλμ-θαύμα του σύγχρονου αμερικάνικου σινεμά, ‘Upstream Color’. (Και οι δύο αυτές ταινίες είχαν βρεθεί στη λίστα μας πριν 4 χρόνια.)

Βρήκαμε τον David Lowery και του ζητήσαμε να μας μιλήσει για το ‘A Ghost Story’ και τη Rooney Mara, για το ‘Saints’ και το ‘Upstream Color’, και για το πώς δημιούργησε μια από τις πιο εντυπωσιακές κινηματογραφικές εικόνες της χρονιάς- ακόμα κι αν στην Ελλάδα δεν την είδαμε ποτέ, δυστυχώς, στις αίθουσες.

O David Lowery στην πρεμιέρα της ταινίας στο Φεστιβάλ Σάντανς (Danny Moloshok/Invision/AP)

Η ταινία έχει μια πολύ δυνατή ιδέα και κεντρική εικόνα. Υπάρχει κάτι συγκεκριμένο από το οποίο γεννήθηκε η ιδέα;

Η εικόνα ήρθε πρώτα. Είχα στο μυαλό μου αυτή την εικόνα του φαντάσματος με το σεντόνι σε ένα άδειο σπίτι και περίμενα τη σωστή ταινία για να τη χρησιμοποιήσω εκεί. Στην αρχή σκέφτηκα πως μπορεί απλά να κάνω μια σειρά εικόνων με αυτό το φάντασμα σε διαφορετικά σημεία του σπιτιού, κι αν και η ιστορία και το concept εξελίχθηκαν σε κάτι πιο φιλόδοξο, τα πάντα στην ταινία τελικά συνεχίζουν να επιστρέφουν πίσω σε αυτή την εικόνα.

Μου αρέσει ο τρόπος που χρησιμοποιείς το ratio, ειδικά με το πώς σε βοηθάει να δημιουργήσεις μια αίσθηση βάθους εικόνας καθόλη τη διάρκεια της ταινίας. Γιατί ήθελες να τη γυρίσεις με αυτό τον τρόπο;

Πάντα αγαπούσα το 1:33:1 aspect ratio, ειδικά στις σύγχρονες ταινίες, επειδή όλες οι οθόνες μας τώρα είναι ορθογώνιες. Όταν πας να δεις μια 1:33:1 ταινία στο σινεμά, ή τη δεις σπίτι, υπάρχουν πάντα μαύρες μπάρες στο πλάι. Και μου αρέσει πολύ αυτό! Με κάνει να νιώθω σα να κρυφοκοιτάζω ένα προσκήνιο. Ένιωσα πως θα ήταν πολύ ταιριαστό με αυτή την ταινία.

Έχει πλάκα, γενικά δε μου αρέσουν οι 3D ταινίες αλλά αν μπορούσα να το ανεχτώ οικονομικά, θα είχα κάνει μετατροπή αυτής της ταινίας σε 3D, επειδή το μέγεθος των πλάνων και το βάθος της εικόνας, σε συνδυασμό με το παράθυρο που δημιουργεί το aspect ratio, θα είχαν δουλέψει πολύ καλά με το φορμάτ.

Πώς σκέφτηκες τη δομή της ταινίας, τα ξεχωριστά επεισόδια της αφήγησης; Ποιο ήταν το αγαπημένο σου να γράψεις και να γυρίσεις;

Έγραψα τα πάντα σχεδόν εξ ολοκλήρου σε μια καθισιά, οπότε δε ξέρω αν μπορώ να πω ότι απόλαυσα περισσότερο το γράψιμο ενός κομματιού ή του άλλου. Λάτρεψα το γύρισμα στη σεκάνς με την οικογένεια που μετακομίζει στο σπίτι. Το να δουλεύω με παιδιά είναι πάντα διασκεδαστικό, και το να γυρίσουμε τα πάντα στα Ισπανικά ήταν μια συναρπαστική πρόκληση για μένα. Επίσης, αφεθήκαμε σε πιο παραδοσιακά μοτίβα ιστοριών με φαντάσματα σε αυτή τη σεκάνς, κι αυτό ήταν πολύ διασκεδαστικό.

Παρόλ’αυτά, η πρώτη μέρα γυρισμάτων με τον Casey και τη Rooney ήταν επίσης φοβερή. Γυρίσαμε μια σκηνή δέκα σελίδων με τους δυο τους, από την οποία πάρα πολύ λίγα πράγματα παραμένουν στην ταινία. Ήταν σαν ένα workshop σκηνοθεσίας και ήταν πολύ αναζωογονητικό. Κλείσαμε εκείνη τη μέρα με τη σκηνή όπου η Rooney ακούει στο τραγούδι στα ακουστικά της – αυτή ήταν η κλιμάκωση στον μεγάλο τσακωμό – και ξέραμε πως είχαμε κάτι ιδιαίτερο καθώς το γυρίζαμε αυτό.

Πώς είναι να δουλεύεις με τη Rooney Mara; Ποιο είναι το καλύτερο πράγμα που έχει ως ηθοποιός;

Λατρεύω να δουλεύω με τη Rooney. Είμαστε κι οι δύο πολύ ήσυχοι. Αρέσουν και στους δυο μας πολλά παρόμοια πράγματα. Με σπρώχνει να πετύχω το καλύτερο και με εμπιστεύεται αρκετά ώστε να τη σπρώξω κι εγώ εκείνη.

Πώς σκέφτηκες την σκηνή με τη μηλόπιτα;

Είναι πιθανότατα η αγαπημένη μου σκηνή που έχω ποτέ σκηνοθετήσει, κι αυτό είναι ό,τι έχω να πω για αυτήν.

Όσο για το μονόλογο στη μέση της ταινίας, πώς γεννήθηκε; Βλέπεις αυτά τα λόγια ως κεντρική θέση της ταινίας και της κοσμοθεωρίας σου;

Είναι πολύ αντιπροσωπευτικό κάποιων εγνοιών μου τις οποίες προσπαθώ να επεξεργαστών. Περιλαμβάνει σίγουρα την οπτική μου για τον κόσμο, αν και δεν ξέρω κατά πόσο σταματώ εκεί που σταματά κι ο χαρακτήρας. Αλλά γενικά ναι, βρήκα τον εαυτό μου να ανησυχεί πολύ για την κατάσταση του κόσμου και για τη θέση μου σε αυτόν. Είχα διαβάσει μόλις ένα άρθρο στον New Yorker για έναν τεράστιο σεισμό που είναι θέμα χρόνο να συμβεί στα βορειοδυτικά των ΗΠΑ, και με έστειλε σε μια υπαρξιακή βουτιά. Αυτός ο μονόλογος προήλθε από αυτό.

Μιλώντας για το πώς είναι να βρίσκεις νόημα στο μάταιο, αναρωτιόμουν ποιες είναι γενικότερα οι σκέψεις σου για την κατάσταση του ανεξάρτητου σινεμά σήμερα. Ο Sean Baker κάποτε μου είχε πει ότι στο μέλλον τα σινεμά θα είναι κάτι σαν μουσεία. Εσύ πώς βλέπεις το μέλλον του σινεμά, και πώς σε εμπνέει αυτό να λες περίπλοκες και απαιτητικές ιστορίες; Ανησυχείς διαρκώς για το πώς μπορεί μια ταινία να βρει το κοινό της;

Δεν ξέρω. Μοιράζομαι την αγάπη του Sean Baker για το σινεμά και για την εμπειρία της μεγάλης οθόνης ειδικότερα, και είμαι πολύ χαρούμενος που συμβαίνει μια μικρή αναγέννηση στις ΗΠΑ αυτή τη στιγμή. Από τη μία έχεις το Netflix και το Amazon να χρηματοδοτούν ταινίες που κανείς άλλος δε θα άγγιζε, κι από την άλλη περισσότερα σινεμά από ποτέ ανοίγουν στις ΗΠΑ. Υπάρχει μια μπουτίκ λογική στην σινεφιλική εμπειρία αυτή τη στιγμή, κάτι ενθαρρυντικό και συναρπαστικό.

Αλλά ανησυχώ για το κατά πόσο οι άνθρωποι θα νοιάζονται για τη φόρμα σε 5, 10, 20 χρόνια. Δεν έχω ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την τηλεόραση, κι ακόμα λιγότερο για άλλα μέσα, οπότε ποντάρω πολλά στο σινεμά. Αλλά δε ξέρω κατά πόσο εμπιστεύομαι ότι έχω καλή χεριά.

Υπάρχει μια αίσθηση πόθου, επιθυμίας στις ιστορίες που λες, τι είναι που σε συναρπάζει τόσο στα εμπόδια στην ανθρώπινη επικοινωνία;

Καλή ερώτηση. Είμαι πολύ ντροπαλός, οπότε πιθανότατα οφείλεται σε αυτό.

Δεν ξέρω αν έχεις διαβάσει το κόμικ ‘Here’ του Richard McGuire, αλλά μου ήρθε στο νου βλέποντας την τρίτη πράξη του ‘A Ghost Story’. Νιώθω πως η ταινία όσο και το βιβλίο μοιράζονται μια κοσμοθεωρία πάνω στο πώς ένας τόπος, ένα μέρος μπορεί να κουβαλά μέσα του την ενέργεια όλης του της ιστορίας, από την αρχή ως το τέλος- αν μπορούμε καν να μιλήσουμε για τέλος. Υπήρχε αυτή η ιδέα καθόλου στο μυαλό σου;

Διάβασα το ‘Here’ πριν λίγους μήνες, αφού το ‘A Ghost Story’ είχε ήδη βγει στις αίθουσες. Ένας φίλος μου είπε πως πρέπει να το τσεκάρω αμέσως. Δε μπορούσα να πιστέψω ότι δεν το είχα ήδη διαβάσει. Είναι ένα θαυμάσιο τυχαίο συμπληρωματικό κομμάτι της ταινίας, και ένα σπουδαίο graphic novel. Είναι πολύ αντιπροσωπευτικό όσων πιστεύω για τους υλικούς χώρους και για τα σπίτια συγκεκριμένα. Αυτή η αίσθηση της ενέργειας ήταν κάτι που σίγουρα είχα στο μυαλό μου. Είναι κάτι που πιστεύω πολύ.

Λατρεύω την Kesha και δεν περίμενα να τη δω να κάνει cameo στο ‘A Ghost Story’. Πώς και είναι στην ταινία;

Απλά αγαπώ τη μουσική της! Με κάνει ευτυχισμένο. Ήθελα ένα από τα τραγούδια της για την σκηνή του πάρτυ και με κάποιο τρόπο αυτό εξελίχθηκε στο να εμφανιστεί κι η ίδια στη σκηνή. Ήταν ένα όνειρό μου που έγινε πραγματικότητα. Ελπίζω να μπορέσω να κάνω άλλη μια ταινία μαζί της στο μέλλον.

Μια από τις πιο άφθαρτες εικόνες του αμερικάνικου σινεμά των τελευταίων χρόνων είναι, για μένα, η εναρκτήρια σεκάνς του ‘Ain’t Them Bodies Saints’, όπου η Rooney Mara κι ο Casey Affleck χωρίζονται από τους αστυνομικούς και για μια φευγαλέα στιγμή απελευθερώνονται και απλά ενώνουν τα σώματά τους. Είμαι ερωτευμένος με αυτή την εικόνα, τη σκέφτομαι διαρκώς. Πώς γεννήθηκε αυτή η σκηνή, τι θυμάσαι περισσότερο από το γύρισμα;

Δε θυμάμαι πια από τι προήλθε αυτή η σκηνή. Αλλά είναι οπωσδήποτε η καθοριστική εικόνα της ταινίας. Είναι μια από τις λίγες εικόνες για τις οποίες είχα φτιάξει πριν storyboard, και θυμάμαι να σιγουρεύομαι πως είχαμε αρκετό χρόνο μες στη μέρα ώστε να την πετύχουμε σωστά. Περιμέναμε ώστε το φως να είναι σωστό και μετά αρχίσαμε το γύρισμα. Νομίζω πως κάναμε 6 λήψεις και αυτή που έμεινε στην ταινία είναι η 5η.

Μετά χαράς θα πέταγα όλη την υπόλοιπη ταινία και θα κράταγα απλώς αυτή την εικόνα. Είναι η μόνη που έχει σημασία για μένα.

Είναι πολύ ενδιαφέρον πώς κάνεις αυτές τις απαιτητικές, χαμηλών τόνων ανεξάρτητες ταινίες και ανάμεσά τους γύρισες μια ταινία Disney. Τι ανακάλυψες κάνοντας αυτή τη διαδρομή, και πώς η μία δουλειά εμπλούτισε την άλλη; Είναι αυτό ένα μοντέλο εργασίας που σε ενδιαφέρει μελλοντικά;

Οπωσδήποτε. Δε θέλω ποτέ να κατασταλάξω. Η επόμενη ταινία μου, που έχει σχεδόν τελειώσει, είναι εντελώς διαφορετική από οτιδήποτε άλλο. Είναι κάπως κωμική, πολύ ελαφριά και δροσερή. Απλά θέλω να συνεχίσω να σπρώχνω τον εαυτό μου, και να προσπαθώ να κάνω ταινίες που θα με εξιτάριζαν ως θεατή.

Μαθαίνεις πάντα διαφορετικά πράγματα στην πορεία. Κάποιες φορές μπορεί να είναι συγκεκριμένα μαθήματα που παίρνεις, αλλά πιο συχνά απλώς μαθαίνεις πώς να είσαι πιο αποτελεσματικός. Με κάθε ταινία γίνεσαι και λίγο καλύτερος στο πώς να επικοινωνείς τις ιδέες σου. Και ελπίζεις πως και οι ταινίες σου θα γίνονται καλύτερες στην διαδρομή.

Πρέπει να σε ρωτήσω και για το ‘Upstream Color’. Δεν είναι απλά μια ταινία που αγαπώ, είναι και μια ταινία που ειλικρινά αναρωτιέται πώς μπορεί να την προσέγγισες ως μοντέρ. Η ροή της ιστορίας, η πλήρης έλλειψη exposition, πώς δούλεψες με αυτά τα δεδομένα; Ποιος ήταν το δυσκολότερο πράγμα και ποια είναι μια στιγμή που θυμάσαι περισσότερο από την όλη εμπειρία;

Είμαι τόσο περήφανος για αυτή την ταινία. Είμαι χαρούμενος και περήφανος που ήμουν κομμάτι της. Τη μοντάραμε πολύ γρήγορα, πιθανότατα μέσα σε 2 ή 3 μήνες. Ο Shane ακόμα γύριζε στο μεγαλύτερο μέρος αυτή της περιόδου, οπότε με είχα αφήσει μόνο μου κι απλά κατανόησα το ρυθμό που επεδίωκε και δούλεψα με αυτό τον τρόπο. Ήταν κάτι πάρα πολύ έντονο μα πάρα πολύ οργανικό.

Θυμάμαι να μην κοιμάμαι και πολύ στη διάρκεια της τελευταία βδομάδας του μοντάζ. Έκανα το μοντάζ στο MacBook μου, σε αυτή την μικρούλα οθόνη, στο ίδιο σπίτι που γυρίζαμε την ταινία. Μια στιγμή που θυμάμαι πολύ από την εμπειρία δεν έχει καθόλου να κάνει με την ίδια την ταινία. Δουλεύαμε ένα απόγευμα και μια σειρήνα για ανεμοστρόβιλο άρχισε να χτυπάει. Ο ουρανός έγινε πράσινος και ένας τεράστιος σίφουνας κατευθυνόταν προς το μέρος μας. Μπήκαμε όλοι μέσα στην ίδια μπανιέρα που μπορείς να δεις στην αφίσα της ταινίας και περιμέναμε να περάσει, όπως και ευτυχώς έγινε.

Τέλος, μιας και είναι Δεκέμβρης και κάνουμε απολογισμούς της χρονιάς, αναρωτιόμουν αν έχεις ένα τοπ-5 ταινιών της χρονιάς.

Νομίζω αυτή τη στιγμή τα αγαπημένα μου είναι κατά σειρά: ‘Phantom Thread’, ‘Personal Shopper’, ‘The Florida Project’, ‘The Beguiled’ και ‘A Quite Passion’. Πιθανότατα κάτι θα έχω ξεχάσει.

*Το ‘Α Ghost Story’ κυκλοφορεί σε DVD και blu-ray.