Νορθ Καρολάινα Στέιτ: Το υπέροχο παραμύθι του Τζιμ Βαλβάνο

Ο Τζιμ Βαλβάνο ήταν μία από τις πιο χαρακτηριστικές φιγούρες του κολεγιακού μπάσκετ γενικότερα. Η δεκαετία του ’80 για το NCAA, αλλά και οι αρχές της δεκαετίας του ’90, ήταν ταραχώδης. Τα σκάνδαλα με τους χρηματισμούς παικτών και τις ευκολίες, για να ακολουθήσουν το πρόγραμμα συγκεκριμένων κολεγίων, ήταν πολλά. Από το σπουδαίο προπονητή του UNLV Τζερι Ταρκάνιαν έως τη δωροδοκία στον Κρις Γουέμπερ, οι περιπτώσεις ποικίλουν.

Ο Βαλβάνο είχε μπλέξει σε σκάνδαλο με το Νορθ Καρολάινα Στέιτ, το κολέγιο του οποίου ήταν αθλητικός διευθυντής και προπονητής στην ομάδα μπάσκετ. Όταν το σκάνδαλο με τον Κρις Γουάσμπερν αποκαλύφθηκε, το 1989, ο Βαλβάνο ήταν 43 χρόνων. Ο Γουάσμπερν ήταν πολύ κακός μαθητής, αλλά πολύ καλός αθλητής μπάσκετ. Η βαθμολογία του στο τεστ εισαγωγής στο Νορθ Καρολάινα Στέιτ ήταν απαίσια. Ο νόμος ακόμα λέει ότι για την εισαγωγή στο κολέγιο χρειάζονται καλοί βαθμοί στο τεστ SAT. Με αρχική βαθμολογία το 400 και άριστα το 1.600, ο Γουάσμπερν έγραψε 470, αλλά εισήχθη και πάλι στο πρόγραμμα. Όταν αποκαλύφθηκε, μέσω του βιβλίου ‘Personal Fouls’, το πρόγραμμα, ο Βαλβάνο ναι μεν αθωώθηκε, αλλά αναγκάστηκε να παραιτηθεί από αθλητικός διευθυντής. Έμεινε μόνο προπονητής της ομάδας μπάσκετ, για ακόμα ένα χρόνο, την περίοδο 1989-90. Τρία χρόνια αργότερα, στις 28 Απριλίου 1993, αποχαιρέτησε το μάταιο τούτο κόσμο λόγω καρκίνου.

Αυτή η ιστορία είναι σημαντική, αλλά ασφαλώς είναι το ελάχιστο κομμάτι της υστεροφημίας του. Το πιο μεγάλο είναι η κατάκτηση του πρωταθλήματος με το Νορθ Καρολάινα Στέιτ το 1983, στην πιο κοντινή ιστορία στη Σταχτοπούτα που έχει παιχθεί ποτέ στο κολεγιακό μπάσκετ. Άλλωστε, η ομάδα που αρχίζει ως αουτσάιντερ το οποίο δεν υπολογίζεται και κάνει μια δυο εκπλήξεις αμέσως χαρακτηρίζεται Cinderella. Δε χρειάζεται καν να φτάσει στην κορυφή, αρκούν ένας δύο γύροι εκπλήξεων στη March Madness. Η φετινή ιστορία ανήκε στο Λογιόλα Σικάγο, που με τις προσευχές της Σίστερ Τζιν έφτασε στο Final-4, μία έκπληξη μεγατόνων. Επίσης, μία τεράστια έκπληξη έγινε στον πρώτο γύρο, όταν το UMBC κατέστη το πρώτο κολέγιο στην ιστορία που από το νούμερο 16 απέκλεισε το νούμερο 1, δηλαδή την ομάδα του κολεγίου της Βιρτζίνια -και μάλιστα με το εκκωφαντικό 74-54.

Αλλά ό,τι έκανε το Νορθ Καρολάινα Στέιτ ήταν πραγματικά ανεπανάληπτο.

Η μακάβρια τύχη έφερε την 25η επέτειο του θανάτου του Jimmy V πολύ κοντά στο κείμενο με τις 9 περιπτώσεις παιχνιδιών που οι προβλέψεις διαψεύστηκαν πανηγυρικά. Για κάποιο λόγο, ο υπογράφων θεωρούσε, στέλνοντάς το, ότι η ιστορία είχε γραφτεί. Υπήρχε αυτή η λανθασμένη αίσθηση από την αρχή και δεν έφυγε παρά μόνο στη δημοσίευσή του, όταν ήταν πολύ αργά. Ευτυχώς, πολύ κοντινά με εκείνο το κείμενο έχει τη δυνατότητα να επανορθώσει, καθ’ ότι εκείνο το ματς στο ‘Πιτ’ της Αλμπουκέρκης στο Νέο Μεξικό, στις 4 Απριλίου 1983, ήταν ένας κεραυνός εν αιθρία. Όχι μόνο επειδή νίκησε το αουτσάιντερ, αυτό είχε γίνει πριν, συνέβη μετά και πάντα θα συμβαίνει, ειδικά σε μονά παιχνίδια που ο χαμένος πάει στο σπίτι του, αλλά επειδή διαψεύστηκαν μαζικά δεκάδες άνθρωποι, που χωρίς να κρατήσουν πισινή, απολύτως καμία, δημοσίευσαν την πεποίθησή τους εντός 48ώρου ότι το Χιούστον, με Κλάιντ Ντρέξλερ και Χακίμ Ολάζουον, θα έκανε περίπατο.

Το Νορθ Καρολάινα Στέιτ έφτασε σε εκείνο τον τελικό όντας η πρώτη ομάδα που έπαιξε πέντε παιχνίδια για να το καταφέρει. Το σύστημα είχε διευκολύνσεις για τους πρωταθλητές των τεσσάρων προηγούμενων ετών. Μέχρι το 1979 οι ομάδες ήταν 32, αλλά μετά την αύξηση οι πρωταθλητές των τεσσάρων προηγούμενων ετών στις περιφέρειές τους (ή και περισσότερων, αν ήταν η ίδια ομάδα) έπαιρναν μπάι για το δεύτερο γύρο, δηλαδή τη φάση των ’32’.

Το Νορθ Καρολάινα Στέιτ ήταν μία ομάδα που δε γέμιζε το μάτι και έφτασε στον ημιτελικό νικώντας τρία από τα τέσσερα παιχνίδια της με… προσευχές: το Πέπερντιν 69-67 στον πρώτο γύρο, το UNLV 71-70 στο δεύτερο γύρο, τη Βιρτζίνια 63-62 στον τελικό της δυτικής περιφέρειας. Αυτή ήταν μόνο η προειδοποίηση, αφού η Βιρτζίνια ήταν το νούμερο ένα στην περιφέρειά της. Στο Sweet Sixteen, μόνο, η ομάδα του Τζιμ Βαλβάνο επικράτησε με άνεση της Γιούτα, 75-56, ενώ στον ημιτελικό του Final 4 νίκησε 67-60 το κολέγιο της Τζόρτζια.

Από την άλλη μεριά, το Χιούστον, λόγω του τίτλου του στη Μεσοδυτική Περιφέρεια το 1982 πέρασε μπάι τον πρώτο γύρο, νίκησε άνετα το Μέριλαντ στο δεύτερο, 60-50, λιγότερο άνετα το Μέμφις Στέιτ στον τρίτο, 70-63, ενώ στο τελικό της περιφέρειάς του έκανε επίδειξη δύναμης, επικρατώντας του Βιλανόβα 89-71. Ο ημιτελικός με το Λούιβιλ έμοιαζε να βγάζει τον πρωταθλητή και η ‘Phi Slama Jama’, όπως ήταν το παρατσούκλι της ομάδας εκείνη τη χρονιά, ήταν εντυπωσιακή, νικώντας 94-81, με 13 καρφώματα στο δεύτερο ημίχρονο. Τίποτα δεν μπορούσε να αποκλείσει τους ‘Κούγκαρς’ από το τρόπαιο. Το Νορθ Καρολάινα Στέιτ θεωρούνταν αμελητέα ποσότητα. Και εντός 48 ωρών, οι δημοσιογράφοι ξεσάλωσαν. Σαν να μην υπήρχε ούτε μία πιθανότητα να νικήσει η ομάδα του Βαλβάνο, η παραμικρή ένδειξη, δεν άφησαν κανένα περιθώριο αμφιβολίας.

Η δίαιτα του Όρσον

Στον τάφο του Τζιμ Βαλβάνο στο νεκροταφείο του Όουκγουντ, αναγράφεται η φράση: “Πάρε χρόνο κάθε μέρα να γελάς, να σκέφτεσαι, να κλαις”. Όταν ο Λορέντζο Τσαρλς, που πέθανε επίσης 47 χρόνων, κάρφωσε στο καλάθι του Χιούστον στο τελευταίο δευτερόλεπτο, σε σουτ-προσευχή του ασθενή εκείνη τη μέρα Ντέρεκ Γουίτενμπεργκ, ο Βαλβάνο δεν έκανε τίποτα από τα τρία, αλλά και τα τρία μαζί. Παραμένει εικονικό το είδωλό του, εν μέσω κυριολεκτικού και μεταφορικού πυρετού, να τρέχει στο παρκέ σαν τρελός για να αγκαλιάσει κάποιον και να μην βρίσκει κανέναν. Όταν ο Τσαρλς άφησε την μπάλα στο καλάθι και για ένα δευτερόλεπτο επικράτησε η πλήρης δυσπιστία. Δεν ήταν δυνατόν να νίκησε εκείνον τον τελικό το Νορθ Καρολάινα Στέιτ. Το Χιούστον ήταν η πρωταθλήτρια ομάδα του εθνικού πρωταθλήματος, μόνο που αυτό συνέβη πριν γίνει το παιχνίδι.

Αν υποθέσουμε ότι οι νεκροί βλέπουν τους ζωντανούς και ότι δεν χρειάζονται μετάφραση, ο Βαλβάνο πρέπει να χασκογελούσε για ώρα ακούγοντας, δέκα μέρες πριν την πρώτη επέτειο θανάτου του, τον Γιάννη Ιωαννίδη να λέει στον Κώστα Πολίτη “τα λίγα λόγια ζάχαρη και τα καθόλου μέλι”, πριν τον ημιτελικό του Παναθηναϊκού με τον Ολυμπιακό στο Final 4 του Τελ Αβίβ κι ενώ ο ευρωκόουτς είχε εκφράσει την ακλόνητη πεποίθησή του για τη νίκη της ομάδας του.

Ο ίδιος ο Jimmy V είχε σπάσει το κοντέρ της περιρρέουσας σιγουριάς. Αν ο σεβάσμιος δημοσιογράφος Ντέιβ Κίντρεντ βάλει στη σειρά αυτά για τα οποία έχει μετανιώσει στη ζωή του, το άρθρο που δημοσίευσε στη ‘Washington Post’ ανήμερα του τελικού του 1983, στις 4 Απριλίου, λογικά είναι πρώτο: “Τα δέντρα θα χορέψουν κλακέτες, οι ελέφαντες θα οδηγήσουν στο Ίντι (ράλι Ιντιανάπολις) και ο Όρσον Γουέλς δε θα φάει μεσημεριανό πριν το Νορθ Καρολάινα Στέιτ βρει τρόπο να νικήσει το Χιούστον στο ματς πρωταθλήματος εκείνη τη Δευτέρα”.

Ο Βαλβάνο έκοψε το δημοσίευμα, το κόλλησε στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο που ήταν το γραφείο του στο ‘Πιτ’ και όποιος περνούσε από εκεί το έβλεπε. Αργότερα ομολόγησε ότι ήταν το αγαπημένο του κείμενο. Δεν ήταν το μόνο που δεν έδινε ελπίδα στο NCS, αλλά ήταν το πιο γλαφυρό. Οι περισσότεροι αρθρογράφοι είχαν ήδη θάψει την ομάδα του, ψελλίζοντας ένα σαρκαστικό μοιρολόι. Ο πιο σημαντικός παίκτης της ήταν ο Θερλ Μπέιλι, που αργότερα έπαιξε στον Πανιώνιο. Ο Θερλ Μπέιλι θα στεκόταν μπροστά στον Χακίμ Ολάζουον; Πφφφ. Και ποιος θα μάρκαρε τον Κλάιντ Ντρέξλερ; Πώς θα αναχαιτιζόταν το up-tempo παιχνίδι της ομάδας που σκόρπισε το επίσης ισχυρό Λούιβιλ στους πέντε ανέμους;

Ο Ολάζουον έτρεχε σαν γκαρντ, την ώρα που οι υπόλοιποι σέντερ ήταν βραδυκίνητοι σαν άμαξες. Ο Βαλβάνο θα έμπαινε στο ‘Πιτ’ ως αμνός επί σφαγή. Μέσα στη χρονιά, η ομάδα του είχε 10 ήττες, όλες από χειρότερους αντιπάλους από το Χιούστον. Ουδείς με 10 ήττες είχε πάρει ποτέ το πρωτάθλημα. Είχε νικήσει σε τρία παιχνίδια με συνολική διαφορά 10 πόντων και με το Πέπερντιν νίκησε στη δεύτερη παράταση, αφού υπολειπόταν 6 πόντους με 1 λεπτό να απομένει στην πρώτη παράταση και μόνο επειδή ο Άντι Τζόνσον έχασε δύο βολές. Φυσικά γίνεται να χαθούν δύο βολές, αλλά σε αυτήν την περίπτωση τις έχασε ο τρίτος κορυφαίος σε ποσοστό από τη γραμμή στην ιστορία του κολεγίου. Το παραμύθι της Σταχτοπούτας αρκετά κράτησε. Το Νορθ Καρολάινα Στέιτ έπρεπε να είναι υπερευχαριστημένο που έφτασε ως εδώ, ούτως ή άλλως αυτή η ομάδα θα ήταν ιστορική για το κολέγιο. Έως εκεί.

Το διχτάκι

Ο Τζιμ Βαλβάνο έγινε προπονητής του Νορθ Καρολάινα Στέιτ το 1980. Οι παίκτες-κλειδί της ομάδας ήταν από την πρώτη προπόνησή του εκεί. Ο Βαλβάνο τους συστήθηκε και τους είπε, “θα κερδίσω το εθνικό πρωτάθλημα. Εγώ ξέρω ότι θα κερδίσω το εθνικό πρωτάθλημα”. Ο Θερλ Μπέιλι είπε, χρόνια αργότερα, ότι “όσο μας μιλούσε, τόσο περισσότερο ακούγαμε”. Κάθε χρόνο από τους τρεις που χρειάστηκε, αλλά και αργότερα, το Νορθ Καρολάινα Στέιτ είχε μία προπόνηση στην οποία δεν έκαναν τίποτα άλλο από το να κόβουν διχτάκια με ένα ψαλίδι. Ο Βαλβάνο έκοβε το τελευταίο και το στριφογύριζε μαζί με τους παίκτες του. Να πάρει η ευχή, κάποιος τρόπος έπρεπε να υπάρχει για να νικήσει το Νορθ Καρολάινα Στέιτ.

“Κάθε μέρα σε κάθε πορεία της ζωής συνηθισμένοι άνθρωποι κάνουν ασυνήθιστα πράγματα, συνηθισμένοι άνθρωποι πετυχαίνουν ασυνήθιστα πράγματα”, βροντοφώναξε στο λόγο που έδωσε στο Million Dollar Round Table του Σικάγο το 1987 με αφορμή μία ταινία για το θρίαμβο του 1983 και νόμιζες ότι ήταν εμπνευσμένος λόγος πριν από ένα μεγάλο ματς. Το πάθος και το κίνητρο ήταν ακόμα εκεί, αλλά το πρωτάθλημα είχε κατακτηθεί. Για εκείνη την ομάδα το ένα ήταν υπεραρκετό, μία υπέρλαμπρη στιγμή που θα οδηγούσε τους παίκτες στις καριέρες τους, όταν θα έβγαιναν στον κόσμο είτε για να γίνουν επαγγελματίες μπασκετμπολίστες ή για οτιδήποτε άλλο.

Ο Βαλβάνο δεν δίσταζε.

Όμως στην Αλμπουκέρκη ήταν χαμένος. Άλλη χρονιά Τζίμι. Το Χιούστον είναι πολύ σκληρό για τα δόντια σου. Εκείνη τη χρονιά η σύζυγός του, Πάμελα, δεν είχε δει τα τελευταία δύο λεπτά παιχνιδιού που η ομάδα του άντρα της ήταν κοντά στο σκορ με την αντίπαλο. Όπως ο συγχωρεμένος ο Γιώργος Κολοκυθάς στο Βελιγράδι, στο Ευρωμπάσκετ του 2005, έφευγε από το γυμναστήριο. Το διάστημα της March Madness του έδωσε και κατάλαβε. Η Πάμελα δεν είδε τα δύο τελευταία λεπτά του τελικού, δηλαδή το μόλις ένα καλάθι που σημειώθηκε, στο τελευταίο δευτερόλεπτο της αναμέτρησης.

Στο Χιούστον δεν υπολόγιζαν τους αστάθμητους παράγοντες. Στα 1.550 μέτρα υψόμετρο ο Νιγηριανός Ολάζουον χρειαζόταν οπωσδήποτε οξυγόνο. Αυτό οδήγησε τον προπονητή του Χιούστον, Γκάι Λιούις, να τον κάνει συνεχώς αλλαγή, δίκην χάντμπολ, για να ρουφάει από τη μάσκα. Ο Κλάιντ Ντρέξλερ έκανε τέσσερα φάουλ από το πρώτο ημίχρονο, το Νορθ Καρολάινα Στέιτ προηγήθηκε 33-25, αλλά στις αρχές του δεύτερου η εικόνα άλλαξε άρδην. Το 42-35 των Κούγκαρς, με ένα 17-2 σερί, έφερε το πρώιμο τετέλεσται. Ο Βαλβάνο, φυσικά, δεν παράτησε το ματς. Η τακτική να κάνει φάουλ για να στέλνει τους αντιπάλους στις γραμμές για μία συν μία βολές αποδείχθηκε εξόχως προσοδοφόρα.

Στα 3′ 19” πριν το τέλος, το σκορ ήταν ισόπαλο στο 52-52. Στην τελευταία επίθεσή του, το Νορθ Καρολάινα Στέιτ έκανε λάθη μαζεμένα. Ο Θερλ Μπέιλι βρέθηκε στη γωνία  και έκανε μία κακή πάσα στον Ντέρεκ Γουίντερμπερκ, ο οποίος είχε διδαχθεί ότι σε τέτοιες περιπτώσεις έπρεπε να πιάνει την μπάλα με τα δύο χέρια. Ο Μπένι Άντερς προσπάθησε να κλέψει και ακούμπησε την μπάλα, αλλά ο Γουίντερμπερκ διατήρησε την κατοχή. Και σούταρε. “Κάθε χρόνο λέω στους ανθρώπους που με ρωτάνε ότι δεν ήταν σουτ, αλλά πάσα”, αστειεύεται ως και σήμερα. Ένα αστείο που ποτέ δεν παλιώνει. Νομίζεις ότι αν δεν παιχτεί η τελευταία φάση από εκείνο τον τελικό, το τουρνουά της τελικής φάσης του NCAA δεν πρόκειται να ξεκινήσει. Μόνο όταν ο Λορέντζο Τσαρλς καρφώσει και προσγειωθεί στο έδαφος, μην έχοντας ιδέα για το τι έκανε, μπορεί να αρχίσει. Το τελικό 54-52 σήμαινε ότι στο Ίντι οι οδηγοί θα χρησιμοποιούσαν τις προβοσκίδες τους, ο Όρσον Γουέλς θα άρχιζε αιματηρή δίαιτα και τα δέντρα θα πήγαιναν στη σχολή χορού του Τζιν Κέλι. 

Ένα τελευταίο χαρτάκι

Το ίδρυμα V, που έφτιαξε ο Τζιμ και ‘τρέχει’ ακόμα η Πάμελα Βαλβάνο, ψάχνει για τη θεραπεία του καρκίνου. Την τελική θεραπεία. Ο Jimmy V, ονειροπόλος μέχρι μυελού οστέων, δε μένει πια εδώ. Μπορεί όμως στο σπίτι να υπάρχουν ακόμα τα χαρτάκια του. “Πάντα έβρισκα χαρτάκια στις τσέπες του”, αποκάλυψε η Παμ Βαλβάνο Στράσερ.

Χαρτάκια γεμάτα στόχους. Χαρτάκια που, στην κατάστασή του, αναγκαστικά τελείωσαν. Το τελευταίο ήταν και το πιο σημαντικό. Μπορεί να μην το κατάφερε, αλλά πριν η ψυχή του φτερουγίσει από τα στήθη του, έκανε ένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση. Ονειροπόλος ως τελευταίας ρανίδος του αίματός του.

“Να θεραπεύσω τον καρκίνο”, έγραφε.

(κεντρική φωτογραφία: AP Images)