Οι Ιρλανδοί που κατέκτησαν τον κόσμο

Για να δώσουμε κι εμείς το παρών σε αυτή την περίφημη St. Patrick’s Day, αποφασίσαμε να γράψουμε μερικά κείμενα για να αποδώσουμε τα εύσημα όχι μόνο στον Άγιο Προστάτη της Ιρλανδίας, αλλά και να περιγράψουμε ανθρώπους και συνήθειες που ξεκίνησαν από αυτό το μικρό κομμάτι του χάρτη, για να γίνουν γνωστά σε ολόκληρη την υφήλιο, αφήνοντας τη σφραγίδα τους σε διάφορα και διαφορετικά κεφάλαια, όπως ο πολιτισμός, η πολιτική, η τέχνη και ο αθλητισμός. Πριν ξεκινήσουμε την αναφορά μας στους Ιρλανδούς που κατέκτησαν παγκόσμια φήμη και δόξα, επιτρέψτε μας να βάλουμε δίπλα στο πληκτρολόγιο ένα ποτήρι Bushmills, αυτό το μοναδικό αυθεντικό ιρλανδέζικο ουίσκι, το οποίο χρονολογείται από το μακρινό 1608 και ικανοποιεί απόλυτα γεύση και λοιπές αισθήσεις! Την αφορμή μας για αυτό το μεγάλο αφιέρωμα στην Ιρλανδία.

Βλέπεις, το Bushmills είναι από τους “Ιρλανδούς που κατέκτησαν τον κόσμο”, με τη γεύση του και τις αξίες του. Προερχόμενο από το γηριαιότερο αποστακτήριο της Ιρλανδίας, το αυθεντικό ιρλανδέζικο αυτό whiskey ταξιδεύει καθημερινά στον κόσμο και τη χώρα μας για να φτάσει στο δικό σου ποτήρι. Οι επιλογές σου; Από την αυθεντική γεύση του Bushmills Original στην μεστή γεύση του Bushmills Black Bush και έπειτα στα σημάδια που αφήνουν στο χρόνο τα Bushmills 10, 16 και 21 ετών, μπορείς να ανακαλύψεις εκείνο που θες να βρεθεί στο δικό σου ποτήρι.

“The heart of an Irishman is nothing but his imagination” (George Bernard Shaw)

Διαλέξαμε λοιπόν δέκα αντιπροσωπευτικά ονόματα (στην πραγματικότητα πρόκειται για εννιά επιφανείς Ιρλανδούς και ένα μουσικό συγκρότημα) που καλύπτουν πάνω από έναν αιώνα ιστορίας και συγκαταλέγονται ανάμεσα στις σημαντικότερες προσωπικότητες της χώρας σε ό,τι αφορά στην πολιτική, τη συγγραφή, τον κινηματογράφο, το θέατρο, τη μουσική και το ποδόσφαιρο. Η σειρά με την οποία παρουσιάζονται στο κείμενο είναι τυχαία, το σίγουρο είναι ότι όλοι ανεξαιρέτως αποτελούν εξαιρετικά “δείγματα” του κατά οιασδήποτε έννοιας ιρλανδικού τρόπου σκέψης, άρα κατ’ επέκταση, του ίδιου του πολιτισμού τους. Ξεκινάμε!

1. PIERCE BROSNAN

“During my early years as an actor, Bond was never a desire, but when Cassie was playing in For Your Eyes Only, then, of course, it became a joke”.

Είχαμε δει να ενσαρκώνουν τον Τζέιμς Μποντ στη μεγάλη οθόνη, ένας Σκωτσέζος (Σον Κόνερι), ένας Άγγλος (Ρότζερ Μουρ), ένας Ουαλός (Τίμοθι Ντάλτον), μέχρι και ένας Αυστραλός (Τζορτζ Λέιζενμπι), οπότε από τη συλλογή έλειπε οπωσδήποτε (από σεβασμό και μόνο στην ιστορία του μεγάλου κατασκόπου), ένας Ιρλανδός. Και το σινεμά συμπλήρωσε τη “συλλογή” με τον Πιρς Μπρόσναν, έναν ηθοποιό γεννημένο το 1953 στην Drogheda (βορειοανατολική Ιρλανδία), κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του ήρωα του Ίαν Φλέμινγκ. Ο Μπρόσναν πήρε το 1995 τη σκυτάλη από τον Ντάλτον και πρόσφερε τις δικές του ξεχωριστές στιγμές στο πλατό σε τέσσερις ταινίες (GoldenEye, Tomorrow never dies, The world is not enough, Die another day), πριν την παραδώσει με τη σειρά του στον Ντάνιελ Κρεγκ. Σίγουρα ένας από τους καλύτερους Μποντ που έχουμε θαυμάσει στον κινηματογράφο, με όλες τις πιθανές και απίθανες ιρλανδέζικες αρετές που τρέχουν στις φλέβες του Πιρς, ο οποίος παρεμπιπτόντως έχει γράψει το όνομά του σε πολλά άλλα καστ σημαντικών ταινιών, αλλά για εμάς που έχουμε αυτή τη μεγάλη αδυναμία στον “Τζέιμς”, αυτή η τετράδα του είναι και ικανή και αρκετή να τον τοποθετήσει ανάμεσα στους Ιρλανδούς που η φήμη τους έφτασε σε κάθε γωνιά της Γης.

 

 

2. GEORGE BEST

“I spent a lot of money on booze, birds and fast cars. The rest I just squandered”.

Ο Τζορτζ Μπεστ υπήρξε μια από τις πιο χαρισματικές προσωπικότητες στην ιστορία του παγκοσμίου ποδοσφαίρου, προικισμένος με αστείρευτο ταλέντο, ένας πραγματικός σταρ των γηπέδων. Ο πέμπτος Μπιτλ, όπως χαρακτηριστικά τον αποκαλούσαν, γεννήθηκε το 1946 στο Μπέλφαστ της Βόρειας Ιρλανδίας και μεγαλούργησε για περισσότερο από μια δεκαετία (1963-1974) με τη φανέλα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Με τους “κόκκινους διάβολους” κατέκτησε το 1968 το Κύπελλο Πρωταθλητριών, ακριβώς μια δεκαετία μετά την αεροπορική τραγωδία του Μονάχου, κλείνοντας έτσι με τον καλύτερο τρόπο την πιο θλιβερή παρένθεση στην ιστορία του συλλόγου. Ο Μπεστ ήταν ένας εκπληκτικός εξτρέμ και μεσοεπιθετικός, με φοβερή τεχνική και μοναδική αίσθηση του γκολ. Παράλληλα όμως με το ποδόσφαιρο, παραδόθηκε άνευ όρων στο αλκοόλ, το οποίο τελικά τον κατέστρεψε, οδηγώντας τον πρόωρα στο θάνατο, το 2005, σε ηλικία μόλις 59 ετών. Ο αμετανόητος γυναικάς και γλεντζές “Τζόρτζι” διέγραψε τη δική του πορεία στο άθλημα, σύντομη αλλά γεμάτη μεγάλες στιγμές, γεμίζοντας με θλίψη τους θαυμαστές του σε όλο τον κόσμο για την κατάληξή του. Το σίγουρο είναι ότι πάντα θα μνημονεύεται ως ένας από τους κορυφαίους παίκτες όλων των εποχών και οπωσδήποτε ο μεγαλύτερος που έβγαλε συνολικά η Ιρλανδία.

 

 

3. RORY GALLAGHER

“Hardly a day goes by without me sticking on a Muddy Waters record”.

Ο Ρόρι Γκάλαχερ υπήρξε ένας από τους κορυφαίους κιθαρίστες του λευκού ηλεκτρικού μπλουζ και μια τεράστια προσωπικότητα της ροκ μουσικής γενικότερα. Γεννήθηκε το 1948 στην κομητεία του Ντόνεγκαλ, στο βόρειο μέρος της Ιρλανδίας και από μικρός ξεκίνησε να γρατζουνάει την κιθάρα, η οποία έγινε προέκταση της ζωής του. Τραγουδιστής, συνθέτης, στιχουργός και πάνω απ’ όλα βιρτουόζος παίκτης, μετέφερε τον μοναδικό ήχο της αγαπημένης του Fender Stratocaster, της περίφημης “battered strat”, σε όλο τον κόσμο, περιοδεύοντας ακούραστα το “ευαγγέλιο” του μπλουζ σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Στην Ελλάδα τον είδαμε σε μια καταπληκτική συναυλία το 1981 στο γήπεδο της “Νέας Φιλαδέλφειας”, η οποία όμως κατέληξε σε εκτεταμένα επεισόδια ανάμεσα στην αστυνομία και το πλήθος. Ο Γκάλαχερ επηρέασε ατελείωτους κιθαρίστες με το παίξιμό του, τα υπέροχα σόλα του και την πολυπλοκότητα των συνθέσεών του. Η παρουσία του στη σκηνή ήταν πάντα γεμάτη πάθος και μοναδικούς, θυελλώδεις αυτοσχεδιασμούς. Το 1995 υποβλήθηκε σε μεταμόσχευση ήπατος (είχε χρόνια προβλήματα με το αλκοόλ) και λίγες εβδομάδες αργότερα πέθανε λόγω επιπλοκών. Ήταν μόλις 47 ετών, αλλά άφησε πίσω του ένα μεγάλο έργο, μαζί με την προσωπική του σφραγίδα στη μουσική.

 

4. JAMES JOYCE

“The demand that I make of my reader is that he should devote his whole life to reading my works”.

Περνάμε τώρα στον Τζέιμς Τζόις, μια από τις μεγαλύτερες μορφές της ιρλανδικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας. Γεννήθηκε το 1882 στο Δουβλίνο και από την ηλικία των 18 ετών ξεκίνησε να εκδίδει τα έργα του. Έγραψε ποιήματα, δοκίμια, θεατρικά έργα, διηγήματα και μυθιστορήματα. Κορυφαίο έργο του θεωρείται ο “Οδυσσέας” (Ulysses), ένα περίπλοκο αριστούργημα γραφής και ύφους, το οποίο αφηγείται ένα 24ωρο οδοιπορικό του κεντρικού ήρωα στο Δουβλίνο. Στα 18 κεφάλαια του βιβλίου “παρελαύνουν” αναφορές στη δυτική λογοτεχνία, στη φιλοσοφία, τη μυθολογία και τη γλώσσα της μεσαιωνικής Ιρλανδίας και της αρχαίας Ελλάδας, καθώς φυσικά και στην ομηρική Οδύσσεια. Άλλα σημαντικά έργα του ήταν τα μυθιστορήματα “Finnegans wake” και “A portrait of the artist as a young man” και η συλλογή διηγημάτων “Dubliners”. Ο Τζόις θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, με ένα συγγραφικό έργο εμπνευσμένο και απαράμιλλα δομημένο, μέσα από έναν τελείως αντισυμβατικό τρόπο γραφής, η οποία οδήγησε σε μια προσωπική γλώσσα, μοναδική στην πλοκή γεγονότων και στη δημιουργία χαρακτήρων. Πέθανε το 1941 στη Ζυρίχη, σε ηλικία 59 ετών.

 

 

5. GEORGE BERNARD SHAW

“Patriotism is, fundamentally, a conviction that a particular country is the best in the world because you were born in it”.

Επόμενος στη λίστα, ο Τζορτζ Μπέρναρντ Σο, ο κορυφαίος Ιρλανδός δραματουργός και θεατρικός συγγραφέας, ο μοναδικός (μαζί με τον Μπομπ Ντίλαν) που έχει κερδίσει το Νόμπελ Λογοτεχνίας και το βραβείο Όσκαρ (διασκευασμένου σεναρίου για την ταινία “Πυγμαλίων”). Ο Σο γεννήθηκε το 1956 στο Δουβλίνο και στη διάρκεια της ζωής του έγραψε περισσότερα από 60 θεατρικά έργα, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν τα τρία του αριστουργήματα, “Man and Superman”, “Pygmalion” και “Saint Joan”. Η επιρροή του στο δυτικό θέατρο, τον πολιτισμό και την πολιτική υπήρξε τεράστια, ενώ ο τρόπος γραφής του (από τη σύγχρονη σάτιρα μέχρι την ιστορική αλληγορία), υπήρξε σημείο αφετηρίας και αναφοράς για αμέτρητους συγγραφείς σε όλο τον κόσμο. Θεωρείται ως ο δεύτερος σημαντικότερος αγγλόφωνος θεατρικός συγγραφέας, πίσω μόνο από τον Ουίλιαμ Σέξπιρ. Αν και αυτοδίδακτος στη μόρφωση, μέσα στα έργα του υπάρχουν βαθιές φιλοσοφικές αναζητήσεις, ενίοτε ριζοσπαστικές για την εποχή του, μαζί με τις απόψεις του για τη ζωή, τον κόσμο, την εκπαίδευση και τις σχέσεις των δυο φύλων. Πέθανε το 1950 σε ηλικία 94 ετών, αφήνοντας πίσω του μια τεράστια πολιτιστική και συγγραφική κληρονομιά.

 

 

6. SAMUEL BECKETT

“If by Godot I had meant God, I would have said God, and not Godot”.

Ο Σάμιουελ Μπέκετ υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Ιρλανδούς λογοτέχνες. Ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης, δοκιμιογράφος και μεταφραστής, γεννήθηκε το 1906 στο Δουβλίνο και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο Παρίσι. Ο Μπέκετ ξεκίνησε από τους αβάν γκαρντ πρωτοποριακούς πειραματισμούς και ασχολήθηκε με την ανθρώπινη ύπαρξη μέσα από τη μαύρη κωμωδία και το “χυδαίο” χιούμορ, για να ενστερνιστεί τελικά τον μινιμαλισμό. Θεωρείται ένας από τους τελευταίους μοντερνιστές συγγραφείς και βασικός εκπρόσωπος του “θεάτρου του παραλόγου”. Το πιο γνωστό του έργο είναι φυσικά το “Περιμένοντας τον Γκοντό” (μια “τραγικωμωδία σε δυο πράξεις”, όπως περιγράφεται από τον ίδιο), ανοιχτό σε κάθε πιθανή ερμηνεία από το κοινό. Μετά τον “Γκοντό” ακολούθησαν και άλλα πετυχημένα θεατρικά, ενώ το 1969 ο Μπέκετ βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για τους “νέους τρόπους έκφρασης που είχε εισαγάγει στην πεζογραφία και το δράμα”, αλλά και για τη “βαθιά αίσθηση της αληθινής ανθρώπινης αξίας” που χαρακτήρισε το έργο του συνολικά. Πέθανε το 1989 στο Παρίσι, σε ηλικία 83 ετών.

 

 

7. U2

“Who in Ireland could have too much respect for organized religion? We’ve seen it tear our country in two. My mother was a Protestant. My father was a Catholic. And I learned that religion is often the enemy of God, actually.” (Bono)

Οι U2 είναι το σημαντικότερο γκρουπ της post – punk εποχής. Άρχισαν τη διαδρομή τους με επιρροές από την κέλτικη παράδοση της Ιρλανδίας, την ανεξάρτητη πανκ σκηνή και το βρετανικό μπλουζ, απελευθέρωσαν τα πολιτικά τους πιστεύω διοχετεύοντάς τα στο παίξιμο και τους στίχους των τραγουδιών τους, στη συνέχεια ανακάλυψαν τις ρίζες της μαύρης μουσικής στην Αμερική και τέλος προχώρησαν την αναζήτηση της ταυτότητάς τους μέσα από καινούργιες τεχνικές παραγωγής και ηλεκτρονικούς πειραματισμούς, βασισμένοι όμως πάντοτε στο χάρισμα του front man Μπόνο. Η θρυλική τετράδα από το Δουβλίνο ξεκίνησε την πορεία της το 1976 και επτά χρόνια αργότερα, με το LP “War”, αποφάσισε να κηρύξει τον “πόλεμο”, με τραγούδια όπως το “New Year’s Day” και το “Sunday Bloody Sunday”, ξεκαθαρίζοντας πως στη συνέχεια η μουσική της θα ήταν μια “σταυροφορία” κατά της βίας. Το 1987 κυκλοφόρησε το “The Joshua Tree”, μια επιστροφή στις ρίζες με στοιχεία από όλες τις επιρροές της μπάντας, αρχίζοντας από το folk, την country και το gospel και φτάνοντας στο blues, το hard rock και την punk, ένα άλμπουμ που μετέτρεψε τους U2 από ήρωες σε super stars, όπως πολύ επιτυχημένα έγραψε το Rolling Stone Magazine. Για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες, συνεχίζουν να βρίσκονται στο προσκήνιο του ροκ.

 

8. BOBBY SANDS

“They won’t break me because the desire for freedom, and the freedom of the Irish people, is in my heart”.

Ο Μπόμπι Σαντς αποτελεί ένα κεφάλαιο του πιο αιματοβαμμένου βιβλίου της Ιρλανδίας, εκείνου που έχει άμεση σχέση με τον IRA και την ένοπλη πάλη. Από το ξεκίνημα του 20ου αιώνα, τον Τζέιμς Κόνολι, τον Μάικλ Κόλινς, τον Ίμον Ντε Βαλέρα και το Σιν Φέιν, τις συγκρούσεις ανάμεσα στο τρίγωνο Δουβλίνου – Μπέλφαστ – Λονδίνου, τη διάσπαση της οργάνωσης στον Επίσημο IRA και τον Προσωρινό IRA, τον μακροχρόνιο πόλεμο, τον συνδυασμό πολιτικής και στρατιωτικής δράσης και τα αναρίθμητα θύματα εκατέρωθεν, η Ιρλανδία θα βρεθεί στο επίκεντρο μιας πραγματικής φρίκης χωρίς κανόνες και όρια. Το 1981, μια ομάδα φυλακισμένων μελών του προσωρινού IRA, θα εναντιωθεί στην άρνηση της Βρετανίας να τους αναγνωρίσει ως πολιτικούς κρατούμενους, προχωρώντας σε απεργία πείνας. Αρχηγός τους είναι ο Μπόμπι Σαντς, ο οποίος κατά τη διάρκεια της απεργίας, θα εκλεγεί βουλευτής στο Βρετανικό Κοινοβούλιο. 66 μέρες αργότερα, θα πεθάνει σε ηλικία 27 ετών, ενώ την ίδια τύχη θα έχουν εννιά ακόμη σύντροφοί του. Οι θάνατοι αυτοί θα συγκλονίσουν ολόκληρο τον κόσμο, εκτός από την πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ, που θα δηλώσει κυνικά: “Ο κύριος Σαντς ήταν ένας καταδικασμένος εγκληματίας. Ο ίδιος επέλεξε να χάσει τη ζωή του. Ήταν μια επιλογή που η οργάνωσή του δεν άφησε σε πολλά από τα θύματα της”.

9. PETER O’TOOLE

“I did quite enjoy the days when one went for a beer at one’s local in Paris and woke up in Corsica”.

Ο Πίτερ Ο’Τουλ υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους ηθοποιούς, όχι μόνο της Ιρλανδίας, αλλά ολόκληρης της γενιάς του παγκοσμίως. Γεννήθηκε το 1932 στην κομητεία του Γκάλγουεϊ και ξεκίνησε την καριέρα του από το θέατρο, όντας ένας από τους κορυφαίους ερμηνευτές των σαιξπηρικών έργων. Γνώρισε παγκόσμια ανγνώριση ως “Λόρενς της Αραβίας” στο κινηματογραφικό έπος του Ντέιβιντ Λιν και προτάθηκε οκτώ φορές για Όσκαρ, χωρίς όμως να το κερδίσει ποτέ. Το 2003 η Ακαδημία αποφάσισε να του απονείμει το τιμητικό Όσκαρ για τη συνολική του προσφορά, όμως ο ίδιος αρχικά αρνήθηκε, λέγοντας το επικό ότι “αφού είμαι ακόμη στο παιχνίδι και θα μπορούσα να κερδίσω τον αγαπητό λεχρίτη στα ίσια, θα μπορούσε παρακαλώ η Ακαδημία να αναβάλλει την τιμή μέχρι να γίνω 80;” Τελικά υποχώρησε, εμφανίστηκε στην τελετή και παρέλαβε το βραβείο από την Μέριλ Στριπ. Πήρε μέρος σε ατελείωτες θεατρικές παραστάσεις και κινηματογραφικές ταινίες, με σημαντικότερες, πέραν του “Λόρενς”, τις “Μπέκετ”, “Το λιοντάρι του χειμώνα”, “Αντίο κύριε Τσιπς”, “Η άρχουσα τάξη” και “Η τυχερή μου χρονιά” μεταξύ πολλών άλλων. Πέθανε το 2013 στο Λονδίνο σε ηλικία 81 ετών.

 

 

 

10. OSCAR WILDE

“I put all my genius into my life; I put only my talent into my works”.

Και κλείνουμε τη λίστα των Ιρλανδών που κατέκτησαν τον κόσμο, με τον Όσκαρ Ουάιλντ, μυθιστοριογράφο, ποιητή, δραματουργό και κριτικό, που γεννήθηκε το 1954 στο Δουβλίνο και έγινε παγκοσμίως γνωστός για τα ευφυολογήματά του, τα θεατρικά του έργα, τη φυλάκισή του και φυσικά πάνω απ’ όλα, το μυθιστόρημά του “Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι”. Υπήρξε εκπρόσωπος του κινήματος του Αισθητισμού και εραστής του Κλασικισμού, γνωστός για τις εξεζητημένες εμφανίσεις του και τους πνευματώδεις διαλόγους του. Ο Ουάιλντ υπήρξε μεγάλος διανοούμενος αλλά και μια από τις διασημότερες προσωπικότητες της εποχής του. Ενώ παιζόταν στο Λονδίνο το αριστούργημά του, “The importance of being earnest”, συνελήφθη κατηγορούμενος για ομοφυλοφιλία, καταδικάστηκε ύστερα από δυο δίκες και κλείστηκε στη φυλακή για δυο χρόνια, όπου έγραψε το υπέροχο “De profundis”, μια επιστολή στην οποία αναλύει την ψυχοσύνθεσή του. Μετά την αποφυλάκισή του, κατέφυγε στη Γαλλία, όπου έμεινε για το υπόλοιπο της ζωής του. Πέθανε άπορος το 1900 στο Παρίσι σε ηλικία 46 ετών.

 

Έχοντας διαβάσει το κείμενο, είναι σίγουρο ότι τελείωσε και το ποτήρι Bushmills Black Bush που είχαμε τοποθετήσει δίπλα στο πληκτρολόγιο. Το ξαναγεμίζουμε με αυτό το υπέροχο δείγμα ιρλανδέζικου ουίσκι, το οποίο διαθέτει το παλαιότερο αποστακτήριο στον κόσμο, χαλαρώνουμε στο κάθισμά μας και συνεχίζουμε να απολαμβάνουμε τη γεύση και την αίσθηση Ιρλανδίας, ανήμερα της ημέρας του Αγίου Πατρικίου. Στην υγειά σας, ή για να είμαστε πιο σωστοί, sláinte, όπως λένε και οι Ιρλανδοί!

 

Footnotes: Επιμέλεια: Θανάσης Κρεκούκιας Φωτογραφίες: AP Images & Shutterstock