Κου Κλουξ Κλαν: Το χρονικό μιας λευκής φρενοβλάβειας

Μια κραυγή ακούστηκε στο κτίριο Ντρέξελ. Ένας υπάλληλος έσπευσε να καλέσει την αστυνομία. Ο Ντικ Ρόουλαντ, που μόλις είχε μπει στο ασανσέρ, τράπηκε σε φυγή. Η Σάρα Πέιτζ, χειρίστρια του ανελκυστήρα, ισχυρίστηκε πως ο Ρόουλαντ προσπάθησε να τη βιάσει. Βρισκόμαστε στην Τάλσα του Τεννεσί, το 1921, και το ημερολόγιο δείχνει 30 Μαΐου. Ο Ρόουλαντ ήταν μαύρος, η Σάρα λευκή και η Κου Κλουξ Κλαν είχε περάσει ήδη στη δεύτερο και τρομακτικότερο στάδιό της…

Η ΚΚΚ ιδρύθηκε μεταξύ 1865-66 στο Πουλάσκι του Τεννεσί, από έξι βετεράνους του Εμφυλίου Πολέμου, πρώην μέλη του Στρατού της Συνομοσπονδίας (ιδρύθηκε από τις δουλοκτητικές πολιτείες που αποσχίστηκαν από τις υπόλοιπες). Η ονομασία της προέρχεται από την ελληνική λέξη ‘κύκλος’ και είχε ως στόχο την ολική επικράτηση των λευκών έναντι όλων των άλλων φυλών.

(AP Photo)

Παρά τη μετάλλαξη της οργάνωσης ανά τα χρόνια και τις τρεις διαφορετικές της εκδοχές, η Κλαν κατάφερνε πάντα να σκεπάζει τις τρομοκρατικές επιθέσεις, τα λιντσαρίσματα και τις εν ψυχρώ δολοφονίες με την ίδια σημαία – αυτή με τον σταυρό του Χριστιανισμού.

H βασική και πάγια θέση της Κλαν ήταν μία: ο κοινωνικός αποκλεισμός και αφανισμός των μαύρων. Στις περισσότερες φάσεις της ιστορία της η οργάνωση διατηρούσε άριστες σχέσεις με τοπικούς φορείς και την αστυνομία και στις περιόδους που η δημοφιλία της κορυφωνόταν, απειλούσε άμεση απειλή για κάθε ελεύθερη σκέψη, αφού είχε τη δύναμη να την περιορίσει και να την αποκλείσει.

(AP Photo / Jay Reeves)

Σήμερα, αν και αποδυναμωμένη, είναι ενεργή σε 22 από τις 50 πολιτείες της Αμερικής. Καταφύγιό της οι μεγαλύτερες οργανώσεις όπως η ‘Unite the Right’ που εμφανίστηκε στο Σάρλοτσβιλ. Η σημερινή Κλαν διατηρεί σχέσεις και με τη Χρυσή Αυγή και δεν είναι λίγες οι φορές που την έχει συγχαρεί δημοσίως για τη δράση της στην Ελλάδα.

1η Περίοδος (1866-1871)

(AP Photo)

Η Κλαν, ένα χρόνο μετά τη δημιουργία της, βρήκε στο πρόσωπο του πρώην στρατηγού του Στρατού της Συνομοσπονδίας, Νέιθαν Μπέντφορντ Φόρεστ, τον καθοδηγητή της. Τον έχρισε Grand Wizard,δηλαδή ηγέτη της οργάνωσης, σύμφωνα με την ιεραρχία. Οι δολοφονίες μαύρων ξεκίνησαν ως μοχλός πίεσης σε τοπικούς άρχοντες προκειμένου να κρατήσουν την ‘κατώτερη φυλή’ μακριά από κάθε πολιτικό δικαίωμα. Στη συνέχεια, το επίσημο καταστατικό μοιράστηκε στα μέλη της Κλαν. Ο απώτερος σκοπός της οργάνωσης ήταν πλέον εμφανής, τόσο στα μέλη της, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Τα μέλη της ήταν καλοί Χριστιανοί και πατριώτες – ιδανικοί αγωγοί του ρατσιστικού ρεύματος της ΚΚΚ.

Το ερωτηματολόγιο που συμπεριλήφθηκε στο καταστατικό δεν άφηνε περιθώρια παρεξήγησης σχετικά με τον χαρακτήρα της οργάνωσης. Εδώ κάποιες από τις ερωτήσεις:

– Είσαι σύμφωνος με την κοινωνική και πολιτική ισότητα με τους νέγρους;

– Είσαι υπέρ μιας κυβέρνησης αποτελούμενη από λευκούς;

– Είσαι υπέρ της διατήρησης των νόμων που ήδη υπάρχουν στον Νότο;

Το 1871 το Κογκρέσο αποφασίζει τη διάλυση της Κλαν και τη σύλληψη των μελών της. Για τα επόμενα χρόνια, η ‘Αόρατη Δύναμη’ θα δράσει μέσω μικρότερων ρατσιστικών ομάδων χωρίς τη δυναμική και οργάνωση της ΚΚΚ.

2η Περίοδος: H Μετάλλαξη (1905-1925)

(AP Photo / File)

Ένας φλεγόμενος σταυρός φωτίζει μέσα στη νύχτα τις λευκές στολές με το γιγάντια καπέλα που θυμίζουν φαντάσματα. Σύντομα, αυτή η εικόνα θα στοιχειώσει τις ΗΠΑ. Και αυτός ο φλεγόμενος σταυρός θα γίνει το σήμα κατατεθέν της Κλαν. Δέκα χρόνια αργότερα, η ‘Γέννηση Ενός Έθνους’ (‘Birth of a Nation’), η θρυλική ταινία του Γκρίφιθ, βασισμένη στο βιβλίο του Τόμας Ντίξον τζούνιορ, ‘Clansman’, ανανεώνει το ενδιαφέρον των λευκών για την οργάνωση.

Ο ‘πατέρας’ της δεύτερης εποχής είναι ο Γουίλιαμ Τζόσεφ Σίμονς που ενσωμάτωσε στις δράσεις της οργάνωσης δολοφονίες κατά των Εβραίων, καθολικών και κομμουνιστών, εκτός από τις βασικές και ήδη υπάρχουσες από παλαιότερες εποχές επιθέσεις και λιντσαρίσματα κατά μαύρων και πολιτικών προσώπων. Στην κορυφή ενός λόφου στην Τζόρτζια, ένας γιγάντιος σταυρός είχε λουστεί με βενζίνη. Ένα σπίρτο του έβαλε φωτιά και από τα στόματα λευκών ακούγεται σαν μία φωνή: ‘Είμαστε οι Ιππότες της Κου Κλουξ Κλαν’.

 (Από την ταινία ‘Η Γέννηση ενός έθνους’ – The Birth of a Nation, 1915)

Κατά τη δεκαετία ’20 η ΚΚΚ αριθμούσε πάνω από τέσσερα(!) εκατομμύρια μέλη κι αυτό της έδωσε την ευκαιρία να σχηματίσει μικρότερες ομάδες σε διάφορες περιοχές της χώρας με τα κρούσματα βίας απέναντι σε Εβραίους, κομμουνιστές και καθολικούς να αυξάνονται διαρκώς. Η αστυνομία, που περιορίστηκε σε διακριτική επιτήρηση τα προηγούμενα χρόνια, αποφασίζει να αναλάβει πιο δυναμικό ρόλο. Το 1925, ο Grand Dragon (δεύτερος στην ιεραρχία κάτω από τον Grand Wizard) της Κλαν στην Ιντιάνα, Στέφενσον, κατηγορείται για φόνο και συλλαμβάνεται. Τα μέλη της ΚΚΚ που μέχρι τότε απολάμβαναν την ελευθερία επιθέσεων και δολοφονιών, δίχως καμία επίπτωση, τρομοκρατούνται. Η Κλαν αποδυναμώνεται ξανά, με τους μοναδικούς πυρήνες της να βρίσκονται ενεργοί στον Νότο.

3η Περίοδος: H ΚΚΚ και πάλι στο προσκήνιο (1951-2017)

(AP Photo)

Παραμονή Χριστουγέννων του 1951 και ο εκτελεστικός διευθυντής του ΝΑΑCP (κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων), Χάρι Τάισον Μουρ και η γυναίκα του βρίσκονται στη Φλόριντα. Μέλη της Κλαν τοποθέτησαν έναν εκρηκτικό μηχανισμό στην οικία τους με αποτέλεσμα να χάσουν και οι δύο τη ζωή τους από την έκρηξη. Η ‘Αόρατη Δύναμη’, στην τρίτη και τελική της μορφή – μέχρι την επόμενη – αναζωπυρώθηκε.

(AP Photo / Rogelio Solis)

Η εξαφάνιση της οργάνωσης δεν ήταν ποτέ ολοκληρωτική, αλλά η δράση της είχε περιοριστεί. Ωστόσο με τα κινήματα υπέρ των μαύρων να πληθαίνουν και να αποκτούν μεγαλύτερη δυναμική από την αναμενόμενη, την οδήγησαν και πάλι στο προσκήνιο και συστήθηκε αυταρχικά -για ακόμη μια φορά- ως η μεγαλύτερη ρατσιστική δύναμη που γνώρισε ποτέ η Αμερική.

Mississippi Goddam

‘Alabama’s gotten me so upset

Tennessee made me lose my rest

And everybody knows about Mississippi goddam’

Μάρτιος του 1964. Μια μαύρη γυναίκα ανεβαίνει στη σκηνή του Carnegie Hall στη Νέα Υόρκη. Πλησιάζει στο πιάνο. Κάθεται. Πατάει τα πρώτα πλήκτρα σε ένα σταθερό ρυθμό. Ο ήχος είναι χαρούμενος, σαν τον ενθουσιασμό στο ξεκίνημα μιας επανάστασης, μα και θλιβερός ταυτόχρονα, όπως όταν φτάνει η ώρα να μετρήσει κανείς τις απώλειές της. ”Το όνομα του τραγουδιού, είναι Mississippi Goddam και εννοώ κάθε του λέξη”, προειδοποιεί το -κατά κύριο λόγο- λευκό της κοινό. Η φωνή της αλλάζει χροιά, γίνεται σκοτεινή, σχεδόν επιθετική. Ο ρυθμός ανεβαίνει, τα ντραμς χτυπούν με δύναμη το τύμπανο κάθε παρευρισκόμενου, ο ήχος τους είναι εκκωφαντικός, σαν την έκρηξη της βόμβας που είχε τοποθετήσει έναν χρόνο νωρίτερα η Κου Κλουξ Κλαν στην αφροαμερικανική εκκλησιά στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα. Τέσσερα κορίτσια, κανένα πάνω από δεκατέσσερα, πέθαναν, 22 ακόμα άνθρωποι τραυματίστηκαν.

“Δεν θα μου πείτε εσείς, θα σας πω εγώ”, λέει στο μικρόφωνο και ξετυλίγει στο μυαλό της άλλη μία τραγωδία, άλλη μία ιστορία γραμμένη με αίμα μαύρων, συνεχίζοντας να παίζει τα πλήκτρα, αυτή τη φορά σκεπτόμενη το Νάσβιλ του Τεννεσί. Τέσσερα χρόνια πριν, σε πορεία για τα κοινωνικά τους δικαιώματα, τον αποκλεισμό τους από εστιατόρια και επιχειρήσεις γιατί ήταν μαύροι, ξέσπασε ένταση. Οι διαδηλωτές δέχθηκαν ξυλοδαρμούς, υπήρξαν συλλήψεις και το σπίτι του δικηγόρου του κινήματος για τα κοινωνικά δικαιώματα, Αλεξάντερ Λούμπι, ανατινάχτηκε, με τη γνωστή πλέον μέθοδο της τοποθέτησης βόμβας.

“Σας έκανα να πιστέψετε πως αστειευόμουν”, είπε άτονα η κυρία στο πιάνο. Μέσα της σαν να γέλασε ειρωνικά. Ύστερα θυμήθηκε το Μισισίπι, θυμήθηκε πως ήταν η πολιτεία που για δεκαετίες απαξίωνε τους μαύρους. Αμέτρητοι ακτιβιστές βασανίστηκαν, πέθαναν, όπως ο Μέντγκαρ Έβερς, σύμβολο της τότε εποχής για τον αγώνα του ενάντια στην φυλετική και κοινωνική ανισότητα μεταξύ μαύρων και λευκών. Οι φωνητικές της χορδές τεντώθηκαν και πάλι, η λύπη μετατράπηκε σε μίσος.

“Αυτή η χώρα είναι γεμάτη με ψέματα, θα πεθάνετε όλοι και θα πεθάνετε σαν μύγες. Δεν εμπιστεύομαι κανέναν σας πια”. Πλέον τραγουδούσε για το παρελθόν, το παρόν αλλά και το μέλλον. Ήξερε πως το τέλος της φυλετικής διάκρισης, των ρατσιστών και της Κου Κλουξ Κλαν δεν είναι κοντά. Τραγουδούσε για τους 3,833 μαύρους που λιντσαρίστηκαν από το 1889 μέχρι το 1940. Τραγουδούσε για τον Ντικ Ρόουλαντ, που χωρίς καμία απόδειξη κατηγορήθηκε για βιασμό. Τραγουδούσε για την λευκή Χέδερ Χέιερ που παρασύρθηκε από αυτοκίνητο ακροδεξιού σε συγκέντρωση της Unite the Right στο Σάρλοτστβιλ το 2017. Τραγουδούσε για τα αμέτρητα εγκλήματα της Κλαν και κάθε παρόμοιας οργάνωσης.

“Αυτό ήταν”, φωνάζει στο μικρόφωνο και σταμάτησε να παίζει. Σηκώθηκε. Κοίταξε το πιάνο και ύστερα το κοινό. Ήταν η Νίνα Σιμόν.

Η Κου Κλουξ Κλαν υπό την Alt-right

(AP Photo / Jay Reeves)

‘Ιdentitarians’: Έτσι θέλουν να αποκαλούνται οι υποστηρικτές του κινήματος Αlt-right. ‘Οχι νεοναζιστές, όχι ρατσιστές ούτε φασίστες Ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Γαλλία από τους ιδρυτές του κινήματος ‘Bloc Identitaire’ που πίστευαν στη λευκή ταυτότητα και κουλτούρα, όπως και στην καθαρότητα του αίματος. Ο Ρίτσαρντ Σπένσερ, ηγέτης της Alt-right ονόμασε έτσι τη διαδικτυακή του σελίδα τo 2010, μια σελίδα που λειτουργούσε ως φόρουμ για συζητήσεις μεταξύ νεοναζιστών και ρατσιστών. Πλέον είναι πρόεδρος του Εθνικού Πολιτικού Ινστιτούτου, με μότο: ‘Για τους ανθρώπους μας, για την κουλτούρα μας, για το μέλλον μας’.

Η νίκη του Τραμπ έκανε ιδιαίτερα χαρούμενο τον Σπένσερ και στο τέλος μιας ομιλίας του, είπε: ”Hail Trump! Hail our people! Hail victory!”, με το κοινό να ανταποδίδει με τον γνωστό ναζιστικό χαιρετισμό. “Οι Εβραίοι δε θα μας αντικαταστήσουν”, φώναζαν στην πρόσφατη πορεία στο Σάρλοτβιλ, ενώ αρκετά από τα μέλη της φορούσαν τη ναζιστική σβάστικα.

Το προφίλ της Alt-right

Οι ψυχολόγοι Πάτρικ Φόρσερ και Νουρ Κτέιλι ζήτησαν από υποστηρικτές της Alt-right να πάρουν μέρος σε μια ψυχολογική μελέτη έτσι ώστε να καταλάβουν και να χτίσουν το προφίλ του κινήματος. Αυτά είναι κάποια από τα αποτελέσματα:

– Είναι υπέρ της κοινωνικής ιεραρχίας, έχοντας στην κορυφή τη πυραμίδας τους λευκούς.

– Δεν εμπιστεύονται τα γνωστά και κυρίαρχα Μέσα Κοινωνικής Ενημέρωσης.

– Είναι αντίθετοι στο κίνημα ‘Black Lives Matter’.

– Συμφωνούν με δηλώσεις όπως: “Υπάρχουν καλοί λόγοι να υφίστανται οργανώσεις υπέρ των λευκών συμφερόντων”.

– Θεωρούν τους Αφροαμερικανούς, μουσουλμάνους, LGBT άτομα, φεμινίστριες και δημοσιογράφους ‘λιγότερο εξελιγμένους’.

(AP Photo / John Bazemore)

Ιδιαίτερα χαρούμενος – εκτός του Ρίτσαρντ Σπένσερ – είναι και ο πρώην Grand Wizard της ΚΚΚ, Ντέιβιντ Ντιούκ. Λίγο μετά τη νίκη του Τραμπ στις εκλογές, με ένα σύντομο tweet, δήλωσε ικανοποιημένος για αυτή την επικράτηση και πως ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης για νίκη του, ανήκει στα μέλη της ΚΚΚ για τη στήριξή τους. Με την Κου Κλουξ Κλαν να έχει φθαρεί και να μετράει μερικές χιλιάδες μέλη πλέον, ψάχνει για μια οδό σωτηρίας και ασφάλειας στην αγκαλιά μιας μεγαλύτερης οργάνωσης. Τυχαίο, πάντως, δεν μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός πως η Κλαν αύξησε τα μέλη της από το 2017, μετά την εκλογή Τραμπ, κατά τρεις φορές σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο, όπως και το ότι είναι ενεργή σε 22 από τις 50 πολιτείες της Αμερικής. Ένα πρόσφατο περιστατικό που έκανε τον γύρω του διαδικτύου, δείχνει για ακόμη μια φορά το αληθινό πρόσωπο της Κλαν.

O Κρίστοφερ Μπάρκερ, ηγετικό στέλεχος της Κλαν στη Νότια Καρολίνα, σε συνέντευξή του σε μια Κολομβιανή δημοσιογράφο, απείλησε να την κάψει, της είπε πως είναι το πρώτο μη λευκό άτομο που μπαίνει στο σπίτι του εδώ και είκοσι χρόνια, την παρότρυνε να γυρίσει στη χώρα της και πως δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να κάψει έντεκα εκατομμύρια λαθρομετανάστες, αφού έκαψαν ήδη έξι εκατομμύρια Εβραίους.

Όσο για το Σάρλοτσβιλ, δήλωσε χαρούμενος που η Χέδερ Χέιερ έχασε τη ζωή της.

(Κεντρική φωτογραφία: AP Photo / John Bazemore)