Πόσο οσκαρικό φαβορί είναι η ταινία του Λάνθιμου;

Fun fact: Όλες οι ταινίες του Γιώργου Λάνθιμου από τον ‘Κυνόδοντα’ και μετά έχουν βραβευθεί σε όποιο Φεστιβάλ έκαναν παγκόσμια πρεμιέρα. Είναι ένα λίγο απίθανο σερί που επεκτάθηκε φέτος στη Βενετία όπου το ‘Favourite’ τιμήθηκε όχι με μία αλλά με δύο διακρίσεις: Γυναικείας ερμηνείας για την Olivia Colman και Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής για τον Λάνθιμο. Η διαφορά αυτή τη φορά είναι πως, βγαίνοντας ορμητικά από τον φεστιβαλικό κύκλο, η νέα του ταινία μοιάζει έτοιμη για πολύ γερή εμφάνιση στα Όσκαρ.

Δεν είναι η πρώτη φορά που φλερτάρει με τη μεγαλύτερη διάκριση του κινηματογραφικού industry βέβαια. Ο ‘Κυνόδοντας’ είναι σοκάρει πολύ κόσμο όταν προτάθηκε για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, υποχρεώνοντας και αρκετούς σε μια αμήχανη εθνική υπερηφάνεια. Ο ‘Αστακός’ προτάθηκε για Όσκαρ Σεναρίου, δείχνοντας προς μια μελλοντική κατεύθυνση όπου ο Λάνθιμος κατάφερνε με μεγάλη άνεση να ταιριάξει (ούτε καν προσαρμόσει) το στυλ του σε ελαφρώς πιο mainstream επιταγές.

Το ‘The Favourite’ έμοιαζε από την πρώτη στιγμή με αυτό το μέλλον. Με πιο συμβατική δομή και τοποθέτηση, ως ταινία εποχής βασισμένη σε πραγματικά πρόσωπα, γραμμένο από νέους συνεργάτες (τον έμπειρο σεναριογράφο της αγγλικής τηλεόρασης Tony McNamara και τη Deborah Davis), και με μια τριπλέτα εντυπωσιακών πρωταγωνιστριών σε αβανταδόρικους ρόλους, παρουσίαζε μια μεγάλη υποθετική πρόκληση: Αν η ταινία αυτή ήταν καθόλου καλή -λέγαμε εξαρχής πριν τη δούμε στη Βενετία- τότε θα κέρδιζε 10 υποψηφιότητες Όσκαρ.

Η ταινία ήταν πολύ καλή.

Γράφαμε μετά την παγκόσμια πρεμιέρα του ‘Favourite’: «Σε μια καριέρα γεμάτη ‘σημαντικά επόμενα βήματα’ ο Λάνθιμος πετυχαίνει εδώ το μεγαλύτερο, επανατοποθετώντας την ουσία του στυλ του σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον, ένα σκηνικό εποχής, μια ιστορία βασισμένη σε αληθινά πρόσωπα. Πραγματοποιώντας αυτή τη μετακίνηση, κατορθώνει ενδεχομένως να εστιάσει και στα στοιχεία που αποτελούν τη βάση της αισθητικής του, πίσω και από τις παγωμένες ανθρώπινες φιγούρες: Το αποστασιοποιημένα σουρεαλιστικό του χιούμορ βρίσκει απρόσμενα ταιριαστό νέο χώρο δράσης ένα παλάτι του 18ου αιώνα, όπου ο παραλογισμός ούτως ή άλλως καταπνίγει το ρεαλισμό ως έννοια.»

Στην ταινία, για την οποία μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά όσα γράψαμε από τη Βενετία, παρακολουθούμε τα (ερωτικά) παιχνίδια ισχύος που στήνονται γύρω από τον αγγλικό θρόνο στις αρχές του 18ου αιώνα, όταν η δούκισσα Sarah (Rachel Weisz) και ξαδέρφη της Abigail, ξεπεσμένη ευγενής (Emma Stone) αντιμάχονται για την εύνοια της βασίλισσας Άννας (Olivia Colman).

Ταινία εποχής με υψηλά στάνταρ παραγωγής, εντυπωσιακό γυναικείο καστ, φεστιβαλικό παλμαρέ, σατιρική διάθεση, κριτική αποδοχή και πολυβραβευμένο ευρωπαίο auteur πίσω από την κάμερα; Favourite όνομα και πράμα. (Συγγνώμη, το κάνω από τώρα αυτό για να φύγει από τη μέση, θα είναι μια μακρά οσκαρική περίοδος και δε μπορώ να ζω με το άγχος του αν θα μου ξεφύγει ποτέ το πιο προφανές αστείο του χειμώνα.)

Όλα αυτά ωστόσο είναι τελείως θεωρητικά μέχρι η ταινία όντως να ανοίξει και να δούμε πώς αντιδρά ο κόσμος σε αυτή και πώς τα διάφορα σωματεία και λοιποί θεσμοί.

Στο πρώτο point, η ταινία άνοιξε στην Αμερική πριν δυο βδομάδες σε πολύ περιορισμένο art house κύκλωμα και τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Στο πρώτο του weekend πέτυχε το καλύτερο μέσο όρο εισιτηρίων της τελευταίας διετίας και συνέχισε εξίσου δυνατά το περασμένο ΣΚ με ρυθμό που ξεπερνάει τα πρώιμα εισπρακτικά αποτελέσματα του ‘The Shape of Water’ (επίσης της Fox Searchlight στις ΗΠΑ) που κέρδισε πέρσι το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας, όπως είμαι σίγουρος πως όλοι θυμούνται.

Ο υπεύθυνος διανομής της Fox Searchlight δηλώνει στους New York Times πως το ‘Favourite’ βρίσκει ανταπόκριση και σε νεότερο, πιο χιπ κοινό κι όχι μόνο στους μεγαλύτερης ηλικίας σινεφίλ (που κάπως πιο δεδομένα θα ενδιαφέρονταν για το φιλμ βάσει θέματος και είδους). Αυτό συμβαίνει την ώρα που άλλες ταινίες οσκαρικών βλέψεων βουλιάζουν στα ταμεία (‘First Man’, ‘The Front Runner’, ‘Green Book’) και μάλιστα σε μια χρονιά που η εμπορικότητα των ταινιών ενδέχεται να τεθεί υπό μικροσκόπιο. Νωρίτερα μες στη χρονιά η Ακαδημία είχε ανακοινώσει την πρόθεσή της να συμπεριλάβει μια κατηγορία για Δημοφιλές Φιλμ, που γρήγορα πήρε πίσω επειδή είναι η πιο βλακώδης ιδέα στην ιστορία του σύγχρονου πολιτισμού. Είναι όμως τυχαίο που φέτος αναμένεται το εμπορικότερο ρόστερ ταινιών που έχουν δει τα Όσκαρ εδώ και χρόνια;

Ταινίες που αναμένονται ισχυροί οσκαρικοί παίχτες αυτή τη στιγμή είναι μεταξύ άλλων το ‘A Star Is Born’ (κανονικότατο mainstream χιτ), το ‘Roma’ (που υπό την προστασία της μυστικοπάθειας του Netflix δε θα μάθουμε ποτέ τα αληθινά του νούμερα αλλά η συζήτηση γύρω από αυτό είναι τόσο έντονη και επίμονη εδώ και μήνες που αναμφίβολα θα διαθέτει ισχυρότατο όνομα και παρουσία ως τη βραδιά των Όσκαρ), το ‘Black Panther’ (μια κανονική υπερηρωική ταινία της Marvel), το ‘Favourite’ (που βρίσκεται σε καλό δρόμο προς το να γίνει ένα ωραιότατο παγκόσμιο χιτ με ευρεία αναγνωρισιμότητα σε κάθε ομάδα θεατών). Οπωσδήποτε θα υπάρξουν και οσκαρικές ταινίες δίχως εμπορικές βλέψεις, αυτό έλειπε κιόλας, όμως νιώθω πως είναι μια χρονιά που η Ακαδημία θα χαρεί να στείλει ένα μήνυμα, και βάσει των ταινιών που έχει στη διάθεσή της, μπορεί εύκολα να το κάνει.

Θα έχουμε καλύτερη ιδέα όταν αρχίσουν να απονέμονται οι οσκαρικοί προπομποί σαν τα βραβεία των διαφόρων ενώσεων -για παράδειγμα πάνω στη δύναμη αυτής της πρωταγωνιστικής τριπλέτας το ‘Favourite’ θα έπαιζε άνετα για το Σωματείο Ηθοποιών- όμως τα πρώτα δείγματα μοιάζουν ενθαρρυντικά. Τα βραβεία BIFA για το ανεξάρτητο βρετανικό σινεμά δεν είναι κάποιος συνεπής οσκαρικός προπομπός, όμως μιας και η Αγγλία πολύ συχνά δίνει οσκαρικά φαβορί στην κούρσα, δεν είναι σπάνιο το να υπάρχει σύμπνοια: Ταινίες που έχουν νικήσει στο παρελθόν είναι ας πούμε μεταξύ άλλων το ‘Slumdog Millionaire’ και το ‘King’s Speech’.

Το ‘Favourite’ σάρωσε φέτος κερδίζοντας 10 βραβεία τόσο σε πρωτοκλασάτες κατηγορίες (Ταινία, Σκηνοθεσία, Σενάριο, Γυναικείοι Ρόλοι) όσο και σε τεχνικές (Σχεδιασμός Παραγωγής, Φωτογραφία, Μακιγιάζ). Είναι αυτός ο συνδυασμός τεχνικής αρτιότητας, σκηνοθετικής ματιάς και απολαυστικού καστ που δίνει στο ‘Favourite’ αυτή την αιχμή: Είναι ταινία που μπορεί να προταθεί σχεδόν παντού, χωρίς κάποια τρανταχτή αδυναμία.

Σε δεύτερο στάδιο το ερώτημα είναι πόσες υποψηφιότητες θα μπορέσει να μετατρέψει σε νίκες- εκεί όπου μάλλον το πιο δυνατό του στοίχημα θα είναι η Olivia Colman στον Α’ Γυναικείο Ρόλο, μια κατηγορία που θα παιχτεί λογικά ανάμεσα σε αυτήν και στη Lady Gaga, με την Glenn Close ως πιθανό spoiler με μια ‘εξαιρετική καριέρα, εύγε’ βράβευση για το δράμα ‘The Wife’.  Από εκεί και μετά, οι κατηγορίες Σεναρίου είναι φέτος -ακόμα- εντελώς ανοιχτές, ενώ σε πολλές τεχνικές κατηγορίες μπορεί θεωρητικά να επικρατήσει, από Καλλιτεχνική Διεύθυνση ως Μακιγιάζ. (Θα έλεγα και κουστούμια αλλά εκεί πραγματικά πιστεύω πολύ το ‘Black Panther’ για την ώρα.)

Η ουσία είναι πως όλα δείχνουν πως το ‘Favourite’ πράγματι θα εμφανιστεί ως ισχυρός οσκαρικός παίχτης φέτος με ακόμα και διψήφιο αριθμό υποψηφιοτήτων, και τον Λάνθιμο ανάμεσα στους 6-7 επικρατέστερους για την κατηγορία της Σκηνοθεσίας.

Όταν του είχα μιλήσει πέρσι με αφορμή τον ‘Θάνατο του Ιερού Ελαφιού’, είχα ρωτήσει πώς του φαίνεται αυτό το εντυπωσιακό σερί βραβεύσεων για όλες τις ταινίες του. «Τα βραβεία είναι ωραία όταν τα κερδίζεις, δε μπορείς να παραπονεθείς για αυτό, αλλά την ίδια στιγμή έχω απόλυτη συναίσθηση του ότι είναι 5-7 άνθρωποι που βλέπουν αυτές τις ταινίες και είναι το γούστο τους. Δε σημαίνει απαραιτήτως πως άλλοι άνθρωποι θα εκτιμήσουν μια ταινία εξίσου. Δεν είναι ακριβής επιστήμη ποιες ταινίες παίρνουν βραβεία», είχε απαντήσει, καταλήγοντας πως «Είναι απλά η γνώμη λίγων ανθρώπων».

Όλα αυτά είναι πράγματι αλήθεια. Αλλά οι άνθρωποι γίνονται όλο και περισσότεροι, και αυτή η επιστήμη μοιάζει να είναι όλο και πιο ακριβής.

*Το ‘The Favourite’ (με ελληνικό τίτλο ‘Η Ευνοούμενη’) κυκλοφορεί στις ελληνικές αίθουσες στις 7 Φεβρουαρίου(!).