Ο Γιάκομπ Σέντεργκρεν μας εξηγεί γιατί ο ‘Ένοχος’ είναι σαν τον ‘Ταξιτζή’

O “Ένοχος” είναι ακριβώς εκείνο το είδος του ευρωπαϊκού θρίλερ που σταδιακά θα αποκτά τη φήμη του καλτ διαμαντιού που οι πάντες θα προτείνουν στους γνωστούς τους να δουν. Σε αυτό, αστυνομικός του οποίου αναμένεται δίκη για άγνωστη κατηγορία, βρίσκεται σε προσωρινή υπηρεσία στο τηλεφωνικό κέντρο της άμεσης δράσης. Σε πανικόβλητο τηλεφώνημα που δέχεται τη νύχτα πριν τη δίκη του, ακούει στην άλλη άκρη της γραμμής μια γυναίκα που έχει πέσει θύμα απαγωγής. Περιορισμένος σε έναν χώρο, με μόνο του όπλο το τηλέφωνο, θα προσπαθήσει να βάλει τα στοιχεία στη σειρά και να βοηθήσει να βρεθεί η γυναίκα.

Tο σκηνοθετικό ντεμπούτο του Gustav Moller είναι ένα κατεξοχήν κινηματογραφικό one-man show (και η καλύτερη ταινία της εβδομάδας): Ο ηθοποιός Jakob Cedergren βρίσκεται μπροστά στην κάμερα για όλη τη διάρκεια της ταινίας, η οποία τον περιτριγυρίζει διαρκώς σα να προσπαθεί να ερμηνεύσει τον ίδιο και να λύσει τα μυστικά του όσο εκείνος προσπαθεί να βγάλει άκρη από τον γρίφο ζωής και θανάτου που έχει βρει μπροστά του.

Δίχως αμφιβολία πρόκειται για μια από τις πιο δύσκολες και αβανταδόρικες ερμηνείες που θα συναντήσει κανείς στην σκοτεινή αίθουσα φέτος. Είχαμε πολλές απορίες για το πώς πραγματοποιείς μια τέτοια ερμηνεία, και τις θέσαμε στον Cedergren όταν ήρθε ως καλεσμένος στο 59ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης τον περασμένο Νοέμβριο.

Μιλήσαμε με τον ηθοποιό για το ξεκίνημα της ταινίας στο Σάντανς, για τις μεγαλύτερες προκλήσεις και τις πρακτικές ανάγκες του να παίζεις ένα one-man show, και για το πώς βλέπει ο ίδιος τον ήρωά του στο κινηματογραφικό πάνθεον.

Η ταινία ξεχώρισε στο Σάντανς, τι θυμάσαι από τις αντιδράσεις;

Η πιο ξεχωριστή μας πρεμιέρα πρέπει να ήταν η παγκόσμια, που κάναμε στο Σάντανς. Ως τότε δεν είχαμε ιδέα πώς ο κόσμος θα αντιδρούσε στην ταινία, φοβόμασταν ότι μπορεί να βαριόντουσαν! Αλλά ήταν απίστευτα. Δε θα μπορούσε να μας είχε τύχει καλύτερο μέρος για πρεμιέρα. Έκτοτε οι αντιδράσεις είναι όλες σε παρόμοιο μήκος κύματος, το οποίο έχει πλάκα γιατί δε συμβαίνει συχνά, αλλά είναι πολύ καλό. Το καλύτερο απ’όλα είναι ότι οι θεατές εκπλήσσονται από την ταινία πάντα. Δεν είναι αυτό που περιμένουν να είναι. Με την καλή έννοια.

Το στοίχημα πάντα στο Σάντανς είναι να σε προσέξουν εξάλλου, δεν είναι κάποιο Φεστιβάλ που πας ως ήδη μεγάλο όνομα.

Ναι, είναι πολύ στενό, έχει πολύ λίγα από όλα αυτά τα κόκκινα χαλιά, αλλά είναι μια μικρή κοινότητα. Σπουδαίο Φεστιβάλ. Δουλεύουν κάποιοι πολύ έξυπνοι άνθρωποι εκεί, εξάλλου φαίνεται κι από την ιστορία τους. Ανακάλυψαν τόσους σκηνοθέτες και ηθοποιούς μες στα χρόνια. Το έχτισαν αυτό. Και είναι απίστευτο ότι είχαμε τόσο buzz εκεί. Είναι πέρα από ό,τι φανταζόμασταν ποτέ δυνατό να συμβεί.

Με την ταινία πώς συνδέθηκες εξαρχής;

Μου είπαν πως υπάρχει αυτό το διαθέσιμο κάστινγκ και πως μπορώ να πάω, οπότε διάβασα το σενάριο, έπαθα πλάκα και πήγα κατευθείαν για τον ρόλο. Δεν είχα γνωρίσει τον Gustav πριν από αυτό.

Δεν σε φόβισε καθόλου;

Ποιο πράγμα;

Το γεγονός ότι ολόκληρη η ταινία είναι–

Όχι, όχι, όχι, καθόλου. Σκεφτόμουν πως είναι η ευκαιρία της ζωής μου. Καταλάβαινα από την πρώτη στιγμή γιατί ήταν φτιαγμένο με αυτό τον τρόπο και βρήκα το όλο concept ιδιοφυές. Δεν το φοβήθηκα καθόλου.

Και στην πράξη; Πόσο καιρό ήταν ας πούμε το γύρισμα;

13 μέρες. Αλλά η προετοιμασία κράτησε 5 μήνες. Το μεγαλύτερο διάστημα που μου έχει τύχει. Αλλά ήταν ένα δώρο. Ο Gustav είναι πολύ μεθοδικός στην προσέγγισή του και ήταν σημαντικό να είμαστε τόσο καλά προετοιμασμένοι γιατί όταν φτάσεις στο γύρισμα θα υπάρχει ένα χάος. Πρέπει να είσαι έτοιμος για την καταιγίδα. Του βγάζω το καπέλο που δουλεύει με αυτό τον τρόπο. Οι πάντες πρέπει να δουλεύουν έτσι. Τόσο μεγάλος μέρος του να κάνεις ταινία είναι το μπάτζετ και άλλα πρακτικά πράγματα, κι αν δουλεύεις σε ένα πρότζεκτ όπου δεν είναι οργανωμένος ο σκηνοθέτης αυτό επηρεάζει τα πάντα.

Έχεις δουλέψει και με τον Vinterberg, πώς είναι σαν συνεργάτης;

Το κοινό ανάμεσα στους δύο είναι ότι βασίζονται σε εξερεύνηση αληθινών καταστάσεων. Το ‘Submarino’ ήταν πιο κατασκευασμένο σαν ιστορία αλλά και τα δύο ξεκινούν από τον πραγματικό κόσμο και κατασκευάζουν την ιστορία τους. Είναι σπουδαίοι σκηνοθέτες. Έχουν κι οι δύο ανοιχτά αυτιά και μάτια. Ξέρουν πότε έχουν κάτι στα χέρια τους. Αυτό το ένστικτο είναι πολύτιμο δώρο. Πόσο τυχερός είμαι, λοιπόν; Να έχω δουλέψει και με αυτούς τους δύο. Και ειδικά με τον Gustav, στην πρώτη του ταινία.

Taylor Jewell/Invision/AP / Taylor Jewell/Invision/AP

Ο σκηνοθέτης Gustav Moller κι ο πρωταγωνιστής Jakob Cedergren προζάρουν στο Σάντανς όπου έκανε πρεμιέρα η ταινία (Taylor Jewell/Invision/AP)

Στο ‘Guilty’ πώς διέφερε η εμπειρία πρακτικά, από άλλες πιο συμβατικές παραγωγές που έχεις δουλέψει;

Πρακτικά ήταν καλό που ήταν κάτι σύντομο και έντονο και δεν είχε διαλείμματα. Αυτό ήταν πολύ cool, μια νοοτροπία “πάμε να το κάνουμε”.

Λες κι είναι μικρού μήκους.

Ακριβώς! Και ενώ είχα και συμπρωταγωνιστές, δεν ήταν μπροστά μου–

Αλλά ήταν στην περιοχή; Τους είχες στο αυτί σου;

Ναι, το δωμάτιο το κάναμε σαν ραδιοφωνικό θέατρο, δε θα μπορούσαμε να το έχουμε καταφέρει αλλιώς.

Άρα δεν τους κοίταγες ποτέ.

Όχι όχι, ήταν στο τηλέφωνο, όπως και στην ταινία. Αρκετά μακριά ώστε να μην τους ακούω ζωντανά. Χτίσαμε την τέλεια ψευδαίσθηση. Αλλιώς δεν θα είχαμε τον αυθορμητισμό μιας αληθινής συζήτησης. Οπότε ερμήνευα παράλληλα με εκείνους.

Πόσο δύσκολο είναι να παίζεις την εξέλιξη μιας συζήτησης διατηρώντας την συναρπαστική; Μια συζήτηση μιάμισης ώρας μπορεί να γίνει επαναλαμβανόμενη.

Εξαρτάται από τη συζήτηση!

Ποια ήταν η απόφαση-κλειδί που πήρες παίζοντας αυτό το ρόλο;

Υπάρχουν πάντα στιγμές που δεν είσαι σίγουρος τι συμβαίνει, αλλά είχα πάντα μεγάλη εμπιστοσύνη στον Gustav. Η πρόκληση ήταν να αφεθώ και να σταματήσω να προσπαθώ να ελέγξω τον εαυτό μου. Αλλά πάντα αυτή είναι η πρόκληση. Το να μαθαίνεις.

Έχασες σταδιακά συναίσθηση της ύπαρξης της κάμερας;

Απολύτως.

Επειδή φαντάζομαι όταν υπάρχουν κι άλλοι ηθοποιοί γύρω σου είναι αλλιώς, αυτό είναι–

Ναι, είχαμε τρεις κάμερες μπροστά μου, στο γραφείο. Υπήρχαν τρία ολόκληρη συνεργεία μπροστά μου, αλλά αυτό είναι κάτι στο οποίο συνηθίζεις πολύ γρήγορα, σκέφτεσαι πως είναι μέρος του σκηνικού. Και εκτός αυτού, ο διευθυντής φωτογραφίας ο Jasper [cc. Jasper Spanning] είναι γιος ηθοποιών οπότε είχε τεράστια κατανόηση στο πώς να λειτουργήσει σε ένα σετ, και τι χρειάζεται ένας ηθοποιός. Η καλύτερη συνθήκη ήταν ότι ο Gustav τα είχε προγραμματίσει όλα χρονολογικά, οπότε μπορούσα απλά να ακολουθήσω το κύμα. Απίστευτη εμπειρία.

Πώς ήταν η πρώτη σας συνομιλία για την ταινία, θυμάσαι;

Θυμάμαι ότι το πρώτο κάστινγκ ήταν απλά μια σκηνή, μία κλήση δηλαδή. Το έκανα και μετά άκουγα τα σχόλια του Gustav, ήταν μια σύντομη συνάντηση. Αλλά ακόμα δεν με είχε διαλέξει να το κάνω. Μετά, όταν πάρθηκε η απόφαση, ΤΟΤΕ θα μπορούσα να αρχίσω να φέρομαι σαν asshole. [γελάει φωναχτά] Μέχρι τότε ήμουν πολύ καλός! [γελάει] Όχι, όχι, η πρώτη μας συνάντηση ήταν κάπως σύντομη αλλά ένιωσα κατευθείαν άνεση και φαινόταν πραγματικά χαρούμενος. Αυτό θυμάμαι πιο πολύ, ότι έμοιαζε ικανοποιημένος.

Αλλά επίσης θυμάμαι κι ότι διάβασα από νωρίς όλο το σενάριο. Αρχικά για την οντισιόν πήρα μόνο εκείνη τη μία σκηνή, αλλά είπα πως πρέπει να το διαβάσω όλο, πρέπει να ξέρω ποιος είναι αυτός ο χαρακτήρας που παίζω αν πρόκειται να το κάνω–

Σωστά, επειδή θεματικά το ενδιαφέρον είναι στο πώς χτίζει σταδιακά τον χαρακτήρα.

Μου αρέσει όλο αυτό το χτίσιμο. Νομίζω πως ήταν όμορφο και, κατά τη γνώμη μου, περιγράφει τέλεια τη μοναχικότητα κατά κάποιο τρόπο. Μου αρέσει πως εξελίχθηκε συνολικά. Έχει κάτι το πολύ κλασικό, έχεις αυτό τον άντρα που νιώθει πως έχει τον έλεγχο και μετά αργά αλλα σταθερά, μπορεί να νιώσεις πως αυτός ο τύπος Is. Going. Down. [τονίζει μία-μία τις λέξεις, μετά γελάει] Ξέρεις, τι άλλο θα μπορούσε να συμβεί. Μου άρεσε από την αρχή όμως, ένας γρίφος πολύ έξυπνα γραμμένος.

Και είναι κλασική αφήγηση όπως είπες, αλλά στημένη διαφορετικά.

Είναι σαν τον “Ταξιτζή”, σαν τον Travis Bickle! Υπάρχει κάτι λάθος εδώ πέρα αλλά δεν ξέρεις ακριβώς τι είναι! “Αλλά θα το ανακαλύψω!”, λες στον εαυτό σου. Και αυτό είναι ό,τι χρειάζεσαι, μετά είμαστε έτοιμοι και ξεκινάμε. Και απλά ελπίζουμε πως δεν θα απογοητευτείτε.

*Ο ‘Ένοχος’ προβάλλεται στις αίθουσες από την One from the Heart. Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 59ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.