Χωρίς αυτό το ντοκιμαντέρ, θα είχαμε ξεχάσει τις θεωρίες συνωμοσίας για την προσελήνωση

«Το ακόλουθο πρόγραμμα σχετίζεται με ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα.

Οι θεωρίες που παρουσιάζονται δεν είναι η μοναδική πιθανή ερμηνεία.

Προσκαλούμε τους θεατές να κρίνουν βάσει όλων των διαθέσιμων πληροφοριών».

Στην πραγματικότητα, το ‘Conspiracy Theory: Did We Land on the Moon?’ δεν σε προσκαλεί να κάνεις τίποτα τέτοιο. Μετά την απομάκρυνση της εισαγωγικής κάρτας, η επιβλητική φωνή του Mitch Pileggi αναλαμβάνει χρέη αφήγησης του ντοκιμαντέρ και σε προετοιμάζει ότι «υπάρχουν εκείνοι που ισχυρίζονται πως το να πιστεύεις στο μικρό βήμα για τον άνθρωπο απαιτεί ένα τεράστιο άλμα… πίστης», πακέτο με μια δραματική παύση που υπόσχεται μια σκανδαλώδη συνέχεια.

Το TV special που παρουσίασε το αμερικανικό Fox στις 15 Φεβρουαρίου του 2001 – με την επανάληψη στις 19 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς – δύσκολα θα μπορούσε να βρει ιδανικότερο αφηγητή. Ο Pileggi υποδυόταν τότε τον Walter Skinner στα ‘X-Files’. Όποιος έχει υπάρξει έστω και χαλαρός φαν της σειράς, ξέρει ότι ο μετριοπαθής Skinner προσπαθούσε πάντα να προστατεύσει τους πράκτορές του. Eκπροσώπευε όμως και την αυστηρή, γραφειοκρατική φωνή του FBI. Γι’ αυτό και τα ‘X-Files’ λάτρευαν να τον σπρώχνουν όλο και πιο κοντά στη σκοτεινή πλευρά, να τον δελεάζουν με συνομωσίες που δεν μπορούσε να αρνηθεί. Καλύτερος αφηγητής από αυτόν θα ήταν μονάχα η δύσπιστη Scully.

Αλλά δεν ανακάλυψε τις θεωρίες για την ψεύτικη προσελήνωση στο ‘Did We Land on the Moon?’. To 1969 οι New York Times έγραφαν ότι «ορισμένοι θαμώνες σε μπαρ του Σικάγο δηλώνουν δημόσια ότι ο περίπατος του Apollo 11 στο φεγγάρι τον περασμένο Ιούλιο ήταν στημένος από το Χόλιγουντ στην έρημο της Nevada». Άλλοι, σύμφωνα με το Smithsonian και την αναφορά του σε άρθρο της Atlanta Constitution από το 1970, ένιωθαν ότι «ο Neil Armstrong έκανε το μικρό του βήμα κάπου στην Αριζόνα».

AP

– Ο Armstrong επιβιβάζεται ξανά μετά την εξερεύνησή του εκτός σκάφους –

Την πιο βαριά δουλειά όμως την έκανε ο Bill Kaysing. Ο μπαμπάς της αντι-NASA συνομωσιολογίας. Ο Αμερικανός Kaysing λάτρευε το περιβάλλον, πίστευε στον Θεό παρότι δεν συνδεόταν με κάποια οργανωμένη θρησκεία, μοίραζε φυλλάδια σε άστεγους με χώρους που μπορούσαν να τους φιλοξενήσουν, και δίδαξε στην κόρη του ότι η ειλικρίνεια είναι το μεγαλύτερο προσόν. Αυτήν κιόλας επικαλέστηκε όταν το 1976 εξέδωσε μόνος του ένα βιβλιαράκι. Από τη στιγμή που ήταν αυτοέκδοση, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι χρήματα του έφερε το ‘We Never Went to the Moon: America’s Thirty Billion Dollar Swindle’, όμως τα επιχειρήματά του ενέπνευσαν πολλούς να αμφισβητήσουν την προσγείωση.

Οι αφύσικα μετατοπισμένες σκιές των αστροναυτών, η απουσία αστεριών στις φωτογραφίες από το φεγγάρι, οι μυστήριοι υποθετικά θάνατοι άλλων αστροναυτών, ήταν μερικά μόνο από τα πασίγνωστα αυτά επιχειρήματα που θα βρεις στην κορυφή του Google με κάθε σχετική αναζήτηση. Η αξιοπιστία του Kaysing όσον αφορά τη δικτύωσή του προσωπικά με τη NASA και τις ειδικές γνώσεις που φαινόταν να έχει, βασιζόταν στην εμπειρία του ως μηχανικός στη Rocketdyne. Την εταιρεία που κατασκεύασε τις μηχανές των Apollo πυραύλων. Ο Kaysing δεν ξεκαθάρισε ποτέ σε ποια συγκεκριμένα πρότζεκτ της εταιρείας δούλεψε και μάλιστα έφυγε απ’ αυτήν πριν προχωρήσει η ενσωμάτωση των σχεδίων της στα αληθινά σκάφη. Μέχρι τον θάνατό του το 2005 συνέχισε να γράφει αυτοεκδιδόμενα βιβλία και να επισκέπτεται talk shows, αν και η συζήτηση γύρω από την απάτη της αμερικανικής κυβέρνησης είχε πια πεθάνει. Έμοιαζε πιο πολύ με απολίθωμα κάποιου απερχόμενου παραλογισμού.

Αυτό μέχρι να προβληθεί το ‘Did We Land on the Moon?’.

Το πρόγραμμα σε πρώτη φάση παρουσιάστηκε σε 15 περίπου εκατομμύρια θεατές, διαρκούσε 47’,είχε 13 επιπλέον λεπτά πανάκριβων για την εποχή διαφημίσεων, και πούλησε ξεχασμένες θεωρίες σε ένα νέο κοινό. Ο Kaysing και κάμποσοι ακόμη θιασώτες των αντιλήψεών του τις επανέφεραν μία προς μία – από τη φωτογράφιση που έγινε στην απαγορευμένη Περιοχή 51, έως την κρυφή περιπλάνηση του Neil Armstrong και του Buzz Aldrin στην τροχιά της Γης επί 8 ημέρες. Ο λόγος που μας είπαν ψέματα ήταν ότι η Βόρεια Αμερική έπρεπε να επιδείξει την τεχνολογική της υπεροχή σε σχέση με τη Σοβιετική Ένωση. Μια ακόμη ερμηνεία είναι ότι μετά το φιάσκο στον Πόλεμο του Βιετνάμ και τις κοινωνικές αναταραχές φυλετικού χαρακτήρα την περίοδο της μάχης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το έθνος χρειαζόταν ένα καινούριο ιδεώδες. Κάτι ως τότε άπιαστο που θα σε αποσπούσε απ’ τη φωτιά που έχει πιάσει το σπίτι σου.

AP

Το γεγονός ότι αυτές οι απόψεις δικαιώνονταν από ένα τεράστιο δίκτυο χωρίς κανενός είδους αντίλογο – το ντοκιμαντέρ αρκείται σε τέσσερα, πέντε πλάνα ανθρώπων της NASA να αποκαλούν τη συνωμοσία παλαβή και τους πιστούς της τρελούς – άλλαξε εντελώς το τοπίο.

Το ντοκιμαντέρ υποστήριξε ότι 20% των Αμερικανών έχουν ενδοιασμούς για την αποστολή στο φεγγάρι, χωρίς όμως να πει και την ερώτηση του poll του. Δεν πιστεύουν με τίποτα ότι ο άνθρωπος πάτησε στο φεγγάρι ή απλώς δεν θεωρούν παράλογο να το σκηνοθέτησε η NASA; Aντίστοιχα polls δίνουν παραδοσιακά από 4 έως 6% σύμφωνα με τον Roger Launius, πρώην επικεφαλής ιστορικό της NASA. Ο Launius είπε στον Guardian ότι μέχρι την προβολή του special δεν απαντούσαν σε τέτοιους ισχυρισμούς. Όταν όμως ολόκληρο Fox δηλώνει ότι δεν πήγαμε στο φεγγάρι, η υπηρεσία άρχισε να δέχεται χιονοστιβάδα ερωτήσεων. «Ο κόσμος μας έλεγε, ‘Το παιδί μου το είδε, πώς να του απαντήσω;’. Οπότε με έναν βαθμό τρόμου, η NASA άνοιξε μια ιστοσελίδα και έστειλε υλικό σε δασκάλους», εξήγησε.

Η πιο ενδελεχής απάντηση ήρθε από τον αστρονόμο, συγγραφέα και δημοφιλή blogger Phil Plait. Ο Plait τρέφει μια κάποια ευγνωμοσύνη στις πεποιθήσεις του Kaysing γιατί επαναπυροδότησαν το πάθος του για τον Apollo 11, όταν όμως γράφει για τις ‘αποδείξεις’ του συγγραφέα πιάνοντας τις μία-μία για να τις αντικρούσει, νιώθεις τον θυμό του με τις ανακρίβειες. Κανείς ως τώρα δεν έχει διαφωνήσει δημόσια με το άρθρο του ‘Fox TV and the Apollo Moon Hoax’ που δημοσιεύτηκε αμέσως μετά το special. Κανένα αντεπιχείρημα δεν σταμάτησε όμως τον Bart Sibrel.

AP

– Ο Aldrin στο φεγγάρι σε φωτογραφία που τράβηξε ο Armstrong –

Ο Sibrel έχει γίνει γνωστός για τη σεληνιακή του συνομωσιολογία και μάλιστα είχε φτιάξει κι ο ίδιος σχετικό ντοκιμαντέρ, το ‘A Funny Thing Happened on the Way to the Moon’ που προβλήθηκε λίγους μόλις μήνες πριν το πρότζεκτ του Fox χωρίς αντίστοιχη επιτυχία.

Το 2002, όταν πλησίασε τον Buzz Aldrin και του ζήτησε να ορκιστεί στη Βίβλο που είχε πάρει μαζί του ότι είχε όντως πάει στο φεγγάρι, μάλλον δεν περίμενε την αντίδραση του αστροναύτη.

Ο Aldrin του έριξε μπουνιά. Γεμάτη κιόλας.

Η κατακλείδα είναι μάλλον ότι οι άνθρωποι λατρεύουμε τα αφηγήματα. Η συχνά δίκαιη δυσπιστία μας στις κυβερνήσεις και τις ανώτερες αρχές μας, κάνουν για πολλούς πιο εύκολο το να πιστεύουν στα φαντάσματα απ’ ότι στο Ολοκαύτωμα, στο σχολικό μακελειό της Florida ή σε μια βόλτα μας στο φεγγάρι. Σε πρόσφατο άρθρο του, ο Launius έκανε μάλλον την πιο επίπονη διαπίστωση από την πλευρά της επιστήμης.

«Κατακλύστηκα από ερωτήσεις φίλων και γνωστών – πολλούς απ’ τους οποίους θεωρούσα πιο έξυπνους απ’ αυτό – που με ρωτούσαν να εξηγήσω γιατί οι φωτογραφίες δεν είχαν αστέρια και γιατί κουνιόταν η σημαία. Έγινε κουραστικό και δυστυχώς άλλαξε τη γνώμη μου ότι οι άνθρωποι δεν εξαπατώνται τόσο εύκολα. Αλλά [τόσο εύκολα] εξαπατώνται».

Το ‘Conspiracy Theory: Did We Land on the Moon?’ στριμάρει στο Netflix. Η απάντηση της NASA είχε έρθει το 2001 με μία παράγραφο και έναν τίτλο.

“Yes, we did”.