‘Άνθρωποι Μονάχοι’, το δικό μας ‘Eleanor Rigby’
Ο Γιάννης Σπανός και οι Beatles σε έκαναν να βιώνεις τη μοναξιά σε λιγότερο από τρία λεπτά.
- 1 ΝΟΕ 2019
Ξέντυσε τη μοναξιά απ’ τα περιττά της. Τον χαμένο έρωτα, τον θάνατο, την ελπίδα που αργεί. Στην έδωσε στα χέρια αυτούσια, όχι ως συναίσθημα, αλλά ως μία ύπαρξη μέσα στη δική σου ύπαρξη. Έναν ιό που αφού σε έχει καταπιεί, σε έχει οδηγήσει σε μια ζωή που δεν μοιράζεται και άρα δεν υπάρχει.
“Κι αυτοί σκυφτοί και μόνοι” στο τραγούδι του Γιάννη Σπανού, “κοίτα όλους αυτούς τους μοναχικούς ανθρώπους”, στο ‘Eleanor Rigby’, τον στίχο που πιστώνεται στον George Harrison (και ας πρόκειται ολοκληρωτικά για τραγούδι του McCartney).
Οι Beatles όμως δεν αρκούνται μόνο σε αυτό.
“Για ποιον είναι όλα αυτά;”. Όλα αυτά τα πράγματα που κάνουν οι μοναχικοί άνθρωποι και δεν αγγίζουν την καθημερινότητα κανενός, γιατί γίνονται; “Σαν ξωκλήσια ερημωμένα”, τους χαρακτηρίζει ο Σπανός. Μέσα σε μία τέτοια εκκλησία τριγυρνούν και η Eleanor Rigby με τον Father McKenzie, μέχρι ο δεύτερος να θάψει την πρώτη και να μη νοιαστεί κανείς. Ούτε κάποιος συγγενής της, ούτε κάποια φίλη της, ούτε καν εκείνος για εκείνη, αγνοώντας ότι τόσα χρόνια οι δυο τους μοιράζονταν τη μοναξιά τους πίσω απ’ τους τοίχους της ίδιας εκκλησίας.
Το τραγούδι των Beatles είναι μεγαλοπρεπές, του Σπανού είναι απλό. Στους Beatles έχουμε την αρμονία του ρεφρέν, το τσέλο και μια ολόκληρη ορχήστρα να δημιουργεί κάτι που αν αφαιρούσες τη ροκ ενορχήστρωση, θα μπορούσε να σταθεί μόνο του ως κλασική συμφωνία.
Στο τραγούδι του Σπανού έχουμε μόνο μία ακουστική κιθάρα, τα αργόσυρτα αρπίσματά της ακούγονται ελάχιστα και μόνο για να συμπληρώσουν τον κενό χώρο ανάμεσα στις λέξεις της Βίκυς Μοσχολιού. Να χρωματίσουν με μινόρε νότες το ελάχιστο χρονικό σημείο που προηγείται του κάθε λυγμού που βγαίνει απ’ το στόμα της. Νότες που μετά σβήνουν, ως αχρείαστες, γιατί το τραγούδι έχει πια τη φωνή της Μοσχολιού, δεν χρειάζεται κάτι άλλο, και ανάβουν ξανά όταν εκείνη κάνει τις παύσεις της.
Το τραγούδι χρειάζεται μόνο τη χροιά της για να σπάει τη σιωπή της φτωχής ενορχήστρωσης, σιωπή που όντως μοιάζει σαν να έρχεται από ένα μακρινό χωράφι που έχει ξεχαστεί ένα στάχυ ή ένα σπασμένο κλαδί. Με τον ίδιο τρόπο και ολόκληρο το τραγούδι σπάει την αδιαφορία σου και σε αναγκάζει να κοιτάξεις προς τα εκεί.
Και πολλές φορές το “προς τα εκεί” είναι το “προς τα μέσα σου”.
Το τραγούδι τελειώνει “σαν εσένα, σαν εμένα”, αλλά στην πραγματικότητα όλη η αφήγηση γίνεται από έναν απόμακρο παρατηρητή, από έναν τρίτο που δεν βιώνει ο ίδιος τη μοναξιά, αλλά η ενσυναίσθησή του είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ του μέσου ανθρώπου. Και γι αυτό βασανίζεται. Ενός ανθρώπου που ίσως να βρίσκεται σε προνομιακή θέση, αλλά σκύβει να δει αυτόν που είναι αόρατος για τους περισσότερους. Τον ντύνει με λέξεις και μουσική, του δίνει μορφή για να ξεχωρίσει μέσα στο πλήθος και ξαφνικά υπάρχει για όλους, και για μένα και για σένα.
Στο ‘Eleanor Rigby’ η μοναξιά δεν αφορά όλους τους ξεχασμένους αδιακρίτως, αφορά τους ηλικιωμένους. Ένα τραγούδι σπάνιας θεματολογίας, αν σκεφτούμε ότι βγήκε το 1966, όταν όλοι οι νέοι ήταν κάτι παραπάνω από αυτοαναφορικοί, προκειμένου επιτέλους να ακουστούν. Οι γηραιότεροι ήταν το εμπόδιο, όμως οι Beatles έσκυψαν τρυφερά πάνω απ’ τον οικειοθελή εγκλεισμό τους σε εκκλησίες και σπίτια-νεκροταφεία. Ο Σπανός όμως δεν κάνει καμιά διάκριση ή μάλλον κάνει μία πολύ μικρή. Καταλαβαίνεις απ’ τους στίχους του Καλαμίτση ότι οι παραιτημένοι άνθρωποι στο τραγούδι του έχουν ήδη βιώσει τουλάχιστον μία απογοήτευση, προκειμένου να φτάσουν σ’ αυτό το σημείο. Η ηλικία τους όμως μένει απροσδιόριστη.
Δύο τραγούδια με 11 χρόνια διαφοράς, που σε αναγκάζουν να βιώσεις τη μοναξιά για όσο διαρκούν, για μερικά λεπτά.
Ή να συνειδητοποιήσεις ότι τη βίωνες έτσι κι αλλιώς όλο αυτόν τον καιρό.
***
Και μην ξεχνάς! Αν θες να μάθεις για το πιθανώς στοιχειωμένο σετ της ‘Έκτης Αίσθησης’, άκου το Halloween podcast μας για τα 20 χρόνια της εμβληματικής ταινίας, με αποκλειστικές δηλώσεις από τον ίδιο τον M. Night Shyamalan!
ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΗ:
