8 σκληρές ταινίες που μιλάνε για τον ρατσισμό στην Αμερική

Κάποιες φορές, βέβαια, δεν υπονοούταν απλά. Υπήρξαν ταινίες με κεντρικό τους άξονα τον ρατσισμό.

Ταινίες που προσφέρουν μία βαθύτερη κατανόηση, μία διείσδυση στον κόσμο του μίσους και των φυλετικών διακρίσεων, μακριά απ’ την αποστασιοποίηση που αναγκαστικά διαθέτει η αποστειρωμένη αφήγηση του ρεπορτάζ.

Οι ταινίες είναι προφανώς πάρα πολλές, εμείς διαλέξαμε εντελώς υποκειμενικά τις οκτώ που μας άγγιξαν περισσότερο τη στιγμή που τις πρωτοείδαμε:

1. Do the Right Thing (1989)

Ίσως η ταινία που μνημονεύεται περισσότερο αυτές τις μέρες, το αριστούργημα του Spike Lee, η ταινία η οποία τον έβαλε στον κινηματογραφικό χάρτη και μέχρι σήμερα θεωρείται η καλύτερή του. Η πιο καυτή ημέρα του χρόνου στο Brooklyn, σπάει τις εύθραυστες ισορροπίες ανάμεσα σε Ιταλούς, Αφροαμερικανούς και σε όσους ακόμη ζουν σε αυτήν τη γειτονιά και το κακό που έρχεται στο τέλος μοιάζει από ώρα προδιαγεγραμμένο. Βασικά, μοιάζει σαν προδιαγεγραμμένο από πάντα, καθώς μέσα στους ήρωες είναι καταγεγραμμένα όλα τα καλά κρυμμένα διαφυλετικά στερεότυπα. Με μπόλικο χιούμορ, χαρακτήρες που γράφουν και ένα storytelling που μέχρι τότε δεν είχαμε ξαναδεί, ο ρατσισμός σφυροκοπιέται απ’ το πρώτο μέχρι το τελευταίο λεπτό.

2. Amistad (1997)

1839, ένα δουλεμπορικό πλοίο, το La Amistad, μεταφέρει μαύρους σκλάβους από την Κούβα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι σκλάβοι θα εξεγερθούν, η ανταρσία θα επικρατήσει και το πλήρωμα θα σφαγιαστεί εκτός από δύο Ισπανούς ναυσιπλόους. Οι τελευταίοι θα πάρουν την εντολή να οδηγήσουν το πλοίο στην Αφρική, αλλά κάτω απ’ τη μύτη των μαύρων, θα το οδηγήσουν στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ, όπου και το ναυτικό της χώρας θα τους συλλάβει ξανά. Εκεί θα ξεκινήσει ένα φιλοσοφικό και νομικό παιχνίδι, για το αν πρόκειται για ελεύθερους ανθρώπους ή όχι. Πολύ ενδιαφέρουσα ταινία, που για κάποιον λόγο δεν διατήρησε την αρχική δυναμική της, αλλά σίγουρα δεν ξεχάστηκε κιόλας. Από τις κορυφαίες στιγμές του Steven Spielberg.

3. 12 Χρόνια Σκλάβος (2013)

Σκληρή ταινία, υπάρχουν στιγμές που σε κάνει να νιώθεις άβολα -το λιγότερο- και η γνώση ότι πρόκειται για αληθινή ιστορία, σε δυσκολεύει ακόμα περισσότερο. Ο Solomon Northup είναι ένας ελεύθερος Νεοϋορκέζος Αφροαμερικανός, ο οποίος απάγεται το 1841, μεταφέρεται στον ρατσιστικό νότο και ζει 12 χρόνια ως σκλάβος. Μακριά απ’ την οικογένειά του, μακριά από κάθε είδους αξιοπρέπεια. Η ταινία εκτός από τη ρεαλιστική εικόνα που σου δίνει για τη ζωή των μαύρων στις βαμβακοφυτείες, σε βοηθά να καταλάβεις και το κλίμα που επικρατούσε στη χώρα λίγο πριν τον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο. Η κανονικοποίηση της δουλείας, η απάνθρωπη συμπεριφορά, η καθόλου μεμπτή και ανήθικη που συμβαδίζει με την αρρωστημένη λογική της εποχής, δημιουργούν συνθήκες ασφυξίας, που δύσκολα αντέχεις ακόμα και ως θεατής.

4. Gran Torino (2008)

Ένας χήρος, τύπος μοναχικός, αποκομμένος ακόμα και από τα παιδιά του, τα οποία δεν χωρούν στο κάδρο με τις παραδοσιακές αξίες του, ζει σε μια γειτονιά που συνεχώς αλλάζει. Οι παλιοί γείτονες φεύγουν, νέοι και μετανάστες έρχονται να τους αντικαταστήσουν, και ο ίδιος αρχίζει να μοιάζει με το σύμβολο μιας Αμερικής που χάνεται. Γεμάτος τραύματα απ’ τον πόλεμο της Κορέας, ένα βράδυ θα βρει έναν μικρό Νοτιοκορεάτη να προσπαθεί να του κλέψει το αυτοκίνητό του. Δεν το περιμένεις, αλλά οι δυο τους θα γίνουν φίλοι και μέσα από ένα σενάριο γεμάτο ανατροπές, ο Walt Kowalski θα ανακαλύψει ότι έχει περισσότερα κοινά με τους μετανάστες της γειτονιάς του παρά με τους μικροαστούς ομοεθνείς του που απαρνήθηκαν τον “αμερικάνικο’ τρόπο ζωής. Ένα δύσκολο ταξίδι αυτοκριτικής, από έναν τύπο που μετανιώνει που κάποτε άνηκε στην κατηγορία των “εγώ δεν είμαι ρατσιστής, αλλά…”.

5. Μάντεψε ποιος θα ‘ρθει το βράδυ (1967)

Η κλασική ταινία που χάρισε το δεύτερο Όσκαρ στην Katharine Hepburn -απ’ τα συνολικά τέσσερα που πήρε στην καριέρα της- διαπραγματεύεται το ζήτημα του ρατσισμού μέσα από μία διαφορετική γωνία. Μέσα απ’ το υποκριτικό βλέμμα εκείνων που διατείνονται ότι δεν κάνουν διακρίσεις, αλλά μόνο όταν βρίσκονται σε μια απόσταση ασφαλείας.  Όταν ο μέλλοντας Αφροαμερικανός γαμπρός χτυπήσει την πόρτα μίας λευκής οικογένειας στο San Francisco, η αντιρατσιστική στάση και ρητορική της, θα κληθεί να περάσει αιφνίδια από τη θεωρία στην πράξη. Όλες οι καλά κρυμμένες διαφυλετικές προκαταλήψεις θα έρθουν στην επιφάνεια και θα “βασανίσουν” τη συνείδηση της μεσοαστικής φιλελεύθερης οικογένειας. Μία ταινία που έχει γεράσει όμορφα και βλέπεται ακόμη με ενδιαφέρον.

6. Django (2012)

Σίγουρα η πιο διασκεδαστική ταινία από όλες. Δεν ξέρω πόσοι θα μπορούσαν να πιάσουν ένα θέμα σαν αυτό του ρατσισμού και να βγάλουν ένα action comedy pop αριστούργημα όπως το Django, όπου και “περνάς καλά”, αλλά και στην πορεία δεν χάνεται το νόημα. Ο Tarantino προφανώς τα κατάφερε -αν όχι αυτός, ποιος- και δεν νομίζω ότι χρειάζεται να πούμε περισσότερα. Λογικά την έχεις δει -και ξαναδεί- την ταινία.

7. Fruitvale Station (2013)

Η τελευταία μέρα ενός ανθρώπου πριν δολοφονηθεί εν ψυχρώ από Αμερικανό αστυνομικό, μία αληθινή ιστορία που είχε ξεσηκώσει θύελλα στις ΗΠΑ το 2009, θυμίζει τη δολοφονία του George Floyd, και δυστυχώς της ταιριάζει η λέξη “επίκαιρη”. Σ’ έναν σταθμό στο San Francisco, ο 22χρονος πατέρας -τον οποίο ενσαρκώνει ο Michael B. Jordan πριν κάνει το άλμα στους A-Class ρόλους- θα δεχτεί πισώπλατα τις σφαίρες ενός αστυνομικού. Το βίντεο που θα τραβήξει ένας περαστικός θα κάνει τον γύρο του κόσμου. Κανείς δεν θα πιστέψει τον αστυνομικό που θα ισχυριστεί ότι δολοφόνησε κατά λάθος, ότι πίστευε πώς τον σημάδευε με το taser. Οι λεπτομέρειες για τη ζωή ενός ανθρώπου που προσπαθούσε να ξεκόψει απ’ την παράνομη ζωή και να γίνει ένας άνθρωπος της οικογένειας για χάρη της 5χρονης κόρης του, βαραίνουν ακόμη περισσότερο το κλίμα, σχεδόν εκμαιεύουν τη συγκίνησή σου. Πολύ δυνατή ταινία.

8. Ο Μισισιπής καίγεται (1988)

Πολιτικό θρίλερ, και αυτό βασισμένη σε αληθινό ιστορία, στην εξαφάνιση τριών ακτιβιστών υπέρ της πολιτικής ισότητας το 1964. Πρωταγωνιστές δύο πράκτορες του FBI και το καθεστώς ρατσιστικής καταπίεσης του νότου. Η Κου-Κλουξ-Κλαν, οι ρατσιστικές αστυνομικές αρχές, η σιωπή και συνενοχή ανάμεσα στους κατοίκους της περιοχής, όλα δένουν με την ιστορία που κορυφώνεται σιγά σιγά, στηριγμένη και στις εξαιρετικές ερμηνείες των Gene Hackman και William Dafoe. Το σημαντικότερο κομμάτι εδώ της ιστορίας είναι η ατιμωρησία που είχαν κατοχυρώσει οι ρατσιστές και πώς αυτή η κατάσταση ενισχυόταν απ’ τη συμμετοχή σ’ αυτήν σημαντικών στελεχών της τοπικής κοινωνίας.