Καμία πολιτική ορθότητα δεν απέσυρε τo ‘Όσα παίρνει ο άνεμος’ από το HBO Max
Η ταινία, παρά την τρομολαγνεία, θα επιστρέψει ίσως και την επόμενη βδομάδα με τέτοιον τρόπο όμως που να τονίζεται ότι είναι κατασκευή της εποχής που τη γέννησε.
- 11 ΙΟΥΝ 2020
Μετά από πολλές διαμαρτυρίες, το ‘Όσα παίρνει ο άνεμος’ αποσύρθηκε από το HBO Max. Τουλάχιστον έτσι παίχτηκε η είδηση σε πολλά site ανά τον κόσμο. Χωρίς βέβαια να τονίζεται η συνέχεια της είδησης. Ποια είναι αυτή; Η ταινία δεν θα αποσυρθεί μόνιμα αλλά θα επιστρέψει σε άγνωστη ακόμα ημερομηνία αλλά με ταυτόχρονο σχολιασμό του ιστορικού της συγκειμένου. Το ίδιο τo HBO Max δήλωνε, πολύ σωστά, το σκεπτικό της κίνησής του. Σύμφωνα, λοιπόν, με τους υπευθύνους του, η ταινία είναι “προϊόν της εποχής της” και αναπαράγει “εθνικά και φυλετικά στερεότυπα που ήταν λάθος τότε και συνεχίζουν να είναι και σήμερα”. Ας το πάρουμε όμως από την αρχή.
Η ταινία ‘Όσα Παίρνει ο Άνεμος’ γυρισμένη το 1939 δεν είναι σε καμία περίπτωση μια ταινία πολιτική. Ουσιαστικά αφηγείται μια ιστορία αγάπης εντός και μετά τον Αμερικανικό Εμφύλιο. Η ταινία ακολουθεί την Katie Scarlett O’Hara μια γόνο πλούσιας οικογένειας βαμβακοπαραγωγών που ζει στη Georgia μαζί με την οικογένειά της και πολλούς σκλάβους. Η ταινία που απέσπασε 10 Όσκαρ και θεωρείται μέχρι σήμερα ένα από τα αριστουργήματα του αμερικανικού κινηματογράφου, τα τελευταία χρόνια δέχεται έντονη κριτική. Μια από αυτές ήρθε πολύ πρόσφατα από τον σεναριογράφο John Ridley στο πλαίσιο των διαμαρτυριών για τη δολοφονία του George Floyd.
Αν το επίσης θεωρούμενο αριστούργημα ‘The Birth of A Nation’ θεωρήθηκε μια επίθεση στα στερεότυπα των Αφρο-αμερικανών ως εγκληματιών εδώ είχαμε μια άλλη συνθήκη αναπαραγωγής του κατεστημένου φυλετικού ρατσισμού των ΗΠΑ. Εν προκειμένω, λοιπόν, δεν είχαμε αναπαραστάσεις των Αφρο-αμερικανών σε μια κτηνώδη κατάσταση, όπως είχαμε στην πρώτη περίπτωση. Αντιθέτως, εδώ είχαμε κάτι διαφορετικό. Την νοσταλγική εξιδανίκευση της ζωής στον Αμερικανικό Νότο και φυσικά του οικονομικο-κοινωνικού συστήματος της δουλείας στο οποίο αυτός βασίστηκε. Έτσι, εντός μιας παραδείσιας παρουσίας του (σκοτεινού) παρελθόντος του Αμερικανικού Νότου, απεικονίζονταν απόλυτα πιστοί προς τους ιδιοκτήτες Αφρο-αμερικανοί. Και από την άλλη πολύ ανθρώπινοι απέναντί τους βαμβακοπαραγωγοί. Και όσο και να το κάνεις, τα πράγματα δεν είχαν γίνει ακριβώς έτσι.
Ποιοι είναι τελικά οι έξαλλοι;
Η απόφαση του HBO max αποπλαισιώθηκε, όλως περιέργως από λευκούς, και παρουσιάστηκε με τον συνήθη ηθικό πανικό εις βάρος της πολιτικής ορθότητας. Η είδηση παρουσιάστηκε και στην Ελλάδα ως λογοκρισία στην τέχνη, ως απόσυρση ενός αριστουργήματος, ως Ιερά Εξέταση και όλα αυτά. Η αλήθεια όμως δεν είναι καθόλου αυτή. Όπως προαναφέραμε η ταινία θα επιστρέψει στην πλατφόρμα. Ενδεχομένως δε να επιστρέψει την ερχόμενη εβδομάδα, σύμφωνα με το Washington Post.
Αυτό που συνέβη, λοιπόν, δεν είναι σε καμία περίπτωση η απόσυρση της ταινίας. Κάτι τέτοιο θα ήταν ούτως ή άλλως τελείως λανθασμένο. Όπως λανθασμένο είναι καθετί που προσπαθεί να σβήσει ιστορικά στοιχεία, για να ταιριάξει την ιστορία του ανθρώπου σε αυτό που θα έπρεπε να είναι. Εν προκειμένω αυτό που συμβαίνει είναι το απλό. Το HBO Max επιλέγει να βάλει την ταινία εντός του ιστορικού πλαισίου που τη γέννησε. Να μιλήσει για την ιστορία που εκείνη αφηγείται. Για τον Αμερικανικό Νότο. Όταν επιστρέψει ούτως ή άλλως η ταινία θα είναι εκεί, χωρίς καμία παρέμβαση. Ακριβώς στη μορφή που βρισκόταν στην πλατφόρμα και πριν από όλα αυτά.
Αυτό που τίθεται υπό αμφισβήτηση, λοιπόν, δεν είναι το δικαίωμα του δημιουργού της ταινίας να παίζεται το έργο του 80 χρόνια μετά. Ούτε βέβαια το δικαίωμα του συνδρομητή της ταινίας να δει μια ταινία που αναπαράγει μια εξιδανικευμένη εικόνα της ζωής στον Αμερικανικό Νότο. Αυτό που τίθεται υπό αμφισβήτηση είναι η στάμπα του αριστουργήματος. Στάμπα η οποία ακολουθεί την ταινία πριν καν τη δει οποιοσδήποτε. ότι κάτι θεωρείται γενικά και αδιαμφισβήτητα αριστούργημα, ακριβώς επειδή το πήραμε ως τέτοιο από μακρινές πλέον εποχές. Ο καθένας έχει δικαίωμα να δει και να κρίνει την ταινία. Η ιστορική της επαναπλαισίωση δεν είναι λογοκρίσια. Είναι απλώς ένας νέος τρόπος για να την παρακολουθήσει κανείς.
Ακριβώς γιατί τίποτα δεν είναι αριστούργημα αν κάποιος δεν το ορίσει ως τέτοιο. Και το Όσα παίρνει ο άνεμος’ ορίστηκε ως αριστούργημα από την εποχή που το γέννησε. Εδώ που τα λέμε δεν θα είναι και η πρώτη φορά που θα συμβεί κάτι τέτοιο.
