Bιντεοκλίπ Επιτροπής 2021: Για πόσο ακόμα θα κρατήσουν αυτοί οι χοροί;

Ας ξεκινήσω με το προφανές. Αν υπάρχει κάτι που έχει αλλάξει σε όλα αυτά τα χρόνια είναι για παράδειγμα ο πιο διάσημος Έλληνας στον πλανήτη αυτή τη στιγμή δεν είναι λευκός. Αυτό που έχει αλλάξει επίσης είναι ότι η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, τα ΑμεΑ, οι μετανάστες δεύτερης γενιάς έχουν κερδίσει με πραγματικούς αγώνες τον δικό τους χώρο στον δημόσιο λόγο. Και αυτό δεν αποτυπώνεται πουθενά στο βίντεο. Οι συμμετέχοντες/-ουσες. Όλοι/-ες νέοι/-ες, λευκοί/-ές, αρτιμελείς. Σημαντικότατο λάθος. Και εδώ δεν είναι κάποιου τύπου απαίτηση να γίνει το diversity ένα πανταχού παρόν κριτήριο για την κριτική ενός έργο. Εδώ μιλάμε για ένα βίντεο που φτιάχτηκε με σκοπό -ας τον πούμε- ενωτικό. Ένα βίντεο που όφειλε, λοιπόν, να είναι πάνω και πριν από όλα συμπεριληπτικό. Να μιλάει για όσο περισσότερους/-ες γίνεται. Δεν το έκανε και δυστυχώς αυτό έχει ιδιαίτερο συμβολικό βάρος.

Για να είμαι ειλικρινής, βέβαια, αυτή η παρατήρηση δεν είναι δικιά μου. Όλο αυτό που έβλεπα ήταν τόσο παλιό, ώστε το αίτημα για diversity να είναι τελικά πολύ σύγχρονο, για να το θέσεις. Ήταν εδώ σαν να χάθηκε μέσα σε μια (ακόμα μια) αμήχανη προσπάθεια ανάδειξης μιας σύνδεσης της αρχαίας και της νέας Ελλάδας πάντα όμως εις βάρος της δεύτερης. Ακόμα και οι αναφορές στη νεότερη Ελλάδα είναι αναφορές που βλέπουν τους τρόπους που αυτή αναπαράστησε και πάλι την αρχαιότητα. Μια διαρκής επίκληση στο παρελθόν μέσω μιας επίκλησης της επίκλησης που έκανε ένα άλλο, πιο πρόσφατο παρελθόν. Μέσα σε όλο αυτό, το Καλλιμάρμαρο γίνεται ένας τόπος μνήμης, ενώνοντας την αρχαιότητα με τη νεότερη Ελλάδα. Κάπου στη μέση ακούγονται κανονιοβολισμοί και εμφανίζονται ως γκράφιτι στις κερκίδες του Σταδίου μερικοί από τους αγωνιστές του 1821. Το γένος που έγινε έθνος και το έθνος που θυμάται και αναπλάθει όλη την ιστορία του. Οι φωνές στην αρχή του κλιπ είναι σαν να έρχονται από το πολύ μακρινό παρελθόν. Στην πορεία δυναμώνουν. Το παρελθόν γίνεται παρόν.

Τα σύμβολα που λειτουργούν ως η χρονομηχανή αυτής της πορείας είναι χιλιοπαιγμένα. Ο Σαββόπουλος, ο κατά κάποιον τρόπο τελευταίος εκπρόσωπος της Γενιάς του ’30 ή έστω ο κατεξοχήν συνεχιστής της, ο εφηβικός έρωτας, τα καράβια, τα παιδάκια, το λευκό χρώμα, το Καλλιμάρμαρο. Όσα περίπου είδαμε το 2004. Με μια διαφορά όμως. Τότε η χώρα ζούσε στο μέσο της ευμάρειας. Ήταν σαν να κοίταγε τις απαρχές της σε μια αγωνία να μιλήσει και για το μέλλον της. Αυτό το στοιχείο εκείνης της ευμάρειας έδινε σε όλες αυτές τις τελετές μια αίσθηση συνοχής. Τώρα αυτή η ευμάρεια αποτελεί μακρινή μνήμη. Το ίδιο και η αίσθηση της εθνικής ενότητας του οικονομικού θαύματος, του Euro, και φυσικά των Ολυμπιακών Αγώνων. Είναι τόσο μακρινά όλα αυτά που δεν καθιστούν αυτό το videoclip (τι λέξη και αυτή!) απλά παλιομοδίτικο. Του δίνουν ένα αισθητικό στίγμα που τελικά δεν αφορά κανέναν ή σαν να αφορά ανθρώπους που δεν ζουν στην Ελλάδα. Εκείνους που έχουν μια τουριστική ή μακρινή μνήμη από το πώς είναι να ζεις εδώ. Η χώρα αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη φάση που επουλώνει τις πληγές που άνοιξε η κρίση. Οικονομικά μα πάνω από όλα πολιτικά.

Τι θέλαμε να κάνουμε τελικά;

Τελικά, το ερώτημα ξεπερνάει το αισθητικό κριτήριο. Τι θέλουμε να κάνουμε σε αυτή την πράγματι πολύ σημαντική επέτειο; Θέλουμε να αναμασήσουμε την ιδεολογία που παρήγαγε το ελληνικό κράτος των προηγούμενων δεκαετιών. Θέλουμε πάλι να μιλήσουμε για την τρισχιλιετή πορεία του ελληνικού πολιτισμού; Θέλουμε να συνεχίσουμε να έχουμε αυτή την αυτοϋπονομευτική σχέση με το ιδεώδες του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού; Θέλουμε να το ρίξουμε πάλι στη λεβεντιά και στο φιλότιμο; Ή μήπως θέλουμε να αναστοχαστούμε για το παρελθόν μας (και αυτό έχει να κάνει και με το πώς βλέπαμε παλαιότερα το παρελθόν μας) και να επιχειρήσουμε να κάνουμε μια νέα πρόταση. Το τελευταίο είναι σίγουρα πιο απαιτητικό και ενέχει μεγαλύτερο ρίσκο αλλά είναι πια απαραίτητο.

Στο τέλος του κλιπ οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε ομάδες. Οι ομάδες αυτές φωτίζονται πράγματι εντυπωσιακά με τον τρόπο που είναι εντυπωσιακό ένα πυροτέχνημα. Η εικόνα παραπέμπει σε καράβια. Η πιο συχνή μεταφορά που υπάρχει: Ο γραμμικός χρόνος ως ταξίδι. Εν προκειμένω ως ταξίδι στη θάλασσα γιατί είμαστε νησιωτική χώρα, εν προκειμένω επίσης -σε αντίθεση με τις υπόλοιπες τέτοιες μεταφορές- χωρίς αρχή και τέλος. Ένα ταξίδι τελικά μη γραμμικό, χωρίς αρχές και τέλη. Το πόσο ταιριάζει αυτή η ανιστορική οπτική του παντός ως συμβολισμός για μια επέτειο που αφορά μια αρχή νομίζω δεν χρειάζεται να το σχολιάσουμε.

Το κλιπ προχωράει. Όλοι οι χωρισμένοι στις νησίδες-καράβια ενώνονται με κυκλωτικούς χορούς. Το άλλο συνεκτικό στοιχείο της χώρας αυτής: Οι παρέες, το γλέντι. Στην κορύφωση του κομματιού, αφού ανταμώσαμε και ξεφαντώσαμε, στο ροκ του “μέλλοντός μας”, τα (λευκά και λευκοντυμένα) παιδάκια, το σύμβολο του μέλλοντος αυτού, αρχίζουν να τρέχουν μπροστά αφήνοντας πίσω τους τους μεγαλύτερους που άδουν “τραλαλαλα”. Προφανώς ένα σύμβολο. Στην αρχή του κλιπ κοιτάγαμε στο παρελθόν μας, στο τέλος κοιτάμε μπροστά όλα μέσα στον τόπο μνήμης του Καλλιμάρμαρου που είναι σαν να επιτηρεί την όλη διαδικασία.

Και μέσα σε όλη αυτή την υπερφόρτωση εικόνων μου γεννήθηκε τελικά μια άσχετη απορία: Θα καταφέρουν τελικά τα παιδάκια αυτά (και όσα αυτά συμβολίζουν) να ξεφύγουν από όλο αυτό το τραλαλά;