Έναν χρόνο μετά τη δολοφονία του George Floyd

Το βίντεο με τη σπαρακτική κραυγή του George Floyd, ο οποίος επαναλάμβανε ξανά και ξανά στα όργανα του νόμου ότι δεν μπορεί να αναπνεύσει, μεταδόθηκε σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Οι συνέπειες του “Ι can’t breathe” ενός ανθρώπου ήταν κατακλυσμιαίες. Δεν ήταν μόνο οι διαδηλώσεις εντός και εκτός των ΗΠΑ, αλλά και το γεγονός πως οι φυλετικές διακρίσεις και η υπερβολική χρήση της βίας από την αστυνομία έγιναν νούμερο ένα θέμα συζήτησης σε κάθε κανάλι, κάθε εφημερίδα, κάθε site, αλλά και κάθε σπίτι σε κάθε γωνιά της Γης.

Ένα χρόνο μετά τη δολοφονία, και καθώς η δίκη του δολοφόνου ολοκληρώθηκε, τα απομεινάρια μίας τόσο σημαντικής υπόθεσης γεννούν αρκετά ερωτήματα. Η βασικότερη απορία όμως παραμένει η εξής: άλλαξε κάτι προς το καλύτερο η όχι;

Εις το όνομα του George Floyd

8 λεπτά και 47 δευτερόλεπτα. Τόσο χρόνος χρειάστηκε για να δολοφονήσει εν ψυχρώ ο αστυνομικός Derek Chauvin τον 46χρονο George Floyd στις 25 Μαΐου του 2020. Τι το τόσο τρομακτικό είχε διαπράξει ο τελευταίος; Τον κατηγορούσαν ότι χρησιμοποίησε ένα πλαστό χαρτονόμισμα των 20 δολαρίων. Για τον αστυνομικό από τη Μινεσότα όμως αυτό ήταν αρκετό για να εξαντλήσει την αυστηρότητά του.

Οι σκηνές ήταν τόσο σκληρές που ακόμα και στην ανάμνησή τους το μόνο που νιώθεις είναι ναυτία. Δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με υπερβολική βία αλλά και με μία ακραία πράξη μίσους η οποία θυμίζει κάποιον που προσπαθεί να λιώσει ένα έντομο. Η παγωμένη, σχεδόν αδιάφορη έκφραση του θύτη έκανε τη δολοφονία ακόμα πιο αποτρόπαια στα μάτια των δισεκατομμυρίων θεατών.

Όχι, αυτός δεν ήταν κάποιος πληρωμένος δολοφόνος, αλλά ένας κρατικός λειτουργός. Οι μαχητικές αντιδράσεις ήταν αναμενόμενες – ιδιαίτερα, μάλιστα, αν λάβουμε υπόψη πως αυτή δεν ήταν κάποια εξαίρεση αλλά μάλλον ένας μακάβριος κανόνας.

Οι διαδηλώσεις

Για περίπου 100 ημέρες ο κόσμος διαδήλωνε στον δρόμο με κεντρικό σύνθημα τη φράση “No Justice, No Peace” όχι μόνο στην πολιτεία της Μινεάπολις αλλά σε ολόκληρες τις ΗΠΑ.

Μάλιστα, την πρώτη εβδομάδα μετά το συμβάν η μαζικότητα ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 28 Μαΐου η ένταση είχε φτάσει σε τέτοια επίπεδα ώστε να ενεργοποιηθεί η Εθνοφρουρά στη Μινεσότα. Άλλωστε η κυβέρνηση Trump δεν είδε ποτέ διαδηλωτές αλλά μονάχα ταραξίες.

Τα δίκαια αιτήματα των ανθρώπων που κατέβηκαν στον δρόμο εκφράστηκαν μέσα από το κίνημα που έγινε γνωστό Black Lives Matter. Οι φωνές τους ήταν εκκωφαντικές – τόσο στον πραγματικό όσο και στον ψηφιακό κόσμο, όπου ακόμα και διάσημα brands συμμετείχαν στο «μαύρο» που έριξε το κίνημα στις πολιτικές που ακολουθούνται μέσω Instagram.

Τον Ιούνιο οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν με αμείωτο ρυθμό. Η βία δεν έλειψε, αφού διοργανώθηκαν και αντιδιαδηλώσεις με σαφές ρατσιστικό πρόσημο.

Η οπλισμένη ακροδεξιά των ΗΠΑ έκανε την εμφάνισή της με τη μορφή των Proud Boys από τη μία και των Boogaloo bois με τα χαβανέζικα πουκάμισα από την άλλη.

Στην κηδεία του George Floyd, που πραγματοποιήθηκε στις 9 Ιουνίου στο Χιούστον, χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στον ύστατο αποχαιρετισμό. Η τελετή πήρε τη μορφή άλλη μίας εκκωφαντικής διαμαρτυρίας απέναντι στα αμερικανικά κακώς κείμενα.

Όταν στις αρχές Αυγούστου, πιο συγκεκριμένα στις 3 και 10 εκείνου του μήνα, εμφανίστηκαν νέα ντοκουμέντα που πιστοποιούσαν σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό την αστυνομική κτηνωδία, οι ΗΠΑ πήραν ξανά φωτιά.

Σε όλο όμως αυτό το διάστημα, το κίνημα Black Lives Matter είχε μεγαλώσει πολύ πέρα και έξω από τα αμερικανικά σύνορα. Είχε φτάσει παντού. Στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στην Αθήνα, σε όποιο σημείο του πλανήτη υπάρχουν φυλετικές διακρίσεις.

Οι νέες δολοφονίες

«Αναρχικοί σας βλέπουμε». Αυτό ήταν ένα από τα πολλά μηνύματα του Προέδρου Donald Trump που έριχναν λάδι στη φωτιά. Ο τελευταίος αντί να προσπαθήσει να βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στους διαδηλωτές και το κράτος, μιλούσε για ταραξίες που απειλούν τον αμερικανικό τρόπο ζωής και την ελευθερία. Απέναντι στις αντιδράσεις του κόσμου απάντησε με γκλοπ, με σφαίρες, με Εθνοφρουρά, ακόμα και με τανκς.

Το χειρότερο όμως όλων ήταν η επικοινωνιακή του πολιτική. Οι θάνατοι Αφροαμερικανών που οφείλονταν σε υπερβολική χρήση βίας από την αστυνομία συνεχίστηκαν και μετά τον θάνατο του George Floyd: Rayshard Brooks (13 Ιουνίου) και Maurice S. Gordon (15 Iουνίου) είναι δύο μόνο από τα ονόματα των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους.

Μάλιστα, το λάδι που πετούσε ο Donald Trump στη φωτιά, κάποια στιγμή άναψε με φονικά αποτελέσματα. Στις 27 Αυγούστου του 2020, ο 17χρονος Kyle Rittenhouse ζώστηκε τον βαρύ οπλισμό του, όπως αρμόζει σε κάθε Boogaloo Boi, και έσπειρε τον πανικό συμμετέχοντας σε αντιδιαδήλωση στην Κενόσα του Ουισκόνσιν. Ο δραματικός απολογισμός; Δύο νεκροί και ένας βαριά τραυματίας.

Η δίκη

Οι νομικές διαδικασίες ξεκίνησαν στα τέλη Αυγούστου, όταν και ο Derek Chauvin ζήτησε από το δικαστήριο να αποσυρθούν οι κατηγορίες για φόνο που τον βάραιναν. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι όλοι οι αστυνομικοί που συμμετείχαν στη δολοφονία, ως δράστες ή ως αμέτοχοι παρατηρητές, έχασαν τη δουλειά τους.

Προφανώς, κάθε επεισόδιο της δίκης του Chauvin απασχολούσε τις ΗΠΑ αλλά και ολόκληρο τον πλανήτη. Η δικαιοσύνη έπρεπε να αποδοθεί – πάση θυσία. Όταν όμως ο δολοφόνος αφέθηκε ελεύθερος στις 7 Οκτωβρίου, αφού πρώτα κατέβαλε εγγύηση, οι δρόμοι πλημμύρισαν και πάλι με διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν για την απόφαση.

Στις 12 Ιανουαρίου αποφασίστηκε, εξαιτίας της πανδημίας, ο Derek Chauvin να δικαστεί χωριστά από τους υπόλοιπους κατηγορούμενους. Στις 23 Μαρτίου έγινε η επιλογή των ενόρκων για τη δίκη που θα ξεκινούσε στις 31 του ίδιου μήνα.

Τελικά, στις 20 Απριλίου βγήκε η απόφαση: ο κατηγορούμενος κρίθηκε ένοχος για όλες τις κατηγορίες που τον βάραιναν και αποφασίστηκε να εκτίσει ποινή 75 ετών – κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι θα βρεθεί για περίπου 40 χρόνια πίσω από τα σίδερα.

Στον απόηχο

Οι φόνοι παιδιών στις φαβέλες της Βραζιλίας από τις ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας είναι πολύ συχνό φαινόμενο. Μπορεί συνήθως αυτές οι περιοχές να θεωρούνται off limits όταν όμως πραγματοποιούνται αστυνομικές επιχειρήσεις ισχύει ο νόμος του «πρώτα πυροβόλα και ζήτα εξηγήσεις μετά». Η παρουσία του Προέδρου Jair Bolsonaro κάνει απλά τα πράγματα πιο εύκολα.

Στις Φιλιππίνες, ο Πρόεδρος Rodrigo Duterte θυμίζει περισσότερο πιστολέρο παρά πολιτικό. Η δικιά του εντολή απέναντι στους εγκληματίες είναι πολύ απλά “σκοτώστε τους”. Ο πόλεμος όμως που έχει κηρύξει απέναντι στους εμπόρους ναρκωτικών έχει πολλά παράπλευρα θύματα: υπάρχουν περισσότεροι από 2500 νεκροί εξαιτίας της υπερβολικής χρήσης βίας από την αστυνομία. Σχεδόν πάντα είναι νέοι που γεννήθηκαν στη λάθος πλευρά της πόλης.

Στις ΗΠΑ λίγο πριν τη δολοφονία του George Floyd, είχε δολοφονηθεί η 26χρονη Breonna Taylor, ενώ οι περιπτώσεις όπου κάποιο πιτσιρίκι τραυματίζεται ανεπανόρθωτα από τις πρακτικές της αστυνομίας δεν είναι καθόλου σπάνιες – όπως, δηλαδή, αποκαλύπτει σε ρεπορτάζ το Intelligencer για την περίπτωση της 6χρονης Kaia. Στην Ελλάδα οι ιαχές των αστυνομικών «σκοτώστε τους», μετά τα τελευταία γεγονότα της Νέας Σμύρνης, είναι ακόμα νωπές. Σε μία χώρα όπου δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου.

Έναν χρόνο μετά, η δολοφονία του George Floyd κρατά ακόμα ανοιχτή μία πολύ σημαντική συζήτηση. Επί της ουσίας όμως είμαστε ακόμα πολύ μακριά: σε πολλά σημεία του πλανήτη, ιδιαίτερα όπου επικρατούν ακροδεξιές πολιτικές, η χρήση υπερβολικής βίας από την αστυνομία δημιουργεί ανεπούλωτες πληγές. Όλο αυτό πρέπει να αλλάξει άμεσα. Όχι, αύριο αλλά χθες. Χωρίς πραγματική δικαιοσύνη απέναντι σε τέτοια φαινόμενα δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική δημοκρατία.