Πώς θα είναι η Γη σε 500 χρόνια

Είναι σαν να ζητούσε κάποιος από τον Χριστόφορο Κολόμβο το 1492, να προσπαθήσει να προβλέψει πώς θα ήταν η Αμερική σήμερα. Σκέψου πόσο έξω θα έπεφτε…

Γνωρίζουμε, λοιπόν, ότι πλέον υπάρχουν δύο κύριοι τύποι «εξελικτικών διαδικασιών» που αλλάζουν τον πλανήτη μας: ο ένας περιλαμβάνει φυσικές διαδικασίες που δεν επηρεάζονται από εξωγενείς παράγοντες, όπως για παράδειγμα είναι η περιστροφή του πλανήτη γύρω απ’ τον εαυτό του και τον ήλιο, και ο άλλος προκαλείται από τις ενέργειες διαφόρων μορφών ζωής που βρίσκονται πάνω στον πλανήτη -και κυρίως από τους ανθρώπους.

Η Γη από μόνη της είναι συνεχώς σε κίνηση

Ο πλανήτης μας αλλάζει διαρκώς. Οι τεκτονικές πλάκες μετακινούνται, η γωνία της κλίσης του αλλάζει και ακόμη και η τροχιά του αλλάζει, φέρνοντας τον πλανήτη άλλοτε πιο κοντά και άλλοτε μακρύτερα από τον ήλιο. Αυτές οι αλλαγές, που μπορούν να συμβαίνουν ανά δέκα χιλιάδες χρόνια για παράδειγμα, είναι υπεύθυνες για πολλές ιστορικές περιόδους που σήμερα γνωρίζουμε, έστω και αμυδρά, όπως ήταν για παράδειγμα η εποχή των παγετώνων.

Τα πεντακόσια χρόνια στα οποία αναφερθήκαμε προηγουμένως, δεν είναι και πολύ μακριά από άποψη γεωλογίας.

Οι άνθρωποι αλλάζουν τον πλανήτη

Η δεύτερη μεγάλη επιρροή στον πλανήτη είναι τα ζωντανά πλάσματα που κυκλοφορούν στην επιφάνειά του. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της ζωής στη Γη είναι περισσότερο δύσκολο να προβλεφθούν. Για παράδειγμα, η διατάραξη ενός μέρους ενός οικοσυστήματος μπορεί να ανατρέψει τόσα πολλά άλλα πράγματα, που αυτήν τη στιγμή δεν μπορούμε καν να φανταστούμε.

Και ειδικά οι άνθρωποι, αλλάζουν τη Γη με πάρα πολλούς τρόπους.

Κόβουν δάση, διαλύουν σημαντικούς βιότοπους άγριας ζωής για να χτίσουν πόλεις και να καλλιεργήσουν, αναγκάζουν άλλες μορφές ζωής να μετακινηθούν σε άλλα μέρη του πλανήτη για να επιβιώσουν, διαταράσσοντας έτσι τα οικοσυστήματα…

Και φυσικά, συμβάλλουν τρομακτικά στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Οι άνθρωποι προκαλούν την αλλαγή του κλίματος, κυρίως με την καύση ορυκτών καυσίμων που απελευθερώνουν περισσότερα αέρια στην ατμόσφαιρα από όσα ο πλανήτης και η ατμόσφαιρα πραγματικά αντέχουν.

Κανονικά, τα αέρια του θερμοκηπίου παγιδεύουν τη θερμότητα από τον ήλιο με τον ίδιο τρόπο που το κάνει και το γυαλί ενός θερμοκηπίου, διατηρώντας τη Γη πιο ζεστή από ό, τι θα ήταν διαφορετικά. Το αποτέλεσμα του υπερβολικού διοξειδίου του άνθρακα είναι η αύξηση των θερμοκρασιών, πράγμα που από μόνο του μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνα ζεστές μέρες το καλοκαίρι, -και φυσικά σε πυρκαγιές- καθώς και στο λιώσιμο των πάγων στη Γροιλανδία και την Ανταρκτική. Το λιώσιμο των πάγων είναι αυτό που υψώνει και τη στάθμη των ωκεανών, προκαλώντας πλημμύρες στις παράκτιες περιοχές.

Και ακριβώς αυτό το πρόβλημα είναι που αντιμετωπίζουμε αυτήν τη στιγμή. Αυτές οι αλλαγές θα μπορούσαν να μετατρέψουν τη Γη σε έναν πολύ διαφορετικό πλανήτη σε 500 χρόνια από τώρα, αναλόγως βέβαια και με το πόσο πρόθυμοι είναι οι άνθρωποι να αλλάξουν τις βλαβερές τους συνήθειες. Ένας θερμαινόμενος πλανήτης μπορεί επίσης να συμβάλει σε ακραίες καιρικές συνθήκες όπως κύματα καύσωνα, καταιγίδες και ξηρασίες που μπορούν να αλλάξουν την εικόνα της Γης. Δεν είμαστε μόνο εμείς που κινδυνεύουμε, αλλά όλες οι ζωντανές μορφές που αναγκάζονται να συνυπάρξουν μαζί μας.

Μαθαίνοντας από τα τελευταία 500 χρόνια

Κοιτάζοντας πίσω τα τελευταία 500 χρόνια, το «ζωντανό» μέρος της Γης, που ονομάζεται «βιόσφαιρα», έχει αλλάξει δραματικά.

Ο πληθυσμός των ανθρώπων έχει αυξηθεί από περίπου 500 εκατομμύρια ανθρώπους σε πάνω από 7,5 δισεκατομμύρια. Παράλληλα, περισσότερα από 800 είδη φυτών και ζώων έχουν εξαφανιστεί εξαιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Όσο ο ανθρώπινος πληθυσμός αυξάνεται, τόσο λιγότερο χώρο για περιπλάνηση έχουν κάποια άλλα είδη. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας σημαίνει ακόμη λιγότερη γη και η άνοδος της θερμοκρασίας στέλνει πολλά είδη να μεταναστεύουν σε καλύτερα κλίματα.

Δεν λέμε ότι όλες οι αλλαγές στη Γη προκαλούνται από τους ανθρώπους, αλλά εμείς είμαστε αυτοί που έχουμε επιδεινώσει σε μεγάλο βαθμό μερικές από αυτές. Μια σημαντική πρόκληση σήμερα είναι να σταματήσουν οι άνθρωποι να κάνουν πράγματα που δημιουργούν προβλήματα, όπως είναι η καύση των ορυκτών καυσίμων που συμβάλλουν τόσο δραματικά στην κλιματική αλλαγή. Αυτό είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα που απαιτεί από τις χώρες σε όλο τον κόσμο να εργαστούν από κοινού για τον ίδιο σκοπό.

Και για να επιστρέψουμε στον Χριστόφορο Κολόμβο, μπορούμε να πούμε ότι το 1492 πιθανότατα να μη μπορούσε να οραματιστεί μία εθνική οδό γεμάτη με αυτοκίνητα ή να φανταστεί ένα κινητό τηλέφωνο. Και με δεδομένο ότι η τεχνολογία αναμφίβολα θα εξελιχθεί τρομακτικά και τα επόμενα 500 χρόνια, ούτε κι εμείς μπορούμε αντίστοιχα να προβλέψουμε την εικόνα της μελλοντικής τεχνολογίας. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, η τεχνολογία δεν έχει εξελιχθεί αρκετά προκειμένου να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή.

Και το να συνεχίζεις να κάνεις ακριβώς τα ίδια πράγματα, περιμένοντας από κάποιον άλλο να διορθώσει το χάος, πολλά χρόνια αργότερα, θα ήταν ένα πολύ επικίνδυνο στοίχημα.

Έχουμε και διαλέγουμε, λοιπόν. Είτε η Γη σε 500 χρόνια θα είναι αγνώριστη είτε οι άνθρωποι θα δείξουν πρόθυμοι να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, βοηθώντας τη να παραμείνει ίδια -σχετικά- με τη σημερινή της εικόνα… Με τα δάση, τους ωκεανούς, τις πεδιάδες αλλά και τις πόλεις που δημιουργήσαμε εμείς, οι άνθρωποι, οι δήθεν πιο «επιτυχημένοι» κάτοικοί της.