Οι καλύτερες και οι χειρότερες ταινίες για τον Πόλεμο του Αφγανιστάν

Εκεί που οι Αμερικάνικες Ειδικές Δυνάμεις έχουν συνήθως την τελευταία λέξη. Ειδικά, όταν κάπου στην εξίσωση είναι μπλεγμένος ο Peter Berg (βλέπε ο σκηνοθέτης που λατρεύει τα πλάνα με την αστερόεσσα να κυματίζει) και ο Mark Wahlberg. Όπως δηλαδή συμβαίνει με το σούπερ αδρεναλινάτο Lone Survivor (2013), το οποίο διαδραματίζεται στο Αφγανιστάν.

Ένα αυτοβιογραφικό πολεμικό έπος για μια ομάδα Navy Seals που περικυκλώνονται από τους Ταλιμπάν καθώς κυνηγούν έναν από τους αρχηγούς τους. Με τους Αφγανούς, παραδόξως, να απεικονίζονται και ως καλοί και ως κακοί. Κάτι που ανταποκρίνεται και στην πραγματικότητα καθώς όντως οι χωρικοί βοήθησαν τον πληγωμένο βατραχάνθρωπο-πρωταγωνιστή.

Προφανώς και μιλάμε, τόσο σε αυτή όσο και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, για βαρβάτη προπαγάνδα και 90λεπτα διαφημιστικά για τις εταιρείες όπλων. Αλλά αυτό συμβαίνει σε κάθε πόλεμο από το 1945 και μετά.

Αυτό που είναι αξιοπερίεργο στην περίπτωση του Αφγανιστάν, μιας χώρας που ταπείνωσε τρεις αυτοκρατορίες (μην ξεχνάς τους Άγγλους τον 19ο αιώνα και τους Σοβιετικούς τον 20ο  που προηγήθηκαν) είναι το πόσες λίγες ταινίες έχουν φτιαχτεί για τον συγκεκριμένο πόλεμο. Ειδικά αν το συγκρίνεις με την αντίστοιχη σύγκρουση στο Ιράκ.

Καθώς, επίσης, ότι, σε αντίθεση με το Βιετνάμ όπου οι mainstream ταινίες για την σύγκρουση απέκτησαν traction 10 χρόνια μετά το τέλος του πολέμου (βλέπε Platoon, Born on the 4th of July, Rambo κτλ), εδώ η  «φάμπρικα» ξεκίνησε ελάχιστα χρόνια μετά τη στιγμή που πρωτοπάτησε μπότα Αμερικανού πεζικάριου στο έδαφος. Τι να πω. Μπορεί οι καλύτερες ταινίες να είναι τελικά αυτές που δεν έχουν φτιαχτεί ακόμη.

Best of the rest

Δικαιωματικά την πρώτη θέση στη λίστα καταλαμβάνει το Zero Dark Thirty της Kathryn Bigelow. Εκεί που η Jessica Chastain, ως αναλύτρια της CIA στο κυνήγι για τον Osama Bin Laden, «φωταγωγεί» τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι αμερικάνικες δυνάμεις για να ανακαλύψουν την αλήθεια. Mε μοναδική «ένσταση» ότι το Αφγανιστάν και οι Ταλιμπάν εδώ είναι απλώς μέρος της ευρύτερης ιστορίας.

Άσε που, προσωπικά, πάντοτε είχα μια αδυναμία στις -βασισμένες σε αληθινές ιστορίες- κλειστοφοβικές ταινίες όπου μια μικρή ομάδα μαχητών αντιμετωπίζει υπερ-πολλαπλάσιους εχθρούς (Zulu, Go Tell the Spartans,We Were Soldiers). Όπως ακριβώς συμβαίνει στο πρόσφατο The Outpost (2019).

Βασισμένο στο bestseller βιβλίο του παρουσιαστή του CNN Jake Tapper και με πρωταγωνιστές τους γιους των Clint Eastwood και Mel Gibson (Scott και Milo αντίστοιχα), περιγράφει την αληθινή ιστορία της μάχης του Kamdesh στην επαρχία Nuristan. Εκεί που, εξαιτίας της ηλιθιότητας των Αμερικάνων που έχτισαν μια βάση στο βάθος μιας απομονωμένης κοιλάδας, το προσωπικό της κλήθηκε να αντιμετωπίσει μόνο του ένα σύνταγμα Ταλιμπάν.

Στο ίδιο επίπεδο έντασης και αδρεναλίνης κινείται και το low budget βρετανικό Kilo Two Bravo (2014) σχετικά με την αληθινή ιστορία μιας ομάδας Βρετανών στρατιωτών, σε μια απομακρυσμένη βάση, που παγιδεύονται μέσα σε ένα σοβιετικό ναρκοπέδιο.

Καθώς επίσης και το The Kill Team (2019), βασισμένο στο ομώνυμο ντοκιμαντέρ του 2013, με τον Alexander Skarsgård ως ηθικά χρεοκοπημένο αξιωματικό που δεν έχει βρει Αφγανό που δεν θέλει να σκοτώσει. Βασισμένο σε αληθινό περιστατικό όπου Αμερικάνοι στρατιώτες δολοφόνησαν Αφγανούς πολίτες και πήραν body parts ως σουβενίρ.

Οριακά εντός λίστας μπαίνει το Charlie Wilson’s War (2007) με τους Tom Hanks, Julia Roberts και Philip Seymour Hoffman, που μας δείχνει πως οι ΗΠΑ χρηματοδότησαν τους Μουτζαχεντίν εναντίον των Σοβιετικών (1979-89). Κάτι που είχε ως απρόσμενο αποτέλεσμα την άνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία.

Καθώς επίσης το -διασκεδαστικό αλλά άψυχο- War Dogs (2016) με τους Jonah Hill και Miles ως μικρο-εμπόρους όπλων που βρέθηκαν να αναλαμβάνουν μια τεράστια δουλειά 300 εκ. δολαρίων προκειμένου να εξοπλίσουν τον Αφγανικό στρατό.

Ενώ αξίζει να αποφύγετε πάση θυσία το Lions for Lambs (2007) του Robert Redford, με τους Tom Cruise και Meryl Streep, που προσπαθεί να μας δείξει -με εντελώς δασκαλίστικο και αναποτελεσματικό τρόπο- τους καταστροφικούς χειρισμούς της Ουάσιγκτον πάνω στο συγκεκριμένο θέμα.

Σε μια δική τους λίγκα

Το Osama, η συγκινητική ιστορία ενός νεαρού κοριτσιού που αναγκάζεται να μεταμφιεστεί σε αγόρι (φτιαγμένο από γνωστό Αφγανό σκηνοθέτη), οφείλει να αποτελεί την πρώτη σου στάση σε περίπτωση που ενδιαφέρεσαι να μάθεις την άλλη πλευρά της ιστορίας. Σαφώς ανώτερο από το πολυδιαφημισμένο The Kite Runner (2007), βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του οποίου τη μαγεία αδυνατεί να μεταφέρει αποτελεσματικά στη μεγάλη οθόνη.

Στην ίδια λογική με το Osama κινείται και το animated The Breadwinner (2017), βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα και με παραγωγό την Angelina Jolie, που δείχνει πως είναι για ένα νεαρό κορίτσι να ζει υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν.

Ενώ, παρότι δεν είναι κάτι εξαιρετικό (σόρι JK Simmons), αξίζει να αναφέρουμε και το Red Sands (2009) μόνο και μόνο επειδή είναι ταινία τρόμου που λαμβάνει χώρα στη χώρα.

Ειδική μνεία στο Brothers (2009), με τους Tobey Maguire, Natalie Portman και Jake Gyllenhaal, που δείχνει ότι η πάλη ενός φαντάρου δεν τελειώνει σε καμία περίπτωση με το που γυρίσει στην πατρίδα.

Η Ελληνίδα που ψάχνει τον έρωτα

Μπορώ να σκεφτώ πολλές κακές ταινίες σχετικά με τον συγκεκριμένο πόλεμο. Αλλά πιο out of place σίγουρα είναι το κωμικό rom com Whiskey Tango Foxtrot (2016) με την Tina Fey ως πολεμική ανταποκρίτρια στην Καμπούλ, δίπλα στους Margot Robbie, Martin Freeman και Billy Bob Thornton. Και αυτό παρότι είναι βασισμένο στα απομνημονεύματα κανονικής ρεπόρτερ.

Εξίσου απογοητευτική είναι και η έτερη κωμική προσπάθεια του Rock the Kasbah (2015) με τον Bill Murray ως αποτυχημένο ροκ μάνατζερ που ανακαλύπτει ένα σούπερ νέο ταλέντο στη χώρα, το οποίο και δηλώνει να λάβει μέρος στο Afghan Idol.

Εξίσου σουρεάλ, στα κιτάπια μου (αν και δεν είναι απαραίτητο να συμφωνήσεις) είναι το τύπου γουέστερν blockbuster 12 Strong με τον Chris Hemsworth ως αρχηγό μιας ομάδας πρασινομπερέδων που καλείται να βοηθήσει τους ντόπιους. Φθάνοντας στο σημείο, λόγω του εδάφους, να καταλήξουν να κάνουν μια επική επιδρομή πάνω σε άλογα. Το τελικό αποτέλεσμα βλέπεται ευχάριστα, αλλά δεν σου αφήνει καμία επίγευση στο στόμα.

Υπό την έννοια αυτή δεν είναι τραβηγμένο να δηλώσουμε πως η πιο επιτυχημένη κωμική/ σατιρική απόπειρα είναι το War Machine (2017) με τον Brad Pitt στον ρόλο του τετράστερου στρατηγού Stanley McChrystal που πιστεύει φανατικά ότι η επιτυχία  στον συγκεκριμένο πόλεμο είναι μονόδρομος.

Ανεξάρτητα με το τι δείχνουν τα γεγονότα.

Τα ντοκιμαντέρ που δείχνουν την άλλη πλευρά της ιστορίας

Αν θέλεις πραγματικά να μάθεις τι έχει γίνει στη συγκεκριμένη σύγκρουση, τότε οι παραπάνω ταινίες μάλλον δεν θα σου δώσουν αυτό που ψάχνεις. Πρώτη σου στάση οφείλουν να είναι ντοκιμαντέρ όπως το -βραβευμένο στο Sundance- Restrepo (2010) του Αμερικανού δημοσιογράφου Sebastian Junger και του Βρετανού φωτορεπόρτερ Tim Hetherington που σε κάνει να αισθάνεσαι στο πετσί σου τι σημαίνει να περνάς -όπως αυτοί- δυο χρόνια στο Αφγανιστάν.

To συγκεκριμένο πρέπει να το δεις απαραιτήτως combo με το Korengal (2014), των ιδίων δημιουργών, που δείχνει τι ακριβώς συνέβη στην ομώνυμη μάχη και περιλαμβάνει close-up συνεντεύξεις με τους πρωταγωνιστές. Κάποιοι εκ των οποίων δηλώνουν πως θα ήθελαν να πάνε πίσω και να νοιώσουν ξανά την έξαψη του να γλιτώνουν το θάνατο στο παρατσάκ.

Σε αντίστοιχη λογική είναι και το βραβευμένο Armadillo (2010) που δείχνει την εμπειρία των Δανών φαντάρων στην ομώνυμη forward operating βάση του Αφγανιστάν και το Dirty Wars (2013) που μας πρωτο-ενημέρωσε για την ύπαρξη του Joint Special Operations Command (JSOC), μια ομάδα SEALS, Rangers και άλλων ειδικών δυνάμεων με τεράστια ελευθερία δράσης.

Ενώ επίσης αξίζει μια στάση στο – βραβευμένο με Όσκαρ- Taxi to the Dark Side σχετικά με ένα Αφγανό αγρότη που έγινε ταξιτζής και βρήκε φρικτό θάνατο κατά τη διάρκεια μιας ανάκρισης. Καθώς επίσης και στο The Tillman Story (2010), με 93% rating στο Rotten Tomatoes, για τη συνωμοσία που εκτυλίχθηκε γύρω από το θάνατο του πρώην σταρ του Αμερικάνικου ποδοσφαίρου και μετέπειτα Ranger που αποκαλύφθηκε ότι σκοτώθηκε από φιλικά πυρά.

Ένα κτήνος για το τέλος

Το ξέρω ότι ψιλο-ακυρώνω όλο το concept του θέματος, αλλά για μένα η καλύτερη ταινία για το Αφγανιστάν, πέρα από το The Man Who Would Be King (1975) που διαδραματίζεται μετά το τέλος μιας vintage Αγγλο-αφγανικής σύγκρουσης, παραμένει το low budget The Beast (1988). Αυτό με πρωταγωνιστή το πλήρωμα ενός Σοβιετικού τανκ στα 80s που καταδιώκεται από ένα χωρικό οπλισμένο με ένα anti-tank όπλο.

Εντάξει, δεν σου λέω άλλα. Απλά δες το και μετά μιλάμε.