Η παραπλανητική ερώτηση στο The Chase που δεν είχε λάθος απάντηση
Η φράση της βασίλισσας Μαρίας Αντουανέτας που έμεινε στην ιστορία, πέρασε φευγαλέα από το τηλεπαιχνίδι The Chase. Παραδόξως, και οι τρεις απαντήσεις ήταν σωστές.
- 1 ΝΟΕ 2022
Πριν ξεσπάσει η Γαλλική Επανάσταση, η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν το ψωμί: είχαν προηγηθεί δύο χρονιές που οι σοδειές σιτηρών ήταν τρομερά ελλειμματικές και έτσι οι πολίτες είδαν την τιμή στο βασικό αγαθό της επιβίωσής τους να αυξάνεται ραγδαία (κατά 88%) από τους φόρους. Με αυτό κατά νου, δεν είναι να απορεί κανείς με την ατάκα που έμεινε στην ιστορία για την απαξίωση της βασίλισσας Μαρίας Αντουανέτας, ενάντια στον εξαγριωμένο λαό.
«Τι είπε η Μαρία Αντουανέτα να φάνε οι Γάλλοι, αφού δεν είχαν να φάνε ψωμί», ρώτησε η παρουσιάστρια Μαρία Μπεκατώρου στο The Chase κατά τη διάρκεια του χθεσινού (31/10) επεισοδίου (40:47) στο MEGA, παραπέμποντας στη γνωστή ατάκα που αποτελεί σύμβολο για τη Γαλλική Επανάσταση, παρά το γεγονός ότι ιστορικά δεν έχει εξακριβωθεί πότε λέχθηκε και από ποιον:
Συγκεκριμένα, αυτολεξεί η φράση εμφανίζεται σε κείμενο του Jean-Jacques Rousseau του 1765, όταν η βασίλισσα ήταν εννιά χρονών, ενώ πρώτη φορά εμφανίζεται στο παιδικό βιβλίο του Erich Kästner. Δημοσιεύματα στον Τύπο συνδέουν την επίμαχη φράση με τη Μαρία Αντουανέτα χρόνια αργότερα, το 1843, όταν πλέον είναι πρακτικά αδύνατο να διαψεύσει η ίδια τον ισχυρισμό.
Αλλά για χάριν της συζήτησης, δεχόμαστε ότι η ερώτηση ξεπερνάει το σύννεφο που καλύπτει την ιστορία πίσω από τη φράση και επικεντρωνόμαστε στο αφήγημα που έχει διαδοθεί παγκοσμίως: Ποια ήταν η απαξιωτική λύση της Μαρίας Αντουανέτας στην επισιτιστική κρίση της εποχής; Τι καλούνταν να φάνε οι Γάλλοι, εφόσον δεν είχαν ψωμί: A. Παντεσπάνι, Β. Κέικ ή Γ. Μπριός; Ο παίκτης κλειδώνει την πρώτη επιλογή, η παρουσιάστρια επικυρώνει ότι είναι η σωστή και το παιχνίδι συνεχίζεται.
Ωστόσο, συμβαίνει το εξής παράδοξο: εφόσον η ερώτηση είναι «Τι είπε η Μαρία Αντουανέτα να φάνε οι Γάλλοι, αφού δεν είχαν να φάνε ψωμί», συμβαίνει και οι τρεις απαντήσεις να είναι σωστές.
Γιατί είναι και οι τρεις απαντήσεις σωστές
Στα ελληνικά, έχει επικρατήσει η φράση με το παντεσπάνι, στα αγγλικά είναι το “Let them eat cake”, αλλά κανένα εκ των δύο δεν αποδίδει με ακρίβεια τη γαλλική ατάκα που φέρεται να είπε η βασίλισσα Μαρία Αντουανέτα πριν τη Γαλλική Επανάσταση: “Qu’ils mangent de la brioche’.
Επομένως, σύμφωνα με το πρωτότυπο κείμενο, το σωστό είναι το Γ. Σημειωτέον, μόνο αμετάφραστη η ατάκα φανερώνει την κυνικότητα που κρύβει: για την παρασκευή του μπριός χρειάζονται αυγά, ενώ στο ψωμί όχι, οπότε το σχόλιο της βασίλισσας ήταν μάλλον καυστικό αστείο.
Αλλά εάν ξεπεράσουμε το βάρος του πρωτότυπου κειμένου, τόσο η Α όσο και η Β επιλογή είναι το ίδιο σωστές: η πρώτη αφορά τη μεταφρασμένη φράση που έχει επικρατήσει στα ελληνικά, ενώ η δεύτερη τη μεταφρασμένη φράση που έχει επικρατήσει στα αγγλικά.
Επομένως, το μοναδικό εκφραστικό τρικ που θα έσωζε το τηλεπαιχνίδι από την γκάφα θα ήταν να διευκρινίσει ότι η ερώτηση αφορά τη φράση όπως έχει επικρατήσει στην ελληνική μετάφραση.
