Lalibela: Από την Αντίς Αμπέμπα στην Κυψέλη

Η Τσεχάι και η Ελίζαμπεθ είναι αδερφές και ιδιοκτήτριες του αιθιοπικού εστιατορίου Lalibela στην Κυψέλη. Η Lalibela είναι πόλη της βόρειας Αιθιοπίας, στην περιοχή Αμχάρα, η οποία είναι διάσημη για τις έντεκα μονολιθικές εκκλησίες και τα διάφορα παραδοσιακά κτήρια τα οποία είναι χτισμένα εντός των βράχων της περιοχής, και τα οποία έχουν ανακηρυχθεί ως μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO.

Οι δυο τους είναι παιδιά μιας εξαμελύς οικογένειας, γεννημένες και μεγαλωμένες στην Αντίς Αμπέμπα. Η Τσεχάι ήρθε στην Ελλάδα πριν από 27 χρόνια για να ακολουθήσει μετά από οκτώ χρόνια η Ελίζαμπεθ.

«Ήρθα με σκοπό να συνεχίσω την εκπαίδευσή μου αλλά τελικά έπιασα δουλειά» θυμάται. Το εστιατόριο στήθηκε με τη βοήθεια της τρίτης τους αδερφής που ζει στη Μινεσότα των ΗΠΑ, με την Τσεχάι να αναλαμβάνει μόνη της όλη την κουζίνα. Ο ερχομός της Ελίζαμπεθ ήταν καταλυτικός, αφού ως πολυπράγμων που είναι, έγινε η ψυχή του μαγαζιού.

Τα περισσότερα τραπέζια του εστιατορίου είναι τα γνώριμα σε όλους, ψηλά ξύλινα. Γύρω σου όμως υπάρχουν mesob, κι αν αφαιρέσεις το καπάκι θα δεις μια στρογγυλή επιφάνεια – ιδανική για την πιατέλα που μπαίνει το injera, η σπογγώδης πίτα (ψωμί) που παρασκευάζεται με teff (είδος σιτηρού) και είναι η βάση για να φας σχεδόν όλα τα αιθιοπικά φαγητά.

Εδώ δε ζητάς μαχαιροπίρουνα. Παραγγέλνεις μαγειρευτά κρέατα, κοτόπουλο και λαχανικά με εντυπωσιακά ονόματα όπως Doro Wat (μαγειρευτό κοτόπουλο με πιπέρι, αυγά και πικάντικο βούτυρο), Yebek Siga Tibs (αρνί με κρεμμύδι σοταρισμένο, καυτερή πιπεριά και δεντρολίβανο) και Kitfo (ωμός ψιλοκομμένος μοσχαρίσιος κιμάς, mitmita – μια καυτερή σκόνη πιπεριάς και κάρδαμο). Τα φαγητά έρχονται τακτοποιημένα σε μικρά σκεύη με ξύλινες κουτάλες, ένα πραγματικό art de la table.

Injera, mesob και buna

Κόψε ένα κομμάτι πίτα. Σκέψου το ως ένα βρώσιμο κουτάλι. Ρίξε μια κουταλιά Yemsir Kik Wet (φάβα) και Mincet – Abish Wet (ψιλοκομμένος μοσχαρίσιος κιμάς) ή ό,τι άλλο θελήσεις. Επανάλαβε. Κάπως έτσι, πάει εξελίσσεται το φαγητό στο Lalibela, με την Ελίζαμπεθ να λύνει τυχόν απορίες.

Όσο τρως, περιεργάζεσαι τον χώρο. Στους τοίχους βλέπεις πίνακες που απεικονίζουν πρόσωπα και σκηνές από την καθημερινή ζωή στην Αιθιοπία, παραδοσιακά υφάσματα κρεμασμένα στα mesob και ένα «τέμενος» όπου λατρεύεται η αιθιοπική κουλτούρα και παράδοση.

Θα χορτάσεις εύκολα, αλλά μην παρακάμψεις τον καφέ (buna στα αιθιοπικά): πρόκειται για μια πραγματική ιεροτελεστία. Παραδοσιακά, ο αιθιοπικός καφές καβουρδίζεται φρέσκος σε ειδικό σκεύος και στη συνέχεια τον χτυπάνε σε ξύλινο γουδί μέχρι να γίνει σκόνη.

Εδώ, βλέπεις τους κόκκους (και το πιο αισθαντικό – τους μυρίζεις) να ψήνονται μπροστά σου. Όταν φτάσει ο καφές έτοιμος στο τραπέζι σου, συνοδεύεται από μια πιατέλα με ποπ κορν πασπαλισμένα με ζάχαρη.

«Για εμάς ο καφές είναι στιγμή κοινωνικοποίησης. Δε φτιάχνουμε ποτέ μόνο έναν καφέ για εμάς, φωνάζουμε ακόμα και τους γείτονες. Και ξέρεις θέλεις κάτι για να τσιμπολογάς όσο μιλάς. Γι’ αυτό σερβίρουμε ποπ κορν» λέει η Ελίζαμπεθ.

Το ίδιο ισχύει και για το φαγητό. Παραδοσιακά, η οικογένεια συγκεντρώνεται γύρω από το τραπέζι και τρώει όλοι μαζί. Το φαγητό, το μεγάλωμα των παιδιών και το νοικοκυριό παραμένουν ακόμα σε μεγάλο βαθμό, υποχρέωση της γυναίκας.

«Οι πιο μοντέρνοι άντρες βοηθούν λίγο αλλά σε γενικές γραμμές, οι γυναίκες είναι αυτές που τα αναλαμβάνουν όλα» τονίζει.

Σκέφτομαι ότι η ίδια θα πρέπει να έχει κάνει τη διαφορά. Χωρισμένη από τον σύζυγό της, χωρίς παιδιά, ζωγραφίζει, σχεδιάζει ρούχα, τρέχει μια επιχείρηση και προσπαθεί να περνάει καλά. Μία σύγχρονη, δυναμική γυναίκα.

Υπάρχει έντονη ποικιλομορφία όσον αφορά τη θρησκεία, τις παραδόσεις και τη γλώσσα στην Αιθιοπία. «Μαλώνουμε μεταξύ μας αλλά είμαστε ενωμένοι απέναντι σε ξένες απειλές» συνεχίζει γελώντας. Στην οικογένεια της Ελίζαμπεθ είναι χριστιανοί και η ίδια λέει ότι είναι σύνηθες στην πατρίδα της να εκκλησιάζονται όλοι μαζί.

Όταν τη ρωτάω για πνεύματα και μάγια, η αδερφή της γελάει δυνατά και δείχνει τρομοκρατημένη, κάνοντας τον σταυρό της. «Δεν κάνουμε εμείς τέτοια. Έρχονται καμία φορά και μας ρωτάνε αν λέμε το φλιτζάνι. Λέμε όχι, όχι».

Μουσική, χορός και φαγητό

Το Lalibela μετράει είκοσι χρόνια στην Κυψέλη και για τις δύο αδερφές, η Ελλάδα είναι η πατρίδα τους. Λένε συνέχεια πόσο καλά περνάνε εδώ, για την αγάπη της γειτονιάς και τους φίλους που έκαναν από το μαγαζί. «Αν δουν την πόρτα κλειστή στο μαγαζί, μας ρωτάνε τι συμβαίνει. Μας ξέρουν τόσα χρόνια και μας αγαπάνε» σχολιάζει η Ελίζαμπεθ.

«Τα τελευταία χρόνια σαν να έχουν αυξηθεί τα περιστατικά ρατσισμού. Ίσως, μετά την οικονομική κρίση. Καταλαβαίνω βέβαια πώς όταν η κατάσταση δεν είναι καλή στη χώρα σου, κατηγορείς τους άλλους, τους ξένους» συνεχίζει, χωρίς όμως να δείχνει πικραμένη.

Στους Αιθίοπες αρέσει η μουσική και ο χορός και στο Lalibela διοργανώνονται γιορτινές βραδιές με μπουφέ, μία φορά τον μήνα. Πλέον, οι πελάτες τους είναι από όλη την Αθήνα και φυσικά έρχονται αρκετοί τουρίστες.

Οι δυσκολίες των πρώτων χρόνων φαίνεται ότι ανήκουν πλέον στο παρελθόν και οι δύο αδερφές ευχαριστιούνται τη ζωή τους εδώ. «Φυσικά, η πατρίδα παραμένει πατρίδα, αλλά εδώ τώρα περνάμε καλά». Δίνουμε την υπόσχεση ότι θα ξαναπιούμε καφέ. Με ή χωρίς μάγια.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

ΓΕΥΣΗ

Στην Κοκκινιά, η Ρίτα Αμιραλιάν φτιάχνει κουραμπιέδες όλο τον χρόνο