Πώς ο Emmanuel Macron κατάφερε να εξοργίσει ολόκληρη τη Γαλλία
Για να διασφαλίσει την πολυπόθητη για τον ίδιο μεταρρύθμιση στο συνταξιοδοτικό, ο Γάλλος Πρόεδρος προσέφυγε σε μια νόμιμη αλλά εντελώς απολυταρχική πράξη. Η συνέχεια είναι λίγο πολύ γνωστή: το σημείο βρασμού της γαλλικής κοινωνίας ξεπεράστηκε.
- 20 ΜΑΡ 2023
Η ατμόσφαιρα στη Γαλλία θυμίζει όλο και πιο ξεκάθαρα τις ημέρες των κίτρινων γιλέκων: ειδικά από τη στιγμή που η κυβέρνηση Macron ανακοίνωσε πως το θέμα της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης θα διευθετηθεί με προεδρικό διάταγμα, κατά τη λογική «αποφασίζομεν και διατάσσομεν», η οργή ξεχείλισε και πλάνα από όλη την επικράτεια κάνουν τον γύρο του διαδικτύου: οι διαδηλωτές μέσα στο εμπορικό κέντρο με καπνογόνα και πλακάτ στα χέρια, οι φλεγόμενοι κάδοι, δρόμοι πλημμυρισμένοι από χιλιάδες κόσμου στην Κομπιέν, τη Ναντ, τη Μασσαλία και αλλού, πέρα απ’ το Παρίσι.
Το στοιχείο εκείνο που κάνει πολλούς αναλυτές να βλέπουν ομοιότητες με το κίνημα του 2019 είναι ότι ακουμπά οριζόντια όλη τη χώρα.
Η μετάθεση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 64 έτη έχει συσπειρώσει όλα τα εργατικά σωματεία στο ίδιο μέτωπο (πράγμα σπάνιο) εδώ και πολλές εβδομάδες, με επαναλαμβανόμενες απεργιακές κινητοποιήσεις που έχουν οδηγήσει τη χώρα σε κατάσταση παράλυσης – κλειστά διυλιστήρια, παραλυμένες συγκοινωνίες κι αεροπορικές πτήσεις, κάδοι παραγεμισμένοι με σκουπίδια εβδομάδων είναι μερικά από τα στιγμιότυπα μιας χώρας που βρίσκεται σε μαζική αναβρασμό.
Όπως ανακοίνωσαν τα γαλλικά Μέσα, την περασμένη εβδομάδα σημειώθηκαν έως και 200 διαδηλώσεις ταυτόχρονα στη χώρα, ενώ ακόμη και οι απαγορεύσεις διαδηλώσεων που επιβλήθηκαν απ’ την αστυνομία για το σαββατοκύριακο σε Πλατεία Κονκόρντ και Ηλύσια Πεδία δεν ήταν ικανές να αποτρέψουν το πλήθος απ’ το να διαδηλώσει. Η λαϊκή οργή έχει στριμώξει την κυβέρνηση Macron, η οποία αυτή τη στιγμή βρίσκεται αντιμέτωπη με δύο προτάσεις μομφής.
Πώς και γιατί αποφάσισε ο Emmanuel Macron να αυξήσει το όριο συνταξιοδότησης;
Το ζήτημα της αύξησης του ορίου ηλικίας στο συνταξιοδοτικό σύστημα της Γαλλίας δεν είναι καινούργιο – για να είμαστε δίκαιοι, η μετάθεση απ’ τα 62 στα 65 έτη είχε τεθεί ως στόχος από τον Emmanuel Macron κατά την προεκλογική περίοδο του 2022, παρότι ήταν βέβαιο ότι θα του στερούσε ψήφους.
Σε σχέση με το μέσο όρο της Ευρώπης, στη Γαλλία οι άνδρες συνταξιοδοτούνται δυο χρόνια νωρίτερα και, όπως διαπιστώθηκε από τις δημοσιονομικές μετρήσεις, αυτό θα επέφερε σε βάθος χρόνων 0,4-0,8% ετήσιο έλλειμμα – μια μικρή αλλά σημαντική «τρύπα» στην οικονομία της Γαλλίας (σ.σ: το δημόσιο χρέος ανέρχεται στο 113% του ΑΕΠ), η οποία μπήκε σε προτεραιότητα αντί για άλλα μέτρα αναδιάρθρωσης, πχ αύξηση φόρων.
Στα 65 ή στα 64 έτη πρόκειται να πάει το νέο όριο;
Η ανακοίνωση για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού αναμενόταν να γίνει κανονικά τον Δεκέμβριο. Αλλά πήγαινε από αναβολή σε αναβολή, προδίδοντας την ανασφάλεια της κυβέρνησης για την ισχυρή διαρθρωτική αλλαγή. Τελικά, η ανακοίνωση έγινε στις 10 Ιανουαρίου από την πρωθυπουργό Elisabeth Borne, με το νέο όριο να τίθεται στα 64 χρόνια. Ωστόσο, ο Emmanuel Macron δεν είχε καμία βεβαιότητα ότι το μέτρο θα γίνει δεκτό από την Εθνοσυνέλευση, πράγμα που θα φανέρωνε αδυναμία από πλευράς του να προχωρήσει τις μεταρρυθμίσεις.
© AP / Lewis Joly
Γιατί υπήρχαν έντονες αμφιβολίες για την εξέλιξη της μεταρρύθμισης;
Το 2022 υπήρξε έτος επανεκλογής για τον Emmanuel Macron αλλά όχι με τα ποσοστά της πρώτης τετραετίας. Με άλλα λόγια, ο κυβερνητικός συνασπισμός δε διαθέτει απόλυτη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, οπότε χρειάζονταν οι ψήφοι των βουλευτών της παραδοσιακής δεξιάς, των Ρεπουμπλικανών. Ωστόσο, η κοινωνία ήδη έβραζε με το συνταξιοδοτικό, με μαζικές διαδηλώσεις να έχουν ξεκινήσει από αρχές Μαρτίου (στις 7/3 σημειώθηκε ρεκόρ με 1,28 εκ. κόσμου, ενώ οι δημοσκοπήσεις του BFMTV έδειχναν 63% άρνηση στη μεταρρύθμιση), οπότε σταδιακά η κυβέρνηση άρχισε να χάνει συμμάχους.
Διαπιστώνοντας ότι το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στην Εθνοσυνέλευση είναι εξαιρετικά αμφίβολο, αποφάσισε να προχωρήσει χωρίς αυτήν, επικαλούμενος το άρθρο 49/3 του γαλλικού συντάγματος.
Τι είναι το άρθρο 49/3 που χρησιμοποιήθηκε για να περάσει η αλλαγή;
Πρόκειται για ένα νόμιμο εργαλείο (μια διαδικασία η οποία είχε θεσπιστεί το 1958 από τον Charles de Gaulle), αλλά καθόλου νομιμοποιημένο για την κοινή συνείδηση τουλάχιστον για το επίμαχο ζήτημα του συνταξιοδοτικού. Πρακτικά, με την προσφυγή στο άρθρο 49/3 παρακάμπτεται η όλη διαδικασία της ψηφοφορίας και η μεταρρύθμιση περνάει απευθείας στην εφαρμογή ως προεδρικό διάταγμα που υπογράφεται από την κυβέρνηση.
Η κίνηση αυτή έφερε ένα τεράστιο κύμα αντίδρασης προς την κυβέρνηση Macron απ’ όλες τις πλευρές, στηλιτεύοντας την ακραία αντιδημοκρατική απόφαση. Έτσι, προκλήθηκε μαζικά η έκρηξη της κοινωνίας, λόγω και μιας ευρύτερης συγκυρίας του πληθωρισμού που έχει οδηγήσει τους πολίτες στην ανασφάλεια, ενώ η γαλλική κυβέρνηση ήρθε αντιμέτωπη με δύο προτάσεις μομφής.
Τι μπορεί να αλλάξει με την πρόταση μομφής;
Την Δευτέρα (20/3) αποσαφηνίζεται το μέλλον της κυβέρνησης Macron: πρόταση μομφής έχει κατατεθεί από τη Marine Le Pen (η οποία είναι απίθανο να περάσει) και από μία διακομματική (η οποία θα κριθεί από τις αμφιταλλαντευόμενες ψήφους του δεξιού κόμματος). Σε περίπτωση που υπερψηφιστεί, τότε η κυβέρνηση παραιτείται και ο νόμος για τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση απορρίπτεται. Αλλά οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν απίθανο αυτό το σενάριο, οπότε εστιάζουν κυρίως στη συμβολική χροιά αυτών των κινήσεων, κόντρα στον τρόπο διακυβέρνησης του Macron.
Μπορεί να απορριφθεί αλλιώς η μεταρρύθμιση για το συνταξιοδοτικό;
Ακόμη κι αν δεν περάσει καμία από τις δύο προτάσεις μομφής εναντίον της κυβέρνησης, το νομοσχέδιο για το συνταξιοδοτικό πρόκειται να κατατεθεί στο Συνταγματικό Συμβούλιο, στου οποίου την αρμοδιότητα επαφίεται εάν θα επικυρώσει ή όχι τη μεταρρύθμιση.
