Η πρώτη χώρα στον κόσμο που δεν έχει καθόλου αδέσποτα σκυλιά
Έχοντας πάνω από 150 χρόνια κρατική πολιτική διαχείρισης και προστασίας αδέσποτων, η Ολλανδία κατάφερε να φτάσει το απόλυτο.
- 19 ΟΚΤ 2023
Δύο τυχαία γεγονότα που συνέβησαν την ίδια χρονιά: Ενάμιση αιώνα πριν, το έτος 1864, τη στιγμή που η Ελλάδα ζούσε τη θεσμική τομή της θέσπισης νέου προοδευτικού Συντάγματος και πετούσε από πάνω της το βραχνά της μοναρχίας καθιερώνοντας τη λαϊκή κυριαρχία, στη βόρεια άκρη της Ευρώπης, στις κλειστές αίθουσες της Χάγης, έχοντας λύσει από καιρό τα ζητήματα του καθεστώτος διακυβέρνησης, συντασσόταν το ιδρυτικό καταστατικό για την Εταιρεία Προστασίας των Ζώων – την πρώτη φιλοζωική υπηρεσία της Ολλανδίας, με προτεραιότητα τα αδέσποτα.
Μια υπηρεσία-οργάνωση που σαν κινητήριος μοχλός θα επιτάχυνε τις νομικές διαδικασίες για την καταπολέμηση της ταλαιπωρίας των ζώων, τα οποία εκείνη την περίοδο βρίσκονταν στη χειρότερη δυνατή κατάσταση.
Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, είχαν καταγραφεί πρωτοφανείς εξάρσεις στον ιό της λύσσας και οι κάτοικοι εγκατέλειπαν μαζικά τα σκυλιά τους στον δρόμο, φοβούμενοι μη κολλήσουν. Να σημειώσουμε ότι μέχρι εκείνη τη στιγμή κάθε νοικοκυριό είχε τουλάχιστον από ένα σκύλο. Μάλιστα, τα μαλλιαρά τετράποδα ήταν η πιο έγκυρη μαρτυρία για την οικονομική κατάσταση της οικογενείας: τα κίσχοντ, τα ολλανδικά κόκερ κι άλλες ράτσες ήταν πολύ διαδεδομένες στα σαλόνια της εύπορης τάξης (όσο πιο φροντισμένο ήταν το τρίχωμά τους, τόσο πιο ευκατάστατοι πίστευαν ότι έδειχναν οι κηδεμόνες τους), ενώ οι φτωχές οικογένειες είχαν ημίαιμους σκύλους, για τα κοπάδια και τη φύλαξη των εκτάσεων.
Το ίδιο εργαλειακά, είτε σαν σύμβολα επίδειξης είτε σαν βοηθούς εργασίας, αντιμετώπιζαν εκείνο τον αιώνα τα σκυλιά σε όλη την Ευρώπη, με κύριο μέλημα των κρατών τη μετάβαση από την αγροτική στην αστική ζωή. Η Ολλανδία, από την άλλη, με ορόσημο την ίδρυση εκείνης της υπηρεσίας το 1864, άρχισε να προχωρά με σταθερά βήματα προς την εγκαθίδρυση μιας άλλης ευσυνείδητης νοοτροπίας, φτάνοντας τελικά στο σημείο να αναγνωριστεί πριν λίγα χρόνια ως η πρώτη χώρα με μηδενικά αδέσποτα στους δρόμους.
Πρώτη φορά, το επίτευγμα αυτό καταγράφηκε σε έρευνα του 2012 που υλοποιήθηκε φιλοζωικές οργανώσεις της Ολλανδίας. Η φήμη της πρώτης χώρας χωρίς αδέσποτα την ακολουθά έκτοτε, πράγμα που επιβεβαιώνεται έμμεσα από αναφορές σε διακρατικές μελέτες για την προστασία των αδέσποτων ζώων, με την Ολλανδία και το Βέλγιο να αναφέρονται σταθερά για την προηγμένη πολιτική που εφαρμόζουν στον συγκεκριμένο τομέα.
Πώς τα κατάφερε η Ολλανδία
Ποια είναι η πραγματικότητα τώρα στη χώρα; Περίπου το 90% των οικογενειών διαθέτει από ένα σκύλο και όλη η πόλη διατηρεί ανοιχτές τις αγκάλες τις στα τετράποδα, καθώς θα τα δεις να έχουν παρουσία στα καφέ και τα εστιατόρια, στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς κοκ.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι τα καταφύγια της Ολλανδία δέχονται 5.000 σκύλους κάθε έτος, και αυτό το σύνολο (πέρα του ότι δείχνει ότι υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις) προκύπτει είτε από οικογένειες που αποδημούν (και το κράτος αναλαμβάνει τη φροντίδα των σκύλων τους) είτε από χώρες του εξωτερικού που αδυνατούν οι υποδομές τους να υποστηρίξουν των όγκο των αδέσποτων. Ανάμεσα σε αυτές τις χώρες είναι και η Ελλάδα.
Δεν είναι ένα success story που έγινε πραγματικότητα από τη μία μέρα στην άλλη.
Για να επιστρέψουμε στον 19ο αιώνα, μετά την ίδρυση της Εταιρείας Προστασίας Ζώων, η ολλανδική κυβέρνηση αποφάσισε να εφαρμόσει μια σειρά ειδικών μέτρων για να περιοριστούν τα αδέσποτα που περιφέρονται, μερικά μέτρα από τα οποία παραμένουν σε ισχύ στο ολλανδικό δίκαιο. Για παράδειγμα, οι Ολλανδοί υποχρεούνται μέχρι σήμερα να καταβάλλουν φόρο στο κράτος, σε περίπτωση που επιλέξουν να αγοράσουν σκύλο αντί να υιοθετήσουν. Ενώ οι νομικές ποινές, σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι διέπραξε κάποιος κακοποίηση, είναι βαρύτατες (τρία χρόνια φυλάκισης και πρόστιμο €19.500). Μάλιστα, έχει συσταθεί ξεχωριστό αστυνομικό σώμα για θέματα που σχετίζονται με τα ζώα και την προστασία τους.
Κομβικό βήμα για τη διαχείριση των αδέσποτων πληθυσμών, παράλληλα, αποτέλεσε το πρόγραμμα CNVR – ένα κρατικά χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα για στειρώσεις αδέσποτων που εφαρμόζεται με συνέπεια από το 2018, αποτελώντας παράλληλα και την κύρια πλατφόρμα της Ολλανδίας για προώθηση σκύλων προς υιοθεσία. Βέβαια, αυτό το πρόγραμμα δε θα μπορούσε να λειτουργήσει εάν δεν υπήρχε συστηματική καταγραφή των αδέσποτων πληθυσμών. Για τον σκοπό αυτόν, συγκεκριμένα, η Ολλανδία διαθέτει εννιά οργανισμούς.
Οι κατακτήσεις αυτές ήρθαν παράλληλα με τις αλλαγές στο γράμμα του νόμου – το 1961 απαγορεύτηκε να χρησιμοποιούνται σκύλοι για τη μεταφορά κάρων με φορτία, το 2001 απαγορεύτηκε και η αφαίρεση της ουράς από τους σκύλους, το 2015 απαγορεύτηκαν τα άγρια ζώα σε τσίρκο, πράγματα τα οποία σε άλλες χώρες του πλανήτη παραμένουν να είναι μέχρι και αιτιολογημένα στην κοινή γνώμη.
