5 ταινίες που παρουσίασαν λανθασμένα σπουδαίες ιστορικές μάχες

Δεν είναι λίγες οι φορές που το Χόλιγουντ μπροστά στα εντυπωσιακά πλάνα, την πλοκή και την ένταση έχει αποφασίσει, συνειδητά ή μη, να μην υπερασπιστεί την ιστορική αλήθεια. Ο καθένας μας μπορεί να θυμηθεί ταινίες που αποτύπωσαν λανθασμένα ορισμένα στοιχεία, πόσοι όμως μπορούν να θυμηθούν τις ταινίες που είπαν ψέματα για ιστορικές μάχες; Την ώρα που ο Ridley Scott δέχεται την κριτική των Γάλλων για τον τρόπο που παρουσίασε ορισμένα γεγονότα της ζωής του Ναπολέοντα, εμείς ψάχνουμε τις ταινίες που είπαν ξεκάθαρα ψέματα στο κοινό σχετικά με τις στρατιωτικές συγκρούσεις που περιέγραψαν. Για κάθε μία από τις ταινίες που ακολουθούν, υπάρχουν αρκετά σπόιλερ.

300: Η άνοδος της Αυτοκρατορίας, 2014: Οι μάχες του Μαραθώνα και της Σαλαμίνα

Όπως καλά γνωρίζεις, το 2007, η Warner Bros. είχε μια τεράστια επιτυχία με τους 300 του Λεωνίδα, παραδίδοντας μια οπτικά εντυπωσιακή -για την εποχή- απεικόνιση της μάχης των Θερμοπυλών. Εκείνη την εποχή τα ελληνικά κανάλια απασχολούνταν με τις ώρες για τα ανακριβή στοιχεία της ταινίας και για τον τρόπο που παρουσίασε τα γεγονότα και ορισμένους χαρακτήρες. Οι ιστορικοί ήταν έξαλλοι (και με το δίκιο τους) και το θέμα είχε γίνει οριακά πολιτικό. Στη δεύτερη ταινία ωστόσο τα πράγματα ήταν ακόμη χειρότερα.

Στην Άνοδο της Αυτοκρατορίας, η μάχη κορυφώνεται όταν ο Θεμιστοκλής ρίχνει ένα βέλος που σκοτώνει τον Πέρση βασιλιά Δαρείο Α΄, ενώ ο γιος του Ξέρξης παρακολουθεί. Για να είμαστε ειλικρινείς, ένας Έλληνας αρχηγός όπως ο Θεμιστοκλής δεν θα ήταν ικανός στο τόξο. Παρ’ όλα αυτά ούτε ο Δαρείος ήταν πουθενά κοντά στον Μαραθώνα, ενώ πέθανε χρόνια αργότερα από γηρατειά.

Τότε, εξοργισμένος, ο κινηματογραφικός Ξέρξης μεταμορφώνεται σε έναν λαμπερό γίγαντα και ετοιμάζεται να εισβάλει στην Ελλάδα. Για να ηγηθεί του στόλου του, στρατολογεί την Αρτεμισία (Eva Green). Στην πραγματικότητα, η Αρτεμισία ήταν η χήρα βασίλισσα της Αλικαρνασσού και παρείχε ελάχιστα πλοία στο ναυτικό του Ξέρξη. Διοικούσε προσωπικά τα δικά της πλοία και ήταν σεβαστή από τον Ξέρξη, αλλά δεν ήταν επικεφαλής ολόκληρου του στόλου.

Σαν να μην έφτανε αυτό, στην κορύφωση της ταινίας βλέπουμε τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, στην οποία οι ιστορικοί συμφωνούν ότι δεν συμμετείχαν γιγαντιαία μεταλλικά πλοία ή Πέρσες σε αποστολή αυτοκτονίας, όπως εμφανίζονται στην ταινία. Τελικά, η μάχη σώζεται από την αφηγήτρια, τη βασίλισσα Γοργώ της Σπάρτης, η οποία καταφθάνει με έναν τεράστιο στόλο για να καταστρέψει τους Πέρσες. Βέβαια, η Σπάρτη πρόσθεσε μόλις 16 σκάφη στα 400 πλοία του Θεμιστοκλή και δεν έπαιξε κανένα σημαντικό ρόλο στη νίκη, ενώ και η Γοργώ σε καμία περίπτωση δεν ηγήθηκε.

Το Βασίλειο των Ουρανών, 2005: Η πολιορκία της Ιερουσαλήμ

18 χρόνια πριν από τον Ναπολέοντα, ο Ridley Scott είχε και πάλι ασχοληθεί με την ιστορία, φέρνοντας στη μεγάλη οθόνη το Kingdom Of Heaven. Αυτό το εγχείρημα ήταν ωστόσο αρκετά ριψοκίνδυνο, αφού ελάχιστα γεγονότα ήταν τόσο αμφιλεγόμενα όσο οι σταυροφορίες. Ο Scott αποφάσισε να τοποθετήσει το πρώτο μισό της ταινίας κατά τη διάρκεια μιας ανακωχής που διατηρήθηκε από τον βασιλιά Βαλδουίνο Δ΄ της Ιερουσαλήμ και τον διάσημο μουσουλμάνο ηγεμόνα Σαλαντίν.

Δυστυχώς, ο Βαλδουίνος, τον οποίο υποδύεται ο Edward Norton πεθαίνει από λέπρα και η ειρήνη υπονομεύεται από κακούς χριστιανούς φονταμενταλιστές, όπως ο Γκι των Λουζινιάν. Μόνο που τα πράγματα ακριβώς έτσι. Για αρχή, ο Βαλδουίνος Δ’ δεν ήταν ακριβώς η μετριοπαθής σύγχρονη φιγούρα ως την οποία προσπαθεί να τον παρουσιάσει η ταινία. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του απαγορεύτηκε επίσημα η είσοδος των μη χριστιανών στην Ιερουσαλήμ και κάποτε ξέσπασε σε οργή όταν ο υποτιθέμενος πολεμοκάπηλος Γκι των Λουζινιάν απέτυχε να επιτεθεί στον Σαλαντίν. Ο ίδιος ο μουσουλμάνος ηγέτης παρουσιάζεται ως ένας εντελώς ειρηνικός ηγεμόνας που εξαναγκάστηκε σε πόλεμο παρά τη θέλησή του, αλλά ο πραγματικός Σαλαντίν εργάστηκε για την κατάληψη της Ιερουσαλήμ καθ’ όλη τη διάρκεια της βασιλείας του. Ο Βαλδουίνος και ο Σαλαντίν πολεμούσαν ο ένας τον άλλον για χρόνια και η ανακωχή τους είχε να κάνει περισσότερο με τη γενική εξάντληση παρά με μια γνήσια επιθυμία για διαρκή ειρήνη.

Αυτό δεν είναι τίποτα μπροστά στην παρουσίαση του Μπαλιάν του Ιμπελέν, που υποδύθηκε ο Orlando Bloom. Ο Μπαλιάν παρουσιάζεται ως ένας Γάλλος σιδεράς που περνάει κρίση πίστης όταν η γυναίκα του αυτοκτονεί και του αρνούνται την ταφή σε ιερό έδαφος. Για να το σφυρηλατήσει πραγματικά, ο ιερέας της πόλης αποκεφαλίζει το πτώμα της και κλέβει από τον τάφο της. Στην πραγματικότητα, ο Μπαλιάν ήταν ένας ευγενής από την Παλαιστίνη, δεν ήταν ποτέ σιδεράς, δεν ήταν ποτέ θρησκευτικά μετριοπαθής και η γυναίκα του δεν αυτοκτόνησε ποτέ.

Εχθρός προ των Πυλών, 2001: Η μάχη του Στάλινγκραντ

Οι δυτικές ταινίες για το Ανατολικό Μέτωπο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είναι αρκετά σπάνιες, επομένως περιμέναμε από το Enemy At The Gates του Jean-Jacques Annaud μια μεγαλύτερη προσπάθεια για απεικόνιση της αλήθειας. Η ταινία δεν μπορεί να βρει ούτε τους βασικούς χάρτες σωστά, ξεκινώντας με μια εικόνα που απεικονίζει την Ελβετία και την Τουρκία ως γερμανικές κατακτήσεις.

Οι δημιουργοί της ταινίας φαίνεται να ανησυχούσαν ότι η αναγνώριση της γιγαντιαίας συμβολής της Σοβιετικής Ένωσης στη νίκη στον πόλεμο θα μπορούσε επίσης να παρουσιάσει θετικά τον κομμουνισμό και επομένως παρουσιάζει μεμονωμένους Σοβιετικούς ως ήρωες, αλλά δεν χάνει ευκαιρία να κάνει τη σοβιετική πολεμική προσπάθεια στο σύνολό της να φανεί σκληρή και ανίκανη.

Για παράδειγμα, η ταινία ξεκινά με τον Vasily Zaytsev (Jude Law), κλειδωμένο σε ένα τρένο με τους συμπολεμιστές του. Οι πόρτες των σοβιετικών στρατιωτικών τρένων στην πραγματικότητα αφήνονταν ξεκλείδωτες, ώστε οι στρατιώτες να μπορούν να πηδήξουν έξω και να καλυφθούν σε περίπτωση αεροπορικής επιδρομής. Όταν το τρένο φτάνει στο αμαξοστάσιο, δεν υπάρχουν αξιωματικοί για να οργανώσουν τους στρατιώτες σε διμοιρίες ή λόχους. Αντ’ αυτού, πολιτικοί κομισάριοι οδηγούν τους άνδρες σε βάρκες για να διασχίσουν τον Βόλγα μέρα μεσημέρι, επιτρέποντας στα γερμανικά αεροπλάνα να προκαλέσουν τεράστιες απώλειες. Στην πραγματική ζωή, οι σοβιετικές μονάδες διέσχισαν τον ποταμό υπό την κάλυψη του σκοταδιού.

Στο Στάλινγκραντ, η μονάδα του Zaytsev διατάσσεται να επιτεθεί μαζικά στους Γερμανούς. Μόνο στους μισούς από αυτούς δίνονται τουφέκια, με τους υπόλοιπους να τους ακολουθούν και να μαζεύουν τα τουφέκια των νεκρών. Αυτό βασίζεται σε μεμονωμένα περιστατικά κατά τη διάρκεια της σύγχυσης της αιφνιδιαστικής γερμανικής εισβολής το 1941 και σίγουρα δεν αποτέλεσε ποτέ σκόπιμη στρατηγική. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι οι Σοβιετικοί στρατιώτες στάλθηκαν ποτέ στο Στάλινγκραντ χωρίς όπλα.

Ο Λόρενς της Αραβίας, 1962: Η κατάληψη της Άκαμπα

Η ταινία Ο Λόρενς της Αραβίας θεωρείται ένα από τις σπουδαιότερα πολεμικά έπη όλων των εποχών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι σεβάστηκε την ιστορική αλήθεια καθ’ όλη τη διάρκειά της. Μεγάλο μέρος της ταινίας επικεντρώνεται σε μια κρίσιμη επιδρομή στο λιμάνι της Άκαμπα στην Ερυθρά Θάλασσα. Το λιμάνι ήταν προστατευμένο από επίθεση κατά μήκος της ακτής, αλλά ο Lawrence (Peter O’ Toole) επινόησε ένα σχέδιο ώστε να μεταφέρει μια μικρή ομάδα μέσω της ερήμου Νεφούντ, επιτρέποντάς τους να επιτεθούν στην Άκαμπα από την ενδοχώρα.

Η ταινία τα καταφέρνει ως εδώ αρκετά καλά, αλλά δυσκολεύεται με τις υπόλοιπες λεπτομέρειες: Αρχικά απεικονίζει την έρημο Νεφούντ ως μια υπέροχη θάλασσα από κυματιστούς χρυσαφένιους αμμόλοφους. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες από τις περιοχές που διέσχισε ο Λόρενς ήταν χαλικώδεις πεδιάδες.

Ακόμη, σε μια από τις πιο διάσημες σκηνές της ταινίας, ο Λόρενς οδηγεί μια έφιππη επίθεση κατευθείαν στην πόλη. Στην πραγματικότητα, η κρίσιμη επίθεση ιππικού έγινε 65 χιλιόμετρα από την Άκαμπα, σε ένα μικρό φυλάκιο που ονομαζόταν Aba el Lissan. Η δύναμη του Λόρενς υπερείχε αριθμητικά των Οθωμανών στο φυλάκιο σχεδόν τρία προς ένα, αλλά και πάλι δεν μπόρεσε να τους εκδιώξει. Ο ίδιος προσπάθησε να συμμετάσχει στην επίθεση, αλλά πυροβόλησε κατά λάθος την ίδια του την καμήλα στο κεφάλι και έπεσε άδοξα στο έδαφος. Η Άκαμπα καταλήφθηκε χωρίς επεισόδια την επόμενη ημέρα.

Gettysburg, 1993: Η μάχη του Γκέτισμπεργκ

Όταν η New Line Cinema κυκλοφόρησε την κινηματογραφική μεταφορά του βραβευμένου με Πούλιτζερ μυθιστορήματος του Michael Shaara, καυχιόταν ότι η ταινία ήταν «αυστηρά αυθεντική μέχρι και τις μπότες». Ωστόσο υπάρχουν ορισμένες λεπτομέρειες στις οποίες δεν δόθηκε αυτή η σημασία.

Για λόγους δραματικότητας, τα γεγονότα της μάχης μετατοπίστηκαν χρονικά. Η ταινία ξεκινά με τον ανιχνευτή Harrison (Cooper Huckabee) να δίνει αναφορά στον διοικητή Longstreet (Tom Berenger) το πρωί της 30ής Ιουνίου. Ο πραγματικός Harrison έπρεπε να είχε ενημερώσει τον Longstreet για τις κινήσεις της Ένωσης το αργότερο στις 29 Ιουνίου. Η οργισμένη αντιπαράθεση του Lee με τον στρατηγό Heth για την αρχική εμπλοκή συνέβη την 1η Ιουλίου και όχι κατά τη διάρκεια της μάχης νωρίτερα εκείνη την ημέρα. Ακόμη η περίφημη σκηνή όπου ο πατέρας Corby δίνει άφεση αμαρτιών στην Ιρλανδική Ταξιαρχία δε συνέβη το πρωί της 2ας Ιουλίου, αλλά το απόγευμα λίγο πριν μπουν στη μάχη.

Βέβαια δεν είναι μόνο αυτό. Κάποια στιγμή τα κανόνια της Συνομοσπονδίας φαίνονται να ανατινάζονται, αλλά στην πραγματικότητα οι Νότιοι δεν έχασαν ούτε ένα κανόνι στη μάχη. Ο στρατηγός Kemper απεικονίζεται να πεθαίνει από θανάσιμο τραύμα, 32 χρόνια πριν από τον πραγματικό του θάνατο το 1895, αλλά το πιο αξιοσημείωτο ψέμα είναι το πόσο αναίμακτα απεικονίζει η ταινία την επίθεση του Pickett. Ένας αυτόπτης μάρτυρας περιέγραψε την πραγματική επίθεση ως έναν «τυφώνα βίας κατά τον οποίο ανθρώπινα συντρίμμια γέμισαν κυριολεκτικά τον αέρα», όμως στην ταινία τα πράγματα ήταν πολύ πιο χαλαρά.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ