Το απόγευμα που οι αγρότες κατέκλυσαν την πλατεία Συντάγματος
Περάσαμε το απόγευμα στο συλλαλητήριο που πραγματοποιήθηκε στο Σύνταγμα με την πανηγυρική κάθοδο 250 τρακτέρ από όλη τη χώρα, μιλώντας με τη νέα γενιά αγροτών για όσα τους έκαναν να νιώθουν εξαπατημένοι.
- 21 ΦΕΒ 2024
Με ένα γρήγορο σάλτο, σαν να είναι έφηβος, ο Άγγελος σκαρφαλώνει μέσα στο τρακτέρ και για μια στιγμή κοιτάει ευχαριστημένος το πλήθος γύρω να έχει στρέψει τα κινητά προς το μέρος του. Πατάει δύο γκαζιές στο εργαλείο του, ένα σκουριασμένο Leyland του 1970, φυσώντας μαύρο καπνό από την εξάτμιση του οχήματος. Έπειτα, τραβάει ένα σχοινί το οποίο κρέμεται μέσα στο κουβούκλιο, και η εξάτμιση μετατρέπεται σε τσιμινιέρα που στριγκλίζει σαν να βγήκε από τα καζάνια της κόλασης. Ο έντονα οξύς, διαπεραστικός ήχος σφυρίζει ξανά και ξανά, αφήνοντας τελικά ένα βουητό στα αυτιά που δύσκολα αντέχεις παραπάνω από μερικά λεπτά. «Ελπίζω να ακούγεται μέχρι μέσα στη Βουλή», μου λέει ο ίδιος, «γι΄ αυτό είμαστε εδώ – για να ακουστούμε».
Αμέτρητος κόσμος πηγαινοέρχεται και ανά διαστήματα φωνάζει συνθήματα που ακούγονται από τα μεγάφωνα. «Είτε με τα πόδια, είτε με τα τρακτέρ, αν δεν δικαιωθούμε, θα γίνει Κιλελέρ». Μέσα στο πλήθος υπάρχουν επίσης εργατικά σωματεία, φοιτητικοί σύλλογοι, αλληλέγγυες συλλογικότητες, κόσμος ο οποίος δεν είναι αγρότες, αλλά στέκεται στο πλευρό τους. Πετυχαίνω έναν περαστικό που ψάχνει με το βλέμμα του τον οδηγό του φασαριόζικου τρακτέρ, ρωτώντας για το επίθετό του, όταν βλέπει το πανό με την περιοχή του μπλόκου. Είναι συγχωριανοί.
Εκείνος ανήκει στο μπλόκο από τον πονεμένο Παλαμά Καρδίτσας, έχοντας διανύσει περισσότερα από 310 χλμ. μέχρι το σημείο που τον βρίσκω το απόγευμα του μεγάλου συλλαλητηρίου να έχει στρατοπεδεύσει, πρώτη γραμμή μπροστά από το κοινοβούλιο.
Ο αγώνας των αγροτών παραμένει σε εξέλιξη σχεδόν ένα μήνα τώρα, με τα μπλόκα στις εθνικές και τις επαρχιακές οδούς της χώρας, αλλά με κανέναν άλλο τρόπο δεν θα έκαναν όντως τις φωνές τους να ακουστούν στον λαό της πρωτεύουσας, παρά με μια τέτοια μεγαλειώδη, πανηγυρική κάθοδο – περισσότερα από 250 τρακτέρ και αγροτικά οχήματα, με τα εναέρια πλάνα να παίζουν σε ειδήσεις και social media.
Μια εικόνα, χίλιες λέξεις.
Τα περισσότερα από τα οχήματα φέρουν μαύρες σημαίες και γαρύφαλλα. Εκείνο που κερδίζει τη μεγαλύτερη δημοσιότητα είναι από το μπλόκο Κάστρου, που έχει δέσει προβοκατόρικα στη δαγκάνα του ένα όρθιο φέρετρο και από δίπλα γράφει το πανό: «Σήμερα πέθανε η κτηνοτροφία».
Απ’ τα μεγάφωνα, ο σκληρός βίος της αγροτιάς μεταφέρεται με τη φωνή του Βασίλη [Παπακωνσταντίνου], «έχω μια σύνταξη πείνας / δύσκολα βγαίνει ο μήνας». Πιο δίπλα, μια σειρά από καντίνες έχουν πιάσει πόστο από νωρίς, γνωρίζοντας ότι οι αγρότες θα παραμείνουν στο Σύνταγμα μέχρι το πρωί της επομένης. «Πού θα κοιμηθούμε; Επάνω στα τρακτέρ – σάμπως θα είναι η πρώτη φορά; Είμαστε μαθημένοι, τι νομίζεις;». Χαμογελάνε, ωστόσο, φαίνονται χαρούμενοι, συγκινημένοι που κατάφεραν να φτάσουν μέχρι την Αθήνα, ενωμένοι περισσότερο από ποτέ, μου λένε.
Η κάθοδος δεν ήταν ούτε εύκολη, ούτε ανέξοδη απόφαση.
Δύο αλυσιδωτά κομβόι τα οποία ξεκίνησαν απ’ την πάνω πλευρά του χάρτη, από την Παλιά Εθνική και τον Πλατύκαμπο, έπειτα τον Αλμυρό Βόλου, την Καρδίτσα και τα Φάρσαλα, τα Τρίκαλα, την Αταλάντη και τη Βοιωτία. Μια εξαντλητική διαδρομή με τη μέγιστη ταχύτητα στα 40 χλμ/ώρα. «Το κόστος είναι τεράστιο, ίσως περισσότερο από 1000 ευρώ για μερικά τρακτέρ, αλλά δεν είχαμε εναλλακτική», μου λέει ο Νίκος, 39 ετών, από το μπλόκο της Αλεξάνδρειας Ημαθίας, με χρόνια εμπειρίας στο χωράφι και τις κινητοποιήσεις. «Δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε, δεν μπορούμε να καλλιεργήσουμε με αυτά τα δεδομένα – θέλουμε αυτό που μας ανήκει, τίποτα περισσότερο».
Ανάμεσα στα τραγούδια, τα μεγάφωνα μεταφέρουν τα βασικά αιτήματα του κλάδου – αφορολόγητο στο αγροτικό πετρέλαιο, φθηνό αγροτικό ρεύμα, πάταξη των ελληνοποιήσεων των προϊόντων και αναθεώρηση της νέας Κεντρικής Αγροτικής Πολιτικής.
Στο ίδιο μπλόκο πετυχαίνω μια παρέα εμφανώς νεαρότερων αγροτών, μεταξύ 25 και 30 ετών. «Κανονικά, εννοείται ότι έχουμε δουλειές στο χωράφι αυτή την περίοδο», μου λέει ο Γιάννης, καλλιεργητής βαμβακιού στην Αλεξάνδρεια, «είναι αδιάκοπη ιστορία τα χωράφια – πρέπει να οργανωθούν, να χωνέψουν για να γίνουν παραγωγικά, αλλά πρέπει να καταλάβει ο κόσμος ότι δεν μας επιτρέπουν πια να δουλέψουμε τα χωράφια μας με τον τρόπο που ξέρουμε». Τα χρονικά όρια που ορίζονται στη νέα ΚΑΠ είναι πολύ αυστηρά και ανέφικτα , όπως μου εξηγεί. «Τα χωράφια μας θα αρρωστήσουν».
Ο ίδιος αποφάσισε να γίνει αγρότης πριν από πέντε χρόνια. Διέθεταν μερικά κτήματα ως οικογένεια και μπήκε στον κλάδο, αξιοποιώντας τη χρηματοδότηση από τα ευρωπαϊκά προγράμματα. Σήμερα, νιώθει εξαπατημένος από τη στροφή που πήραν αυτά τα προγράμματα.
«Παλιά έλεγαν οι παππούδες μας θα πάρουμε το χωράφι και τι θα το κάνουμε άμα δεν σπείρουμε – θα βάλουμε λαμπογυάλια; Ε, λαμπογυάλια μας βλέπω στο τέλος να βάζουμε», αναφέρει στο τέλος, εννοώντας τα φωτοβολταϊκά που προωθεί μέσω των χρηματοδοτήσεων η ΕΕ και η ελληνική κυβέρνηση. «Φίλε μου, το πρόβλημα είναι ότι εδώ δεν ξέρουν τι γίνεται στην αγροτιά», μου λέει με παράπονο ο Βασίλης, δίπλα στον Γιάννη, «αυτά που έρχονται, δεν μπορείτε να τα φανταστείτε. Το κέρδος στους μεσάζοντες ξεπερνά το 150%. Η κτηνοτροφία τελειώνει, δεν θα έχουμε να φάμε».
Ανάμεσα στα τρακτέρ συνεχίζω να μετράω πρόσωπα νεαρής ηλικίας.
Είναι η νέα γενιά των αγροτών, όπως ο 18χρονος Γιάννης από την Αταλάντη, που θέλει «να συνεχίσει την παράδοση της διεκδίκησης στους δρόμους που του κληρονομήθηκε από τους προηγούμενους», έχοντας αναμνήσεις από την πρώτη γραμμή των κινητοποιήσεων σε ηλικία μόλις 10 ετών, αλλά είναι και νεαροί φοιτητές, νέοι άνθρωποι της πρωτεύουσας που δεν έκλεισαν τα αυτιά τους στο κάλεσμα της Τρίτης. Ένα από τα πρωτόγνωρα χαρακτηριστικά του συλλαλητηρίου σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, άλλωστε, ήταν η διευρυμένη στήριξη από την κοινωνία – πρόσφατη δημοσκόπηση είχε δείξει ένα 68% υπέρ των αγροτών, με το 93% των πολιτών να συνδέει το κόστος παραγωγής στον αγροτικό τομέα με την ακρίβεια.
Όπως μου μεταφέρουν, η επισιτιστική κρίση είναι αναπόφευκτη με αυτή την πορεία. «Χωρίς εμάς, τι θα φας».
Μερικά από τα σχόλια απόγνωσης που άκουσα από διαφορετικά χείλη: «Δεν γίνεται να πουλάει ο αγρότης 0,40 ευρώ το κιλό τον αρακά και τελικά να φτάνει στο ράφι του σούπερ μάρκετ 3,80 ευρώ σε συσκευασία των 800 γραμμαρίων». «Δίνουμε το ροδάκινο και το μήλο με 0,30 ευρώ το κιλό για να χρεώνεσαι εσύ στο σούπερ μάρκετ 2,50 ευρώ το κιλό». «Το κέρδος το καρπώνονται οι μεσάζοντες και ο καταναλωτής πληρώνει 15 φορές πάνω τα προϊόντα».
Έχει βραδιάσει και το συλλαλητήριο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Εκπρόσωποι των πανελλαδικών μπλόκων παίρνουν διαδοχικά τον λόγο στην εξέδρα για να απευθύνουν αγωνιστικό χαιρετισμό, ενώ οι αγρότες απολαμβάνουν ανεμπόδιστη θέα από την κορυφή των τρακτέρ τους. Πείθω έναν Καρδιτσιώτη απ’ το Ε65, το μεγαλύτερο αγροτικό μπλόκο της χώρας, να κατέβει για μια δήλωση.
Ο Θανάσης Συμεωνίδης, ετών 40 και αγρότης από μικρό παιδί, έχει παρακολουθήσει από μέσα όλα τα χρόνια των κινητοποιήσεων στον κλάδο. «Αυτό που έγινε σήμερα, τόσο από εμάς που οργανώσαμε αυτό το μεγάλο ταξίδι, όσο και από τον λαό των Αθηνών που ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά μας, δεν το έχω ξαναδεί. Ήταν ένα ηχηρό μήνυμα».
