Τέμπη: Οι επιβάτες του τρένου ζουν με το τραύμα και αναζητούν δικαιοσύνη
Η Ευδοκία, ο Γιώργος, ο Βασίλης, ο Μιχάλης και ο Δημήτρης, ήταν πέντε άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι που στις 28 Φλεβάρη του 2023, στις 19:22, ανέβηκαν στο τρένο με προορισμό τη Θεσσαλονίκη. Ένα χρόνο μετά, περιγράφουν όσα έζησαν και αναζητούν επιτέλους τη δικαίωση.
- 28 ΦΕΒ 2024
Υπάρχουν εκείνες οι μέρες που και να θέλεις να δεις τον ήλιο, μια αόρατη σκιά στον ουρανό κρύβει κάθε αχτίδα φωτός. Μια απέραντη σκιά που καλύπτει και τον μικρόκοσμό μας, εκείνον που υποτίθεται ότι αποτελείται μόνο από αυτοδημιούργητα φώτα και σκοτάδια.
Η τραγωδία στα Τέμπη ήρθε μια μέρα σαν και αυτή ακριβώς ένα χρόνο πριν για να τρυπήσει κάθε περίβλημα στο εσωτερικό και το εξωτερικό του εαυτού μας. Μια τραγωδία που γέννησε ένα συλλογικό τραύμα, που ενεργοποίησε μια κραυγή ακόμα και σε εκείνους που για καιρό είχαν χάσει τη φωνή τους.
Το έγκλημα των Τεμπών ήταν ένα ραντεβού με τον θάνατο που κανένας δεν απέτρεψε να συμβεί, κοιτάζοντας το να έρχεται από ψηλά, από την ασφάλεια των ιδιωτικών αεροπλάνων.
Η έρευνα της ΕΔΑΠΟ ανέφερε ότι η φωτοσήμανση θα ήταν αρκετή ώστε οι 57 άνθρωποι να γύριζαν εκείνη τη μέρα στα σπίτια τους. Υπογραμμίζει δε ότι παρά τη σταδιακή κατάρρευση των συστημάτων και των διαδικασιών ασφαλείας, υπήρχε ένα «περιβάλλον συνολικής περιφρόνησης κανονισμών και διαδικασιών».
Ένα χρόνο μετά, κάποιοι άνθρωποι συνεχίζουν να μετακινούνται με τα ακατάλληλα και επικίνδυνα τρένα γιατί πολύ απλά δεν έχουν άλλη επιλογή. Οι τιμές των αεροπλάνων είναι απλησίαστες και τα λεωφορεία δεν είναι περισσότερο ασφαλή.
Γιατί «είμαστε άνθρωποι στην εποχή των αριθμών, ένα ακόμα καντηλάκι στη στροφή των Τεμπών» όπως γράφει ο Τζαμάλ, γιατί «τα κράτη ενδιαφέρονται για το κέρδος και όχι για τις ζωές μας», όπως μου εξηγεί ο Βασίλης, επιβάτης στο έκτο βαγόνι της αμαξοστοιχίας ΙC62 που δεν έφτασε ποτέ στον προορισμό της.
«Οι πρώτοι μήνες μετά τα Τέμπη ήταν ιδιαίτεροι και δύσκολοι. Αποφάσισα να το δουλέψω μόνος μου, χωρίς την ψυχολογική υποστήριξη που υποτίθεται ότι μας παρείχαν, η οποία ήταν καθαρά προσχηματική. Μας είχαν καλέσει από το υπουργείο υγείας για πέντε δωρεάν συνεδρίες, στις οποίες κάθε φορά συνομιλούσες και με διαφορετικό ψυχολόγο, δεν είχε κανένα νόημα.
Τον πρώτο καιρό είχα διάφορες σκέψεις, ότι θα μπορούσα να είμαι εγώ στη θέση των θυμάτων, ότι βρέθηκα σε ένα τρένο που χάθηκαν πολλοί άνθρωποι. Η πραγματικότητα είναι ότι δεν ξεφεύγεις ποτέ από αυτό στην ουσία. Νιώθω την αδικία ξανά και ξανά.
Δυστυχώς ζούμε σε μια χώρα που συμβαίνουν ακραία πράγματα, έχουν μείνει οι οικογένειες των θυμάτων να παλεύουν μόνες τους στο νομικό κομμάτι. Εκλέγονται ξανά οι ίδιοι βουλευτές, το σιδηροδρομικό δίκτυο όχι απλά δεν άλλαξε αλλά χειροτέρεψε κιόλας μετά τις πλημμύρες.
Τα Τέμπη αποτελούν μια συνολική εικόνα του κράτους που ζούμε, είναι κάτι που θα συνέβαινε, ένα προμελετημένο έγκλημα. Το κράτος αμελούσε εν γνώσει του τις παθογένειες των τρένων γιατί δεν τους ενδιαφέρουν οι ζωές μας», αναφέρει.
«Δεν υπάρχει μέρα που να μην το σκεφτώ»
Ο Δημήτρης Κωσταρέλος είχε κατέβει στην Αθήνα πριν ένα χρόνο για το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας. Στα 20 του χρόνια, αυτή ήταν και η πρώτη εκδρομή με τη σχέση του, ένα ταξίδι που περίμενε καιρό και μάζευε χρήματα για να το κάνει. Ένα ταξίδι που δεν θα ξεχάσει ποτέ, καθώς μετά από τις 28 Φεβρουαρίου του 2023, όλα άλλαξαν για εκείνον.
«Δε μπόρεσα να συνειδητοποιήσω το τι έχει συμβεί. Ήμουν πολύ κοντά στον θάνατο. Από το δικό μου κουπέ και μπροστά σχεδόν τα περισσότερα άτομα πέθαναν. Μυρωδιές, εικόνες, ήχοι υπάρχουν ακόμα και τώρα. Για εμένα εκείνο το βράδυ ήταν η αναγέννησή μου. Σα να γεννήθηκα μέσα από την κόλαση, μέσα από τη φωτιά. Έχασα έναν άλλον Δημήτρη εκείνη τη μέρα, γνώρισα έναν άλλον.
Ένα χρόνο μετά τα όνειρα είναι έντονα. Σα να κοιμάμαι στην πραγματική ζωή και να ξυπνάω στα όνειρα. Δεν υπάρχει μέρα που να μην το σκεφτώ, για αυτό θυμάμαι να παίρνω και τα χάπια που μου έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός μου. Ξεκίνησα μια αγωγή για κάτι που δεν έφταιξα, με πολύ βίαιο τρόπο.
Οι φίλοι μου έλεγαν ότι “μας λείπει ο παλιός Δημήτρης” αλλά δεν το καταλάβαινα. Δε με νοιάζει πλέον το πώς θα βγω, τι θα πω, δε με αγγίζει τίποτα το επιφανειακό. Έχω αναπτύξει ένα μηχανισμό μέσα μου πλέον που όπου κι αν πηγαίνω σκέφτομαι το πόσο ασφαλή είναι τα μέσα.
Ξέρω ότι δεν υπάρχει κανένας μηχανισμός στη χώρα, δεν υπάρχει κάποια ελεγκτική αρχή που να μου διασφαλίζει ότι το λεωφορείο που χρησιμοποιείς είναι ασφαλές. Κουβαλάω μαζί μου μια ανασφάλεια, ζούμε πράγματι από τύχη. Δεν είναι ότι απλά σώζεσαι και πας παρακάτω. Παλεύουμε για να αποδοθεί δικαιοσύνη», σημειώνει ο Δημήτρης που είδε εκείνη τη μέρα στο δεύτερο βαγόνι εικόνες που δεν θα φύγουν ποτέ από το μυαλό του.
«Ακόμα απορώ πώς βγήκα από εκεί μέσα ζωντανός»
Για τριήμερο είχε κατέβει στην Αθήνα και ο 21χρονος Μιχάλης Κλαψής, ο οποίος σαν σήμερα ένα χρόνο πριν ισορροπούσε μεταξύ τύχης και ατυχίας, μεταξύ ζωής και θανάτου. Ανέβηκε στο τρένο στις πέντε το απόγευμα και όταν κατάλαβε ότι είχε βγάλει λάθος εισιτήριο γύρισε στα εκδοτήρια για να κόψει καινούργιο, αλλά οι πόρτες είχαν κλείσει. Έβγαλε τελικά εισιτήριο για το επόμενο τρένο, στο τρίτο βαγόνι.
«Tην ώρα της σύγκρουσης μια μάνα τάιζε το παιδί της, το οποίο της έφυγε από τα χέρια και είχε πέσει κάτω από τα καθίσματα και μαζί με τη γιαγιά του το τραβήξαμε έξω. Η κοπέλα στην μπροστινή θέση έφυγε από τη ζωή. Και εγώ έζησα. Ακόμα απορώ πώς βγήκα από εκεί μέσα ζωντανός.
Ένα χρόνο μετά μπορεί να κάθομαι να διαβάζω στη βιβλιοθήκη και να μου έρθει ξαφνικά μια εικόνα μέσα από το τρένο. Αν ακούσω δυνατούς θορύβους το μυαλό μου πηγαίνει κατευθείαν στη σύγκρουση. Δεν είχαμε καταλάβει τι γινόταν στα πρώτα βαγόνια. Τον πρώτο καιρό δεν κοιμόμουν.
Βγαίνουν κάποιοι άνθρωποι στην εξεταστική επιτροπή, ειρωνεύονται και δεν παίρνουν την ευθύνη για να μην μπουν στη φυλακή. Πώς κοιμούνται αυτοί οι άνθρωποι; Δεν είναι μόνο το ανθρώπινο λάθος, δεν υπήρχαν συστήματα. Προσπαθούν να βγάλουν την ουρά τους απ’ έξω. Κάθε φορά που περνάω από τα Τέμπη με πιάνει ένα τρέμουλο, μια υπερένταση.
Σκέφτομαι να περάσουμε γρήγορα να φύγουμε από εδώ. Με βλέπω εκεί και έρχονται αναμνήσεις. Μπορεί να το αποφεύγω για να με προστατεύσω αλλά ταυτόχρονα θέλω να μαθαίνω τι συμβαίνει και να αποδοθεί δικαιοσύνη, 57 φορές ισόβια, και παραπάνω», αναφέρει ο Μιχάλης.
«Είμαστε αριθμοί για εκείνους»
Ο Γιώργος Ευθυμιάδης στα 68 του χρόνια είχε κάνει αμέτρητες φορές το δρομολόγιο Αθήνα-Θεσσαλονίκη. Λίγα λεπτά πριν τη σύγκρουση βρέθηκε στο κυλικείο και πήγε να σταθεί σε μια καρέκλα αδειανή, η οποία τελικά ήταν πιασμένη και έτσι επέστρεψε στη θέση του στο έκτο βαγόνι.
«Σηκώθηκα περίπου ένα τέταρτο πριν τη σύγκρουση και πήγα να πάρω ένα καφέ και ένα νερό. Έψαχνα να καθίσω κάπου και κοιτάζοντας γύρω τριγύρω, έβλεπα μόνο νέα παιδιά, παρέες, με λάπτοπ και κινητά. Μέσα σε εκείνο το βαγόνι υπήρχαν επίσης μετανάστες, κατατρεγμένοι άνθρωποι που ίσως να μην ήταν καν δηλωμένοι, που ίσως να μην τους έψαξε ποτέ κανείς. Θυμάμαι ότι ήταν δύο παιδιά σε ένα τραπέζι και δίπλα τους μια καρέκλα αδειανή, τους ρωτάω αν μπορώ να σταθώ και εκείνη τη στιγμή επέστρεφε ο φίλος τους που είχε πάει στο κυλικείο.
Αν είχα καθίσει δεν θα ήμουν εδώ τώρα. Γυρνάω στη θέση μου, βάζω τα γυαλιά μου για να δω κάτι στο κινητό και εκείνη τη στιγμή γίνεται η σύγκρουση. Το γυαλί σπάει και μπαίνει στο μάτι μου, δεν μπορούσα να δω τίποτα για κάποια ώρα. Στην αρχή, σκεφτήκαμε ότι εκτροχιαστήκαμε. Δεν πήγαινε το μυαλό μας ότι μπορεί να έγινε σύγκρουση εν έτει 2023.
Υπήρχαν άνθρωποι χτυπημένοι, προσπαθούσαμε να ανοίξουμε τις πόρτες, μετά από λίγη ώρα δύο φοιτητές κατάφεραν να τις ανοίξουν, βγήκαμε έξω, βοηθήσαμε ο ένας τον άλλον και αρχίσαμε να περπατάμε προς τα πίσω.
Μετά από λίγη ώρα βγήκαμε στο δρόμο και αντικρίσαμε τις φλόγες και τους καπνούς. Δεν υπάρχει πιο τραγική εικόνα στη ζωή ενός ανθρώπου. Προχθές επέστρεφα από Αθήνα με το λεωφορείο και όταν περάσαμε από το σημείο σφίχτηκε η ψυχή μου, δεν ξεπερνιέται όλο αυτό, ζούμε με το τραύμα, πόσο μάλλον οι άνθρωποι που έχασαν τα παιδιά τους.
Λίγους μήνες πριν το δυστύχημα, κατέβαινα από Θεσσαλονίκη προς Αθήνα, με το γρήγορο τρένο που το διαφήμιζαν. Λίγο πριν τη Λάρισα το τρένο έπαθε μια βλάβη και μείναμε για μισή ώρα μέσα στο τούνελ. Υπήρχαν όλες οι ενδείξεις.
Αν έτσι όπως έτρεξαν να εξαφανίσουν τα στοιχεία και να μπαζώσουν το σημείο, έτρεχαν να διορθώσουν τις παθογένειες στο σιδηροδρομικό δίκτυο, τώρα δεν θα θρηνούσαν όλες αυτές οι οικογένειες τους ανθρώπους τους. Δεν τους ενδιαφέρουν οι ανθρώπινες ζωές, είμαστε αριθμοί για εκείνους. Για αυτούς ήταν ατύχημα, όχι έγκλημα», εξηγεί ο Γιώργος.
«Με στοιχειώνουν αυτές οι σκηνές»
Η Ευδοκία Τσαγκλή εδώ και ένα χρόνο δίνει τον δικό της αγώνα και προσπαθεί να γίνει ένας διαδικτυακός κρίκος που θα βοηθήσει όλη αυτή την πληροφορία μην περάσει στα ψιλά και να ταξιδέψει όσο πιο μακριά γίνεται.
«Μέχρι τον Δεκέμβρη δεν ήμουν εγώ, ήμουν μια κατάσταση. Δε μπορούσα να απολαύσω κυριολεκτικά τίποτα, άλλαξε η ζωή μου ριζικά. Ούτε τώρα έχω δραστηριότητες έξω από αυτό. Όλο το σεροτονικό σου αλλάζει. Μου έχει φέρει χαρά όταν βγήκε η ευρωπαϊκή εισαγγελία τον Ιούλιο και έδωσε το ένταλμα χάρηκα πολύ, όταν απέρριψαν την προανακριτική για να διερευνήσουν τη σύμβαση 717, επανατραυματιζόμαστε. Μου δίνει ελπίδα η αντίδραση αυτής της γενιάς που δεν ξεχνάει είναι μια μορφή επανάστασης, πρέπει να ορθώσουμε το ανάστημά μας.
Έχουμε υποβιβαστεί αρκετά αλλά πρέπει να σπάσουμε τα δεσμά και να σηκωθούμε ξανά στα πόδια μας. Οι αρμόδιοι και οι κυβερνώντες γνώριζαν τις συνθήκες επέλεγαν να μην κάνουν κάτι, είναι επικίνδυνοι για τη χώρα. Αυτή η αδικία, η εξεταστική, η αγόρευση της προανακριτικής, είναι τραύμα πάνω στο τραύμα.
Το θέμα είναι να μετατρέπεις τον θυμό σε θέληση να αλλάξει η κατάσταση. Έχω την ελπίδα ότι θα αλλάξει όλο αυτό και δεν θα τα βάλουμε κάτω», αναφέρει η Ευδοκία και παραθέτει κάποια πολύ σημαντικά στοιχεία μέσα από την έρευνά της.
«Τα τελευταία χρόνια έχουμε δώσει 20 δισεκατομμύρια ευρώ στον σιδηρόδρομο. Οι συμβάσεις έγιναν για να δημιουργηθούν αυτοματοποιημένα συστήματα ασφαλείας. Η σύμβαση 717 συγκεκριμένα ήταν για τη σηματοδότηση και την τηλεδιοίκηση.
Το GSM-R είναι η τηλεπικοινωνία, να υπάρχει ένα εσωτερικό σύστημα και να μην παίρνει ο ένας τον άλλον τηλέφωνο, το οποίο δε δουλεύει στις σήραγγες. Το ETCS είναι ένα υπερσύγχρονο αυτοματοποιημένο σύστημα που χαράσσει μόνο του πορείες και δεν χρειάζεται τίποτα άλλο.
Υπάρχουν και οι τοπικοί πίνακες χειρισμού που ακόμα και αυτό υπολειτουργούσε και δείχνουν μόνο την είσοδο και την έξοδο του σταθμού. Εάν είχαν δοθεί όλα αυτά τα χρήματα, αν μπαίναμε σε λάθος πορεία, θα το μάθαιναν έγκαιρα, κι ακόμα αν φτάναμε κοντά σε σύγκρουση, το ETCS θα τη σταματούσε.
Με στοιχειώνει η σκηνή ότι κάηκαν άτομα τριγύρω μου. Χωρίς εθνικούς κανόνες ασφαλείας φοβάμαι πολύ για τους ανθρώπους που μπαίνουν στα τρένα. Οι μπάρες που δεν κατέβηκαν ενώ περνούσε το τρένο πριν λίγες μέρες στην Ημαθία, με πιάνει τρόμος», καταλήγει.
Ένα χρόνο μετά, 57 οικογένειες βυθισμένες στο σκοτάδι της απώλειας των δικών τους ανθρώπων, ψάχνουν να βρουν μια όαση δικαιοσύνης μέσα σε μια έρημο ατιμωρησίας. Υπάρχουν μέρες που και να βγάλει ήλιο, 57 άνθρωποι που έμειναν για πάντα στην κοιλάδα των Τεμπών, δε θα μπορέσουν να τον δουν.
Και κάποιες οικογένειες θα ψάχνουν το φως μέσα στα τακτοποιήμενα δωμάτια, εκείνων των παιδιών που μια μέρα σαν και αυτή ένα χρόνο πριν, δεν γύρισαν ποτέ σπίτι τους.
