Οι επιζώντες του ναυαγίου της Πύλου ακόμα αναζητούν δικαιοσύνη
Έναν χρόνο μετά το μεγαλύτερο ναυάγιο της σύγχρονης ιστορίας, τα κρίσιμα ερωτήματα για τη διερεύνηση της υπόθεσης παραμένουν αναπάντητα. Οι επιζήσαντες που είχαν μεταφερθεί στη Μαλακάσα δηλώνουν σήμερα ότι έχουν χάσει την ελπίδα τους για δικαιοσύνη.
- 14 ΙΟΥΝ 2024
Ένας κόμπος στο στομάχι.
Έναν χρόνο πριν, ανακοινώνεται πως ένα ακόμη ναυάγιο προστίθεται στη λίστα του υγρού νεκροταφείου που ονομάζεται Μεσόγειος. Η φωτογραφία που συνοδεύει το έκτακτο ανακοινωθέν δείχνει ένα αλιευτικό σκάφος με τρία καταστρώματα –κάτω, μεσαίο και επάνω–, όλα τους γεμάτα ασφυκτικά με ανθρώπινα κορμιά. Οι πρώτες πληροφορίες οι οποίες διακινούνται από το λιμενικό σώμα αντικρούονται από όσα θα μεταφέρουν οι αυτόπτες μάρτυρες αργότερα και όσα θα αποδείξουν ερευνητικά ρεπορτάζ μήνες μετά το ναυάγιο: προτού χαθεί στα βάθη του πελάγους, το αλιευτικό πλοίο Adriana περιπλανιόταν για ώρες στα ανοιχτά της Πύλου με μηχανικά προβλήματα, έχοντας ζητήσει βοήθεια από τις αρμόδιες Αρχές.
Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και το δίκαιο της ΕΕ, η Ελλάδα ήταν υποχρεωμένη να ξεκινήσει επιχείρηση διάσωσης από την πρώτη στιγμή που εντοπίστηκε το πλοίο, δεδομένου του υψηλού κινδύνου. Ήταν αδιανόητα υπερφορτωμένο, χωρίς πιστοποιητικά, χωρίς σημαία, χωρίς κανένα εξοπλισμό ασφαλείας.
Με εγκληματική καθυστέρηση, το Λιμενικό αποφασίζει να επέμβει με πρόθεση, όπως περιγράφουν πολλοί επιζώντες, να γίνει ρυμούλκηση προς τα ιταλικά ύδατα. Εκείνη τη στιγμή, το αλιευτικό απείχε 47 μίλια από την Πύλο, όπου και θα έπρεπε να κατευθυνθεί βάσει πρωτοκόλλου.
Με μία σειρά κινήσεων να μεσολαβούν μεταξύ Λιμενικού και αλιευτικού που μένει να διερευνηθούν από τη δικαιοσύνη, το σκάφος αρχίζει να βυθίζεται. Οι μάρτυρες αναφέρουν πως επέβαιναν περίπου 750 άνθρωποι, κυρίως από τη Συρία, το Πακιστάν και την Αίγυπτο, ανάμεσά τους πολλά παιδιά και γυναίκες. Από την επιχείρηση διασώζονται τα 104 άτομα και ανασύρονται οι σοροί 82 νεκρών, από τους οποίους οι 58 σε επόμενο χρόνο ταυτοποιούνται. Οι υπόλοιποι εκατοντάδες παραμένουν να καταγράφονται ως αγνοούμενοι.
Και έτσι, το ναυάγιο στα ανοιχτά της Πύλου καταγράφεται ως το φονικότερο ναυάγιο της σύγχρονης ιστορίας.
«Θυμάμαι το κάθε δευτερόλεπτο από όσα μου συνέβησαν», δηλώνει στο Associated Press ένας από τους επιζώντες, με αφορμή τη συμπλήρωση ενός έτους από το ναυάγιο. Ο Αιγύπτιος Ali Elwan βρισκόταν στο κατάστρωμα. Ισχυρίζεται ότι η ακτοφυλακή έκοψε βιαστικά το σχοινί ρυμούλκησης τη στιγμή που έγινε φανερό ότι το Adriana θα βυθιζόταν και θα παρέσυρε μαζί του και το σκάφος τους. «Εάν βρείτε το πλοίο [σ.σ.στον βυθό της θάλασσας], θα βρείτε και αυτό το σχοινί».
Με τη συμπλήρωση ενός χρόνου από το ναυάγιο, Διεθνής Αμνηστία και Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (που παρακολουθούν την υπόθεση, έχοντας καταγράψει σε έρευνα την ακολουθία των γεγονότων και εκφράσει σοβαρούς ισχυρισμούς ότι περιπολικό σκάφος της Ελληνικής Ακτοφυλακής προκάλεσε την ανατροπή της βάρκας) προχώρησαν σε ανακοίνωση: «Έναν χρόνο μετά, ακόμα δεν υπάρχει δικαιοσύνη».
Όλες οι διαφορετικές πηγές διερεύνησης συγκλίνουν σταθερά στο ότι γίνεται προσπάθεια συγκάλυψης στη διαδικασία, από εκείνη τη νύχτα έως σήμερα.
Η συμπεριφορά του Λιμενικού στους επιζώντες, η προστασία τους μέχρι να καταθέσουν, οι αρνητικές απαντήσεις σε αιτήματα συλλογής αποδεικτικών στοιχείων, η απόπειρα ηθικής εξάντλησης με την προφυλάκιση εννέα εξ αυτών ως κατηγορούμενους διακινητές (και 11 μήνες αργότερα απαλλάχτηκαν, αλλά και πάλι παρέμεναν για μέρες υπό διοικητική κράτηση) και, το σημαντικότερο όλων, ένα χρόνο μετά «η έρευνα για την πιθανή ευθύνη της Ελληνικής Ακτοφυλακής δεν έχει προχωρήσει σχεδόν καθόλου», όπως καταγγέλλουν οι δύο διεθνείς οργανισμοί.
Μεσολάβησαν τουλάχιστον 6 κρίσιμες στιγμές που θα μπορούσαν να είχαν σωθεί ζωές σε διάστημα 15 ωρών, από όταν οι ελληνικές αρχές έλαβαν την ειδοποίηση κινδύνου από το αλιευτικό, όπως τόνισε η νομικός Δήμητρα Λιναρδάκη στη συνέντευξη Τύπου που παραχωρήθηκε στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθήνας.
Το Λιμενικό Σώμα αρνήθηκε να ξεκινήσει εσωτερική πειθαρχική έρευνα για το ναυάγιο της Πύλου. Η Ευρωπαία Συνήγορος του Πολίτη άνοιξε έρευνα ιδίας πρωτοβουλίας, με σκοπό να διευκρινίσει τον ρόλο της Frontex στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη Μεσόγειο μετά το ναυάγιο. Η Frontex απάντησε με την ίδια πρακτική, επιστρέφοντας το μπαλάκι στον ρόλο των ελληνικών αρχών. Τα ίδια τα θύματα έχουν καταθέσει μήνυση από τον Σεπτέμβριο του 2023 κατά παντός υπευθύνου, περιμένοντας.
Ο 28χρονος Πακιστανός Zeeshan Sarwar είναι από τους τυχερούς.«Μπορεί να φαίνομαι εντάξει τώρα, αλλά είμαι διαλυμένος εσωτερικά. Δεν βρίσκουμε δικαιοσύνη», δήλωσε στο Associated Press, όταν συνεργάτης του πρακτορείου επισκέφθηκε δύο από τους πρόσφυγες που επέζησαν στη Μαλακάσα, το μέρος όπου μεταφέρθηκαν από το κράτος μετά την τραγωδία. Λένε ότι εξακολουθούν να περιμένουν δικαιοσύνη, ενώ φέρουν το τραύμα του ναυαγίου και των φρικτών πέντε προηγούμενων ημερών πλεύσης, και σήμερα ζουν ξεχασμένοι εκτός Αθηνών. «Δεν λαμβάνουμε καμία πληροφορία για τους ανθρώπους του λιμενικού… αν το δικαστήριο τους έκρινε ένοχους ή όχι».
Το ναυάγιο της Πύλου είναι μόνο η κορυφή στο παγόβουνο, δυστυχώς. Πίσω από τον ανατριχιαστικό μέγεθος της τραγωδίας διαγράφεται το περίγραμμα μιας πρακτικής σε επίπεδο διαχείρισης θαλάσσιων συνόρων και μεταναστευτικής πολιτικής, που εκθέτουν από τη μία τη χώρα και από την άλλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
