Γιατί υπάρχει το τελευταίο ψηφίο στην τιμολόγηση της βενζίνης

Κάθε φορά που οδηγώντας, πλησιάζουμε ένα βενζινάδικο και παλεύουμε να δούμε σωστά τα ψηφία προκειμένου να υπολογίσουμε τη σωστή τιμή του λίτρου, φήμες λένε ότι ένα εγκεφαλικό κύτταρο καίγεται. Εντάξει, σίγουρα όχι, μιας και έχουμε πλέον μάθει ότι το 0,009 στο τέλος είναι στάνταρ ανεβάζοντας ουσιαστικά ένα λεπτό την τιμή του λίτρου της βενζίνης και ελάχιστα το συνολικό ποσό της απόδειξής μας. Πλέον το έχουμε συνηθίσει και είμαστε ΟΚ με αυτό, ποιος είναι όμως ο λόγος για αυτήν την επιπλέον αύξηση;

Ένας αμερικανικός φορολογικός νόμος του 1932 άλλαξε την τιμολόγηση για πάντα

Όταν λοιπόν γεμίζουμε το ρεζερβουάρ μας, παρατηρούμε ότι η τιμή ανά λίτρο βενζίνης τελειώνει (σχεδόν) πάντα σε 9 δέκατα του λεπτού. Αυτό είναι το μοναδικό υλικό αγαθό που τιμολογείται κατ’ αυτόν τον τρόπο και μπορεί το -σχεδόν- επιπλέον λεπτό να μη μας κοστίζει κάτι, αλλά υπάρχει ένας πολύ συγκεκριμένος λόγος για αυτήν την «αύξηση». Ένας λόγος που μας γυρίζει πίσω στο 1932 και μας ταξιδεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Κι αυτό διότι πως αποδεικνύεται, η περίεργη αυτή τιμολόγηση είναι κατάλοιπο ενός νόμου του 1932. Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, μια δεκάρα άξιζε πολύ περισσότερο από ό,τι τώρα. Το μέσο γαλόνι βενζίνης κόστιζε περίπου 20 σεντς το 1930 και σε ορισμένα μέρη της χώρας έφτανε τα 10 σεντς.

Όταν ψηφίστηκε ο νόμος για τα έσοδα του 1932, επέτρεψε την επιβολή του πρώτου ομοσπονδιακού φόρου επί της βενζίνης. Ο φορολογικός συντελεστής του ενός σεντ ανά γαλόνι ήταν αρκετά σημαντικός εκείνη την εποχή. Σε ορισμένες περιοχές αύξησε τις τιμές των καυσίμων κατά 10%, ενώ παράλληλα έφερε και σημαντικά έσοδα στην αναπτυσσόμενη τότε αμερικανική οικονομία. Τελικά, η βενζίνη αντιπροσώπευε σχεδόν το 8% των φορολογικών εσόδων το 1933.

Οι ιδιοκτήτες βενζινάδικων, οι οποίοι πλήρωναν τον φόρο όταν αγόραζαν καύσιμα από τους προμηθευτές, αντιμετώπιζαν τρεις επιλογές: Μπορούσαν να πληρώσουν εκείνοι τον φόρο και να δεχτούν το πλήγμα στο περιθώριο κέρδους τους, να αυξήσουν τις τιμές κατά ένα ολόκληρο σεντ (το οποίο, και πάλι, ήταν πολύ την εποχή εκείνη) ή να αυξήσουν τις τιμές κατά λιγότερο από ένα σεντ και να πληρώσουν τη διαφορά.

Η τρίτη επιλογή ήταν λιγότερο ενοχλητική για τους οδηγούς, αλλά εξακολουθούσε να αποτελεί μέρος της φορολογικής επιβάρυνσης, οπότε φάνηκε ως ένας καλός συμβιβασμός για τους περισσότερους εμπόρους λιανικής πώλησης.

Καθώς το σύστημα των διαπολιτειακών αυτοκινητοδρόμων αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1950 (και οι τιμές της βενζίνης παρέμειναν περίπου μεταξύ 20 και 30 σεντ ανά γαλόνι), η τιμολόγηση της βενζίνης στα 9/10 του λεπτού αποδείχθηκε επίσης αποτελεσματικό μάρκετινγκ, με τις τιμές να φαίνονται χαμηλότερες στους αυτοκινητιστές που τις έβλεπαν να εμφανίζονται σε πινακίδες κατά μήκος πολυσύχναστων αυτοκινητοδρόμων.

Είναι η ίδια ιδέα με τη χρέωση 1,99 ευρώ αντί για 2. Οι καταναλωτές τείνουν να εστιάζουν στο πιο αριστερό ψηφίο μιας τιμής, καθιστώντας την μια αποτελεσματική ψευδαίσθηση ακόμη και για τους έμπειρους αγοραστές.

92 χρόνια μετά τον Ομοσπονδιακό εκείνο νόμο των ΗΠΑ, το επιπλέον κλάσμα στην τιμή της βενζίνης υπάρχει παντού στον κόσμο. Αυτό το τελευταίο κλάσμα του λεπτού προσθέτει εκατομμύρια δολάρια σε έσοδα κάθε μήνα για τους λιανοπωλητές βενζίνης στο σύνολό τους ακόμη και σήμερα.

Φυσικά σήμερα, δεν υπάρχει κανένας νόμος που να υπαγορεύει στους βενζινοπώλες να προσθέτουν για φορολογικούς λόγους 9 δέκατα του λεπτού στην τιμολόγηση του λίτρου βενζίνης, όμως σε όλον τον κόσμο η στρατηγική αυτή δεν έχει πάψει να ισχύει. Μόνο ένας τοπικός νόμος της Αϊόβα προσπάθησε να αλλάξει τη νομοθεσία αυτή το 1985, όμως τελικά έπεσε στο κενό.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ