Πόσο εύκολο είναι να πας από το Γκάζι ως το Φάληρο με το ποδήλατο
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο και τις δράσεις του SNFCC Green Weekend, αποδεχθήκαμε την πρόκληση: να διασχίσουμε τον Μητροπολιτικό Ποδηλατόδρομο της Αθήνας, από το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος ως το Γκάζι και πάλι πίσω.
- 20 ΣΕΠ 2024
Όταν ακούσαμε αρχικά το νούμερο, κάπως διστάσαμε, λαμβάνοντας παράλληλα σχόλια ελαφράς ειρωνείας από το υπόλοιπο γραφείο. «Να καταφέρετε να γυρίσετε πίσω, σας χρειαζόμαστε».
Κάνοντας για χρόνια μια κατά κύριο λόγο καθιστική εργασία, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε αποκοπεί από τη γυμναστική. Ξέραμε να κάνουμε πετάλι, αλλά κανείς μας δεν είχε διατηρήσει τη σχέση του με το ποδήλατο στην ενήλικη ζωή, πόσο μάλλον να το χρησιμοποιεί σε σταθερή βάση ως μέσο μεταφοράς. Οπότε, η πρόταση που μας είχε γίνει, παρέπεμπε καθαρά σε challenge:
Να διασχίσουμε με ποδήλατα το νότιο (και μοναδικό υλοποιημένο μέχρι σήμερα) τμήμα του Μητροπολιτικού Ποδηλατόδρομου της Αθήνας, απ’ το Δέλτα Φαλήρου ως το Παλιό Αμαξοστάσιο του ΟΣΥ στο Γκάζι και πάλι πίσω, καλύπτοντας απόσταση ίση με 14 (δεκατέσσερα!) χιλιόμετρα.
Όλα αυτά ένα πρωινό καθημερινής, πριν πάμε κανονικά για δουλειά. Θα μπορούσε να ήταν μια ανεπίσημη πρόβα για όποιον σκέφτεται όντως να υιοθετήσει την ταυτότητα του αστικού ποδηλάτη (έχοντας μάλλον να αντιμετωπίσει ακόμη συχνότερα την ειρωνεία και άλλα σχόλια του τύπου «μα, πώς επιβιώνεις στη ζούγκλα;» από τον περίγυρό του). Επειδή, όμως, εμείς δεν ήμασταν αυτή η περίπτωση, λογικό ήταν να αγχωθούμε ως ένα βαθμό.
Αφορμή για το όλο εγχείρημα στάθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο (21/9) και ακόμη περισσότερο οι δράσεις του SNFCC Green Weekend, του φεστιβάλ αστικής βιωσιμότητας που διοργανώνεται το προσεχές Σαββατοκύριακο (21-22/9) στο Κέντρο Πολιτισμού – Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Απ’ το φετινό πρόγραμμα, ένα σημαντικό μέρος αφιερώνεται στο ποδήλατο και την αστική ποδηλασία, περιλαμβάνοντας μεταξύ των δράσεων και τη διοργάνωση μιας πορείας-ξενάγησης επί του Μητροπολιτικού Ποδηλατόδρομου (την Κυριακή, με έναρξη διαδρομής στις 19.00 στο Θησείο και τερματισμό στο Κανάλι με after party).
«Σκοπός της ξενάγησης που διοργανώνουμε είναι να παρακινήσει κόσμο να το δοκιμάσει για πρώτη φορά με το δικό του ποδήλατο, ώστε να καταλάβει πως δεν είναι δα και κάτι δύσκολο», μας αναφέρει η ξεναγός Ελευθερία Πετρίδη, που είναι Υπεύθυνη Λειτουργιών Επισκεπτών ΚΠΙΣΝ.
Μαζί της, χρέη οδηγού θα εκτελεί επίσης ο Σπύρος Μπακάλης, φωτογράφος στο επάγγελμα και ορκισμένος αστικός ποδηλάτης. «Παιδιά, εάν δεν έχετε εικόνα από τη διαδρομή, ετοιμαστείτε να γνωρίσετε ένα φοβερό κομμάτι της Αθήνας», λέει εκείνος πριν την εκκίνηση.
«Ξεκάθαρα, Άμστερνταμ».
Η εμπειρία στον Μητροπολιτικό Ποδηλατόδρομο
Το ρολόι δείχνει λίγο μετά τις 9:15 το πρωί και, σύμφωνα με τις προβλέψεις, η θερμοκρασία θα κινείται μεταξύ 24 και 27 °C στην περιοχή που μας αφορά. Για όσους δεν το γνωρίζουν (και είναι αρκετοί), το τμήμα του Μητροπολιτικού Ποδηλατόδρομου το οποίο έχει παραδοθεί απ’ τα τέλη του 2015, διαπερνάει τέσσερις δήμους στα Νότια Προάστια, ακολουθώντας πρώτα την κοίτη του Ιλισσού, έπειτα τις γραμμές του Ηλεκτρικού και καταλήγοντας τέλος στον πεζόδρομο της Ερμού.
Ουσιαστικά, το τμήμα αυτό είναι το μισό από τον χωροθετημένο (στα χαρτιά) Μητροπολιτικό Ποδηλατόδρομο, από το οποίο υπολείπεται να κατασκευαστεί το βόρειο τμήμα που θα ενώνει το Γκάζι με την Κηφισιά – ένα έργο κομβικής σημασίας για το οποίο έχουν εκπονηθεί μελέτες, αλλά χωλαίνει εδώ και χρόνια στην εφαρμογή.
«Σε αντίθεση με το νότιο τμήμα όπου η χάραξη ακολουθούσε κατά κύριο λόγο ελεύθερους χώρους και τμήματα τα οποία ήταν ήδη πεζοδρομημένα, το βόρειο κομμάτι απαιτεί να καταργηθούν θέσεις πάρκινγκ και να πάρουν χώρο από αυτοκίνητα σε δρόμους όπως η Πατησίων και η Αχαρνών», λέει ο Σπύρος.
Να επισημάνουμε ότι την τρέχουσα χρονική στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη τα έργα Ανάπλασης Φαληρικού Όρμου, ταυτόχρονα με τα οποία υλοποιείται η κατασκευή του (από το ΡΣΑ/2014 θεσμοθετημένου) ποδηλατόδρομου κατά μήκος της λεωφόρου Ποσειδώνος, φτάνοντας μέχρι τη Βουλιαγμένη (12 χλμ.).
Έτσι, στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον των ποδηλατοδρόμων στο Λεκανοπέδιο, λόγω της γεωγραφικής του θέσης, το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος δύναται να εξελιχθεί σε δυναμικό ποδηλατικό hub, με τους διερχόμενους να συνηθίζουν μια στάση για ανεφοδιασμό ή επισκευή, εάν προκύψει ανάγκη.
Για την ώρα, επιστροφή στις Τζιτζιφιές και την οδό Ασκληπιού απ’ όπου αρχίζει (ή τελειώνει) η διαγράμμιση.
Ο ποδηλατόδρομος είναι διακριτός από το κομμάτι του δρόμου που απευθύνεται στα οχήματα και κινείται αντίθετα από τη ροή του δρόμου (πράγμα πολύ βοηθητικό για το αίσθημα ασφάλειας).Το ένα ποδήλατο πίσω από το άλλο, διανύουμε ένα στενάκι ήπιας κυκλοφορίας, παρατηρώντας τα ελαιόδεντρα που είναι φυτεμένα, τις παλιές μονοκατοικίες με τους αυλόγυρους, τις γιαγιάδες οι οποίες εκείνη την ώρα πάνε στη λαϊκή με τα καρότσια.
Προσπαθούμε ακόμη να συνηθίσουμε τον εαυτό μας πάνω στο ποδήλατο, αλλά από τις κουβέντες που ανταλλάζουμε, καταλαβαίνω ότι όλοι το απολαμβάνουμε. Χαιρόμαστε σαν μικρά παιδιά ακόμη δεν έχουμε ξεκινήσει.
Πλησιάζω την Ελευθερία, κάνοντας δυο απότομες πεταλιές.
«Ακούγεται πολύ κλισέ αλλά όντως η ελευθερία που νιώθεις όταν κυκλοφορώ με το ποδήλατο στην πόλη, ειδικά μετά τη δουλειά, με κάνει να νιώθω καλύτερα», απαντάει μόλις τη ρωτάω τι κερδίζει πρακτικά ένας αστικός ποδηλάτης στην καθημερινότητά του. Η ίδια είχε μυηθεί στο «είδος» την περίοδο που σπούδαζε στο εξωτερικό (πρώτα στην Ολλανδία και αργότερα στην Αμερική), έπειτα το δοκίμασε αφού επέστρεψε εδώ και, ειδικά μετά την πανδημία, καθιέρωσε το ποδήλατο ως βασικό μέσο μεταφοράς.
«Σε γενικές γραμμές, οι αποστάσεις εδώ είναι διαχειρίσιμες και, πιστεύω, το ποδήλατο είναι ο πιο ευέλικτος τρόπος για να μετακινούμε. Άσε που μου αρέσει πολύ το urban aesthetics».
Καθώς διασχίζουμε τη διαδρομή του ποδηλατόδρομου, θα πάρουμε μια καλή γεύση από την αίσθηση την οποία περιγράφει – θα περάσουμε μέσω πεζογέφυρας πάνω απ’ το ρέμα του Ιλισσού, θα συναντήσουμε μικρά και μεγαλύτερα πάρκα με παιδιά να απολαμβάνουν στιγμές ανεμελιάς και κόσμο να γυμνάζεται, θα κάνουμε πετάλι πλάι από πρασιές και ατελείωτες δεντροστοιχίες, θα δούμε εργατικές πολυκατοικίες-μεγαθήρια, δρόμους με μονοκατοικίες και αρχοντικά στα Πετράλωνα. Οι εικόνες εναλλάσσονται, παράλληλα με τα θέματα που συζητάμε ποδηλατώντας.
«Καλέ, φτάσαμε Γκάζι», θα πω μόνος μου βλέποντας από μακριά τα φουγάρα της Τεχνόπολης και καταλαβαίνοντας ότι είχε ολοκληρωθεί το μέρος της διαδρομής που θεωρούσα πιο δύσκολο. Όταν κοίταξα το ρολόι ήταν λίγο πριν τις 10:00. Μέσα σε λιγότερο από 45 λεπτά, δηλαδή, τρία άτομα άπειρα με το άθλημα της ποδηλασίας, είχαμε ολοκληρώσει επτά χιλιόμετρα χωρίς να ιδρώσουμε, ούτε καν να λαχανιάσουμε.
Θα συμφωνούσαμε όλοι μας ότι ήταν μια απρόσμενα απολαυστική διαδρομή, μέσα στο πράσινο, την ησυχία, με την οποία δεν θα ήταν καθόλου κακή ιδέα να επιλέγαμε για να ξεκινούσαμε τη μέρα μας από εδώ και στο εξής. Νιώθαμε γεμάτοι ενέργεια, αλλά αποφασίσαμε να κάνουμε μια στάση πριν πάρουμε τον δρόμο της επιστροφής.
Το δεύτερο μέρος θα φαινόταν απλά παιχνιδάκι.
Η ποδηλατική κουλτούρα και η ανάγκη για υποδομές
Μου έκανε εντύπωση ότι λίγους μόνο ποδηλάτες πετύχαμε στη διαδρομή. «Είναι η ώρα τέτοια αλλά πρέπει να σου πω ότι, παραδόξως, πολλοί ποδηλάτες αποφεύγουν τον ποδηλατόδρομο, πράγμα που είναι λάθος, διότι έτσι δεν εκπαιδεύεται ο κόσμος στην κίνηση των ποδηλάτων», μου εξηγεί ο Σπύρος.
Ένας απ’ τους λόγους είναι οι πεζοί και τα παιδιά – σε ορισμένα σημεία στο τμήμα από τα Πετράλωνα ως τον Ταύρο δεν υπήρξε πρόβλεψη για να χωροθετηθούν πεζοδρόμια και έτσι προκαλούνται αναπάντεχα τετ-α-τετ πάνω στη λωρίδα των ποδηλάτων. Δεν είναι κάτι τρομερό, όμως. Από τη δική μας εμπειρία μπορούμε να πούμε πως η διαδρομή απέπνεε πλήρες αίσθημα ασφάλειας.
Με εξαίρεση ένα και μόνο σημείο, για το οποίο μας είχαν προειδοποιήσει από την αρχή οι ξεναγοί: το σημείο όπου ο ποδηλατόδρομος διασταυρώνεται με τη λεωφόρο Θησέως στην Καλλιθέα. Λαμαρίνες διακόπτουν τη ροή της διαδρομής, έτσι που πρέπει να κατέβεις από το ποδήλατο και (σε ένα επικίνδυνο σημείο) να περπατήσεις αντίθετα του ρεύματος μέχρι το φανάρι και τη διάβαση πεζών.
«Για κάποιο λόγο είναι κλειστό επ’ αόριστον. Έχουν αποσταλεί επανειλημμένες φορές αιτήματα επί του θέματος στην Περιφέρεια Αττικής, ότι κάτι πρέπει να γίνει, να βάλουν ενδεχομένως ένα σαμαράκι ή ένα φανάρι ακριβώς στο σημείο, αλλά καμία απάντηση», θα μου μεταφέρει ο Σπύρος.
Η παραφωνία του (κατά τα άλλα χωρίς κακοτεχνίες και ασυνέχειες) νότιου τμήματος του ποδηλατόδρομου οδηγεί τη συζήτηση σε πιο γενικό πλαίσιο. «Απέχουμε από την ποδηλατική κουλτούρα που θα θέλαμε, είναι γεγονός», σχολιάζει η Ελευθερία. «Λείπουν οι υποδομές πρώτα και κύρια. Αλλά δεν είναι κάτι ακατόρθωτο.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι και η Ολλανδία που είναι σήμερα ποδηλατικός παράδεισος, δεν ήταν έτσι. Κάποτε, είχε πολλά από τα χαρακτηριστικά της σημερινής Αθήνας, αλλά αποφάσισε να χαράξει νέα πολιτική αστικής βιωσιμότητας, προωθώντας τα έργα που την έκαναν αργότερα διάσημη σε όλο τον κόσμο».
Είναι και κάτι άλλο που κρατάει την Αθήνα μακριά από το όραμα μιας πόλης περισσότερο ευσυνείδητης στις μετακινήσεις της – το ξεβόλεμα. «Ακούω συχνά από τον κόσμο που ιδεολογικά τάσσεται υπέρ της βιωσιμότητας και ενός καλύτερου μέλλοντος, πράγματα που είναι απλά δικαιολογίες.
Για τις ανηφόρες, το ότι δεν γίνεται να ιδρώνουν και άλλα τέτοια», μου λέει ο Σπύρος. «Δεν λέω, η Αθήνα δεν είναι μια εύκολη πίστα, είναι μια ακραία βαβουριάρα πόλη που πρέπει να έχεις τον νου σου, αλλά ας ξεπεράσουμε την τεμπελιά. Όλα είναι θέμα προτεραιοτήτων από ένα σημείο και μετά».
Στο πλαίσιο του SNFCC Green Weekend, ο ίδιος πρόκειται να παρουσιάσει μια σειρά από πορτρέτα ανθρώπων που εμπνέουν προς την ίδια κατεύθυνση. Άνθρωποι κάθε ηλικίας, οι οποίοι μοιράζονται ένα κοινό χαρακτηριστικό μόνο: την αγάπη τους για την αστική ποδηλασία. «Είναι άτομα τα οποία δεν γνωρίζω προσωπικά, δεν γνωρίζω το επάγγελμά τους, την εκπαίδευσή τους, το κοινωνικό τους στάτους, τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, τίποτα, και όταν τους μίλησα, είδα ότι δημιουργείται ένα εκπληκτικό μοτίβο στο πώς και γιατί έχουμε επιλέξει το ποδήλατο. Είδα ότι μοιραζόμαστε τις ίδιες αγωνίες, τους ίδιους φόβους για το μέλλον».
***
INFO
Green Ride & After Ride Party με τον A.SQUARE
Κυριακή 22/09
Έναρξη διαδρομής στις 19.00 στο Θησείο (νέο Αμαξοστάσιο ΟΣΥ) / Τερματισμός στο ΚΠΙΣΝ
Απόσταση: ~7km
After Ride Party στις 20.00 στο Canal, με DJ set από τον A.SQUARE
* Ευχαριστούμε το Κέντρο Πολιτισμού – Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για την παραχώρηση των ποδηλάτων. Tα κοινόχρηστα ποδήλατα του ΚΠΙΣΝ διατίθενται προς ενοικίαση στους επισκέπτες με χρέωση 2 €/ώρα (ενηλίκων, παιδιών και γονέων), για τη μετακίνηση εντός και πέριξ του Πάρκου. Πληροφορίες για τον σταθμό και τους όρους ενοικίασης θα βρείτε εδώ.
