Γιατί οι γιατροί της πανούκλας φορούσαν μάσκες με ράμφος
Οι γιατροί σε όλη την Ευρώπη υιοθέτησαν τη στολή και έφεραν επίσης ένα ραβδί με το οποίο αφαιρούσαν τα ρούχα των μολυσμένων.
- 5 ΟΚΤ 2024
Έχεις δει αυτή τη μάσκα. Μπορεί επίσης να την έχεις φορέσει τις Απόκριες, σε κάποιο μασκέ πάρτι που τελικά αποδείχθηκε μέτριο. Πριν πολλά χρόνια, ωστόσο, οι μάσκες με το ράμφος δεν έκρυβαν μόνο το πρόσωπό σου, αλλά υποτίθεται ότι σε προστάτευαν. Και αυτό ήταν σημαντικό.
Η αλήθεια είναι ότι λίγες εικόνες στην ιστορία της ιατρικής είναι τόσο εντυπωσιακές (εκτός από ανατριχιαστικές) όσο εκείνες των γιατρών της πανούκλας. Αυτή η περίεργη ενδυμασία, εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια των κρουσμάτων βουβωνικής πανώλης στην Ευρώπη και έχει γίνει ένα διαχρονικό σύμβολο της νόσου.
Γιατί όμως οι γιατροί φορούσαν αυτές τις παράξενες μάσκες, οι οποίες μόνο το φόβο προκαλούσαν στους ανθρώπους; Ακολουθεί το σκεπτικό πίσω από τη μάσκα και τη στολή, η οποία προέκυψε σε μια εποχή που η πραγματική φύση της μετάδοσης της ασθένειας εξακολουθούσε να καλύπτεται από μυστήριο.
Η προέλευση της στολής του γιατρού της πανούκλας
Σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση, η στολή αυτή δεν ήταν μια μεσαιωνική εφεύρεση. Παρά τη συνήθη συσχέτισή της με τον Μαύρο Θάνατο (το όνομα που δόθηκε στην πανδημία βουβωνικής πανώλης στα μέσα του 1300) δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι φορέθηκε τότε ή σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του Μεσαίωνα.
Για την ακρίβεια, εμφανίστηκε πολύ αργότερα, τον 17ο αιώνα, όταν οι επιδημίες πανούκλας ήταν ακόμη συχνές στην Ευρώπη. Γνωρίζουμε ότι η εντυπωσιακή ενδυμασία φορέθηκε το 1619 από τον Γάλλο γιατρό Charles Delorme στο Παρίσι.
Ο Delorme, στον οποίο ορισμένοι ιστορικοί αποδίδουν την εφεύρεση της στολής, περιέγραψε πλήρως τη στολή σε ένα κείμενο στα μέσα του 17ου αιώνα, με δερμάτινο καπέλο, γάντια, κερωμένο λινό χιτώνα, μπότες και μάσκα και ράμφος. Οι γιατροί σε όλη την Ευρώπη υιοθέτησαν σύντομα τη στολή και έφεραν επίσης ένα ραβδί με το οποίο αφαιρούσαν τα ρούχα των μολυσμένων.
Τα ράμφη ήταν γεμάτα με βότανα και ξύδι
Οι γιατροί της πανούκλας γέμιζαν τα μακριά ράμφη τους με έντονα μυρωδάτα βότανα και λουλούδια, συμπεριλαμβανομένης της λεβάντας και της μέντας, ή με σφουγγάρια εμποτισμένα με ξύδι.
Ορισμένοι γέμιζαν επίσης τα ράμφη τους με ένα μείγμα από περισσότερα από 55 βότανα και άλλα συστατικά, όπως σκόνη από σάρκα οχιάς, κανέλα, σμύρνα και μέλι. Αυτές οι αρωματικές ουσίες, πίστευαν ότι θα καθάριζαν τον αέρα καθώς ταξίδευε κατά μήκος του ράμφους, και έτσι θα τους προστάτευε.
Λειτούργησε ή όχι η μάσκα;
Η ιδέα πίσω από τη στολή και τη μάσκα δεν ήταν εντελώς λανθασμένη. Η δημιουργία ενός φραγμού μεταξύ του γιατρού και του ασθενούς – και του δυνητικά μολυσμένου αέρα – ήταν λογική. Ο σύγχρονος εξοπλισμός ατομικής προστασίας και οι στολές κινδύνου βασίζονται στην ίδια ιδέα.
Η στολή μπορούσε ακόμη και να προσφέρει κάποια προστασία από τα σταγονίδια από το βήχα (στην περίπτωση της πνευμονικής πανώλης) ή τη μόλυνση μέσω του αίματος (από τη βουβωνική πανώλη). Αλλά υπήρχαν θεμελιώδη ελαττώματα στον σχεδιασμό.
Η βουβωνική πανώλη, που προκαλείται από το βακτήριο Yersinia pestis, μεταδίδεται μέσω του δαγκώματος ενός μολυσμένου ψύλλου. Οι στολές τους μπορεί να βοηθούσαν σε κάποιο βαθμό στην προστασία από τα τσιμπήματα ψύλλων, αλλά δεν ήταν ειδικά σχεδιασμένες για αυτό τον σκοπό.
Όσο για τις μάσκες με τα ράμφη, θα προσέφεραν και αυτές κάποια προστασία, παρά την εσφαλμένη κατανόηση του τρόπου εξάπλωσης των μεταδοτικών ασθενειών. Το γέμισμα της μάσκας με βότανα, πάντως, δεν είχε καμία χρησιμότητα.
