Ποια ήταν τα καλύτερα μυθιστορήματα του 1999

Το Νόμπελ Λογοτεχνίας απονεμήθηκε στον Γκύντερ Γκρας.

Στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί μέχρι σήμερα διάφορα βιβλία του με πιο πρόσφατη κυκλοφορία το ξακουστό «Τενεκεδένιο ταμπούρλο» (μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη, 2023).

Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: Ο Όσκαρ Ματσεράτ, τρόφιμος ψυχιατρείου, ανακαλεί την πολυτάραχη ζωή του που ταυτίζεται με την πορεία της Γερμανίας προς το χάος στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα. Ως παιδί είναι χαρισματικός· διαθέτει νοημοσύνη ασύμβατη με την ηλικία του και μια φωνή που θρυμματίζει το γυαλί. Στα τρίτα του γενέθλια, τη μέρα ακριβώς που αποκτά το πρώτο του τύμπανο, αποφασίζει, ως αντίδραση στην απανθρωπιά και στην αθλιότητα του κόσμου, να βάλει οριστικά φρένο στη σωματική του ανάπτυξη πέφτοντας από τις σκάλες και να σταματήσει έτσι να μεγαλώνει.

Σχεδόν τριάντα χρονών και έγκλειστος πια, ο νάνος Όσκαρ χρησιμοποιεί το τύμπανό του ως μέσο έκφρασης προκειμένου να ειρωνευτεί τις μεσοαστικές αντιλήψεις της οικογένειάς του και της κοινωνίας, να ανασκαλέψει το οδυνηρό παρελθόν της χιτλερικής περιόδου και να στηλιτεύσει τις φρικαλεότητες του ναζισμού. Όταν πρωτοκυκλοφόρησε,το φθινόπωρο του 1959, το «Τενεκεδένιο ταμπούρλο» δίχασε το αναγνωστικό κοινό και προκάλεσε την οργή της Καθολικής Εκκλησίας. Είκοσι χρόνια αργότερα μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο σε σκηνοθεσία Φόλκερ Σλέντορφ· η ταινία απέσπασε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες το 1979 και το 1980 τιμήθηκε με το όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας.

Το Πούλιτζερ Λογοτεχνίας απονεμήθηκε ο Μάικλ Κάνιγχαμ για το μυθιστόρημα «Οι ώρες».

Κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2000 (μτφρ. Λύο Καλοβυρνάς, εκδ. Λιβάνη) και σήμερα είναι εξαντλημένο.

Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: Ο Μάικλ Κάνιγχαμ, ξεκινώντας με την περιγραφή της τελευταίας μέρας της ζωής της Βιρτζίνια Γουλφ, μας μεταφέρει στον κόσμο δύο Αμερικανίδων που προσπαθούν να δώσουν νόημα στη ζωή τους αλλά και να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις των φίλων, των αγαπημένων, των συγγενών. Η πλοκή παίρνει απρόβλεπτη τροπή, καθώς ο συγκερασμός γεγονότων που έλαβαν χώρα στην προπολεμική Αγγλία, τη μεταπολεμική Καλιφόρνια και τη σύγχρονη Νέα Υόρκη συναρπάζει και συγκινεί και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη.

Με Man Booker βραβεύτηκε ο Τζ. Μ. Κούτσι για το μυθιστόρημα «Ατίμωση».

Και μάλιστα για δεύτερη φορά μετά την έτει 1983 βράβευση του για το «Life & Times of Michael K». Ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα ο συγγραφέας θα κέρδιζε και το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023. Η «Ατίμωση» κυκλοφόρησε φέτος στα ελληνικά (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου, εκδ. Διόπτρα) σε επετειακή έκδοση και δικαίως έχει συζητηθεί πολύ.

Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: Ο καθηγητής Ντέιβιντ Λούρι είναι ένας χωρισμένος πενηντάρης που νιώθει πόθο αλλά όχι πάθος. Όταν η σχέση του με μια φοιτήτριά του προκαλεί σκάνδαλο, χάνει τη δουλειά του, οι φίλοι του τον κάνουν πέρα και η πρώην γυναίκα του τον γελοιοποιεί. Ο Ντέιβιντ καταφεύγει στο απομονωμένο αγρόκτημα της κόρης του, και η επίσκεψή του παρατείνεται, καθώς προσπαθεί να βρει νόημα σε αυτή τη σχέση, τη μόνη που του έχει απομείνει. Αλλά η σκληρή πραγματικότητα εισβάλλει μια μέρα στο αγρόκτημα, μέσα από ένα περιστατικό ασύλληπτης βίας. Ο Ντέιβιντ αδυνατεί να προστατέψει την κόρη του ή έστω να την καταλάβει, όπως αδυνατεί συνολικά να καταλάβει αυτόν τον καινούριο κόσμο, τον τόσο διαφορετικό από όσα ήξερε και πίστευε ο ίδιος.

Το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ (National Book Award) απονεμήθηκε στον Χα Τζιν για το μυθιστόρημα «Περιμένοντας» (Waiting).

Στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 2000 (μτφρ. Βικτώρια Τράπαλη, εκδ. Bell), ενώ σήμερα είναι εξαντλημένο.

Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: Η Μα – να ζούσε περιμένοντας. Είχε δέσει από καιρό τη μοίρα της με τον Λιν Κονγκ, γιατρό στο νοσοκομείο του Μου – τσι όπου εργαζόταν κι εκείνη. Ο Λιν, όμως, πίσω στο χωριό του, είχε ήδη μια σύζυγο. Την απλοϊκή, αφοσιωμένη Σου – γιου που του τη διάλεξαν οι δικοί του. Θα την άφηνε ποτέ για να παντρευτεί τη Μα – να; Στον δικό τους κόσμο οι άνθρωποι δεν χώριζαν έτσι απλά, επειδή δεν αγαπιούνταν. Τα δεσμά της παράδοσης ήταν ακόμα ισχυρά κι ο έλεγχος της Εξουσίας στην κάθε τους κίνηση ασφυκτικός. Της είχε δώσει την υπόσχεσή του. Αλλά πόσο μπορεί η αγάπη να ζήσει περιμένοντας; Πόσο κρατάει ένα όνειρο πριν γεράσει και σβήσει ανεκπλήρωτο; Στο φόντο μιας αινιγματικής, αντιφατικής Κίνας, σύγχρονης και μαζί βυθισμένης στο χτες, ο πολυβραβευμένος Χα Τζιν ακολουθεί τους ήρωές του στο ασίγαστο, πεισματικό κυνήγι της ευτυχίας, σε μια μακριά πορεία γεμάτη μικρές εξεγέρσεις και μεγάλες ήττες, απατηλές βεβαιότητες και πικρές διαψεύσεις, αγγίζοντας την ίδια την ουσία της ανθρώπινης μοίρας και της ανθρώπινης ψυχής.

Το Βραβείο της Ένωσης Κριτικών των ΗΠΑ (National Book Critics Circle Award) απονεμήθηκε στον Τζόναθαν Λέθεμ για το μυθιστόρημα «Οι σκιές του Μπρούκλιν» (Motherless Brooklyn).

 

Στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 2013 (μτφρ. Κωνσταντίνος Καλτσάς, εκδ. Κέδρος), ενώ σήμερα είναι εξαντλημένο.

Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: O Λάιονελ Έσρογκ, το επονομαζόμενο Τσίρκο Τεράτων του Μπρούκλιν, είναι ένα ορφανό που πάσχει από το σύνδρομο Τουρέτ, μια νευρολογική διαταραχή που τον υποχρεώνει να φωνάζει και να μετράει ψυχαναγκαστικά, να διαλύει τη γλώσσα με αναπάντεχους και πρωτότυπους τρόπους. Μαζί με άλλους τρεις “βετεράνους” του Ορφανοτροφείου Αρρένων Αγίου Βικεντίου, δουλεύει για τον μικροκακοποιό Φρανκ Μίννα σε μια υπηρεσία σοφέρ, πίσω από την οποία κρύβεται ένα άτυπο πρακτορείο ντετέκτιβ.

Η ζωή χωρίς τον Φρανκ Μίννα, τον χαρισματικό Βασιλιά του Μπρούκλιν, θα ήταν αδύνατη, οπότε κανείς τους δε νοιάζεται αν οι δουλειές που τους αναθέτει δεν είναι ακριβώς νόμιμες. Αλλά όταν ο Φρανκ δολοφονείται, ο ένας συνάδελφος του Λάιονελ καταλήγει στη φυλακή, οι άλλοι δύο διεκδικούν την αρχηγία και η χήρα του Φρανκ εξαφανίζεται, ο Λάιονελ χάνει τον κόσμο κάτω από τα πόδια του. Αυτός ο απόβλητος, που δεν μπορεί να ολοκληρώσει σωστά ούτε μια απλή κουβέντα, θα επιχειρήσει να ξεδιαλύνει την υπόθεση ενώ προσπαθεί να τιθασεύσει τις λεκτικές καταιγίδες που ξεσπούν στο μυαλό του.

To Βραβείο Γκονκούρ, το σημαντικότερο γαλλικό βραβείο λογοτεχνίας, απονεμήθηκε στον Ζαν Εσενόζ για το μυθιστόρημα «Φεύγω» (Je m’ en vais).

Στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 2001 (μτφρ. Τρισεύγευνη Παπαϊωάννου, εκδ. Πόλις) και σήμερα είναι εξαντλημένο.

Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: «Το “Φεύγω” είναι ο καθρέφτης του κόσμου μας, ένα ρεαλιστικό μυθιστόρημα που αφηγείται πώς χάνουμε την αίσθηση της πραγματικότητας και πώς μας ξεφεύγει η ζωή. Ο Εσενόζ, από διαφορετικές οπτικές γωνίες, εναλλάσσει τους αφηγηματικούς τρόπους και τους ρυθμούς, τις εικόνες και τις μεταφορές. Είναι συγχρόνως γλυκύς και ανησυχητικός, ακριβολόγος και μαιανδρικός, με τρόπο που να κάνει τον αναγνώστη να βγει έξω από τις συνήθειές του. Έτσι, η περιπέτεια του βιβλίου συμπορεύεται με την περιπέτεια της ανάγνωσής του. Το πιο προφανές από τα ταλέντα του Εσενόζ είναι η δεξιοτεχνία του. Ας μην έχουμε όμως ψευδαισθήσεις. Οι μορφολογικές ακροβασίες του έχουν συγκεκριμένο στόχο: να αισθανθούμε την εγγύτητα του κενού».

Το βραβείο Θερβάντες, το ανώτατο βραβείο για την ισπανόφωνη λογοτεχνία, απονεμήθηκε στον Χιλιανό συγγραφέα Χόρχε Έντουαρντς για τη συνολική προσφορά του.

Στα ελληνικά κυκλοφόρησε το «Όνειρο της ιστορίας» το 2005 (μτφρ. Σαπφώ Διαμαντη, εκδ. Εξάντας) ενώ σήμερα είναι προ πολλού εξαντλημένο.

Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: Μετά από χρόνια εξορίας ο Αφηγητής επιστρέφει στη Χιλή των τελευταίων χρόνων της δικτατορίας, στα τέλη της δεκαετίας του ’70 εκεί έχει αφήσει οικογένεια, μια πρώην σύζυγο… Ο Αφηγητής μας διηγείται, τις σιωπηλές νύχτες της απαγόρευσης της κυκλοφορίας, όταν το στρατιωτικό καθεστώς συγχέεται με την Ιερά Εξέταση, πώς ο Τσέσκα, κερατάς μεν πλην διαπρέπων στην τέχνη του, σχεδιάζει το Παλάτι της Μονέδα, όπου έμελλε να αφήσει την τελευταία του πνοή ο Σαλβαδόρ Αλιέντε κάπου 200 χρόνια αργότερα. Ο Αφηγητής είναι ο Ιστορικός και συγχρόνως ο ακούσιος χρονικογράφος της εποχής του. Και η Ιστορία ανοίγεται στο όνειρο, αφού τα όσα μας διηγείται θα μπορούσαν να συμβαίνουν και αλλού, κι εδώ, σαν «ένα παιχνίδι με καθρέφτες… Κι ένα πέρασμα στην άλλη πλευρά του καθρέφτη».

Για το τέλος αφήσαμε τα δικά μας Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία.

Το 1999 το Βραβείο μυθιστορήματος απονεμήθηκε στη Ρέα Γαλανάκη.

Με αφορμή το «Ελένη ή ο Κανένας» που πρωτοκυκλοφόρησε από την Άγρα (1998).

Όπως διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο, στηρίζεται σε μια πραγματική ιστορία. Το νήμα έδωσε η ζωή της σπετσιώτισσας και πρώτης σπουδασμένης Ελληνίδας ζωγράφου Ελένης Αλταμούρα – Μπούκουρα, που μεγάλωσε στη μετεπαναστατική Ελλάδα του 19ου αιώνα, κόρη καπετάνιου που υπήρξε ο πρώτος θεατρώνης της Αθήνας. Ζωή δραματική, άγνωστη ακόμη εν πολλοίς, έλκει πρόσφατα το ενδιαφέρον κομίζοντας νέα στοιχεία στα ήδη δεδομένα, ότι δηλαδή εκείνη, η Ελένη, ντύθηκε στην Ιταλία σαν άντρας προκειμένου να σπουδάσει, ότι ο έρωτος και ο γάμος της με το ζωγράφο επαναστάτη Σαβέριο Αλταμούρα γρήγορα διαλύθηκε, επέστρεψε στην Αθήνα και εργάστηκε, ότι πέθαναν τα δύο παιδιά που ανέθρεψε πάνω στη νιότη τους -μια κόρη κι ο περίφημος ζωγράφος Ιωάννης Αλταμούρας-, ότι κατόπιν έζησε έγκλειστη στις Σπέτσες ένα μακρόχρονο, μονήρη και σχεδόν μυστηριώδη βίο.

*Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και τα εξαντλημένα βιβλία μπορούν να βρεθούν μεταχειρισμένα σε παλαιοβιβλιοπωλεία ή online.