Η θεαματική παρέλαση των ελεφάντων στη Νότια Ινδία

Είτε θα αντιδράσουμε με ενθουσιασμό μπροστά στα στολισμένα μεγαλόσωμα θηλαστικά που παρελαύνουν υπό τις επευφημίες εκατομμύρια κόσμου, είτε, από την άλλη, θα σκεφτούμε ένα βήμα παραπέρα και θα αποφασίσουμε να σταθούμε κριτικά απέναντι στην καθιερωμένη παρέλαση, για λόγους εκμετάλλευσης ή έστω αμφιλεγόμενης χρήσης των ζώων, όπως έχουν καταγγείλει διάφορες ακτιβιστικές οργανώσεις.

Σε οποιοδήποτε από τα δύο σενάρια, είναι πρακτικά αδύνατο να κατανοήσουμε την ουσία και τη σημασία αυτής της γιορτής για τον λαό της πόλης Μάισορ στα νότια της Ινδίας, μιας και θα το κρίνουμε από χιλιόμετρα μακριά, με την οπτική της Δύσης.

Αλλά να κάνουμε μία προσπάθεια, ξεκινώντας από κάποιες βασικές πληροφορίες.

Πάμε πίσω στις αρχές του 17ου αι. και τη Δυναστεία των Βοντεγιάρ, τη βασιλική οικογένεια που από γενιά σε γενιά συνέχισε να διοικεί για αιώνες το πρώην κρατίδιο στα νότια της Ινδίας, μέχρι το πολύ πρόσφατο 1947 (με εξαίρεση το διάστημα της βρετανικής αποικιοκρατίας).

Από νωρίς, οι πρώτοι βασιλείς της οικογενείας -που ακόμη μνημονεύονται απ’ τον λαό της Ινδίας για τις διοικητικές τους ικανότητες και το αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης- επέλεξαν να καθιερώσουν για μέγα σύμβολο της δυναστείας τους ελέφαντες. Τα επιβλητικά θηλαστικά αποτυπώνονταν στη σημαία του βασιλείου, στα νομίσματα, στον διάκοσμο των σημαντικότερων κτιρίων – έγιναν ένα σύμβολο ανδρείας, ευημερίας και δύναμης.

Σε αυτό το πλαίσιο, καθιερώθηκε και η γιορτή Μάισορ Ντασαρά που κορυφώνεται με την παρέλαση. Μάλιστα, επιστρατεύτηκε μια συγκεκριμένη πρακτική για να πιάνονται τα κοπάδια των άγριων θηλαστικών, που λέγεται κέντα (khedda). Οι ελέφαντες οδηγούνταν μέσα σε φράχτες από εξειδικευμένους κυνηγούς κι έπειτα εξημερώνονταν και ετοιμάζονταν από τους εκπαιδευτές για τις μεγάλες πομπές και τις λαμπρές θρησκευτικές ακολουθίες του έτους.

Σε αντίθεση με οποιαδήποτε εντύπωση εκμετάλλευσης ή κακομεταχείρισης, τα ζώα αυτά λάμβαναν φροντίδα, καλλωπισμό και ανατρέφονταν με τον καλύτερο τρόπο, ούτως ώστε να αποτυπώνουν το μεγαλείο της δυναστείας, υπό την επίβλεψη του ίδιου του βασιλιά.

Το φεστιβάλ Μάισορ Ντασαρά διοργανώνεται κάθε χρόνο στις αρχές Οκτωβρίου.

Οι προετοιμασίες έχουν ξεκινήσει έξι μήνες νωρίτερα, από την άνοιξη, όταν καταφθάνουν οι ελέφαντες στην πόλη για να εκπαιδευτούν.

Χιλιάδες κόσμου πιάνουν από νωρίς θέση στη διαδρομή της πομπής για να απολαύσουν το θέαμα.

Το αποκορύφωμα του φεστιβάλ σημειώνεται τη 10η και τελευταία μέρα του φεστιβάλ, με την παρέλαση των ελεφάντων.

Μαζί με τους ελέφαντες, παρελαύνουν άρματα με μουσικούς και καλλιτέχνες.

Στο πέρασμα των αιώνων και ειδικά μετά το τέλος της μοναρχίας, πολλά στοιχεία του φεστιβάλ Μάισορ Ντασαρά έχουν τροποποιηθεί, αλλά ένα στοιχείο παραμένει στο επίκεντρο: οι μαγικοί, καλοαναθρεμμένοι, ιεροί για την τοπική κοινότητα ελέφαντες, τους οποίους ανυπομονούν να θαυμάσουν δεκάδες χιλιάδες κόσμου.

Η παρέλαση λαμβάνει χώρα τη 10η και τελευταία μέρα του φεστιβάλ, με το Τζάμπου Σαβάρι [Jamboo Savari]. Κόσμος σκαρφαλώνει σε δέντρα ή κτίρια για να παρακολουθήσει την πομπή. Τα μονοπάτια της πορείας είναι κατειλημμένα από τα χαράματα. Πολλοί απλώνουν από τις προηγούμενες μέρες σεντόνια στα μονοπάτια για να δεσμεύσουν τη θέση τους. Η αγωνία κορυφώνεται όσο πλησιάζει η ώρα για την εμφάνιση των μεγάλων θηλαστικών στους δρόμους.

Για τη συνείδηση του λαού εκεί, οι επιμελώς στολισμένοι με μοτίβα και παραδοσιακά ενδύματα ελέφαντες δεν είναι απλώς θέαμα – είναι οι πρωταγωνιστές σε μια γιορτή για όλο τον κόσμο, μια γιορτή παράδοσης, ιστορίας και πολιτιστικής ταυτότητας του Μάισορ. Συνήθως, τους έχουν δοθεί ονόματα από ινδικούς θεούς και ιστορικές προσωπικότητες, ενώ χαίρουν φήμη και κύρους στην τοπική κοινότητα.

Άλλωστε, έχουν περάσει συστηματική εκπαίδευση για να είναι στην πορεία. Παράλληλα, έχουν λάβει ιδιαίτερη προσοχή και όσο πλησιάζει η μέρα της μεγάλης παρέλασης καλλωπίζονται και ταΐζονται με τροφή πλούσια σε θερμίδες και πρωτεΐνες για να βελτιωθεί η φυσική τους κατάσταση.

Δεδομένου ότι είναι εκ φύσεως πολύ έξυπνα ζώα, οι επίλεκτοι ελέφαντες αναπτύσσουν χαρισματικά χαρακτηριστικά, που κάνουν τα πλήθη να τους δοξάζουν με ακόμη μεγαλύτερη θέρμη.

Οι ελέφαντες είναι ιερά πλάσματα για την τοπική κοινότητα.

Παρά τη βροχή στον φετινό εορτασμό, τα πλήθη περίμεναν υπομονετικά την έλευση των ελεφάντων.

Τη μεγαλύτερη προσοχή λαμβάνει πάντα ο ελέφαντας που μεταφέρει στην πλάτη του ένα χρυσό κάθισμα με το είδωλο της ινδουιστικής θεάς Ντούργκα.

Τα άρματα αναπαριστούν συχνά σκηνές από την ινδουιστική μυθολογία.

Οι ελέφαντες που παρελαύνουν είναι 11 στον αριθμό, πάντα πολύ εντυπωσιακοί, ζωγραφισμένοι με μοτίβα και καλυμμένοι με λαμπερά μεταξωτά υφάσματα.

Μαζί τους, παρελαύνουν άρματα και (επίσης βαμμένοι και ντυμένοι με περίτεχνα κοστούμια) χορευτές και καλλιτέχνες. Κάποιοι εκτελούν κλασικούς χορούς, άλλοι χτυπούν τύμπανα και αναπαριστούν σκηνές από την ινδουιστική μυθολογία.

Τη μεγαλύτερη προσοχή και επευφημία από τα συγκεντρωμένα πλήθη έχει πάντα ο πιο στολισμένος ελέφαντας, στην πλάτη του οποίου μεταφέρεται ένα χρυσό κάθισμα με το είδωλο της ινδουιστικής θεάς Ντούργκα. Ο θρύλος λέει ότι το χρυσοποίκιλτο κάθισμα ζυγίζει 750 κιλά από τα χρυσά φύλλα που καλύπτουν την ξύλινη δομή του.

Περισσότερο γιορτή παρά φεστιβάλ, το Μάισορ Ντασαρά είναι ένα μεγάλο σύμβολο για την παράδοση, την ιστορία και την πολιτιστική ταυτότητα της περιοχής.