35 χρόνια από την Πτώση του Τείχους του Βερολίνου
Με αφορμή την επέτειο της Πτώσης του Τείχους, μεταφερόμαστε στα γεγονότα εκείνης της ιστορικής νύχτας που «άλλαξε τον κόσμο». Τα σημάδια είναι ακόμη ζωντανά.
- 10 ΝΟΕ 2024
Τα μεγαλύτερα κεφάλαια της ιστορίας γράφτηκαν σε στιγμές διάρκειας λίγων δευτερολέπτων.
Μία τέτοια περίπτωση συνέβη ακριβώς 35 χρόνια πριν από σήμερα στο Διεθνές Κέντρο Τύπου του Ανατολικού Βερολίνου, όταν λίγα λεπτά πριν το τέλος της συνέντευξης Τύπου που μεταδίδεται ζωντανά από την τηλεόραση, ο αξιωματούχος της κυβέρνησης Γκύντερ Σαμπόφσκι απαντάει σε ερώτηση δημοσιογράφου διαβάζοντας κατά λάθος το απόσπασμα μίας νέας νομοθετικής ρύθμισης που όμως ακόμη δεν είχε καταχωρηθεί και ήταν υπό εξέταση. «Αιτήσεις για σύντομα ιδιωτικά ταξίδια προς το εξωτερικό μπορούν να κατατίθενται χωρίς την επίκληση προϋποθέσεων. Οι άδειες θα δίνονται με σύντομες διαδικασίες», είπε.
– Από πότε θα ισχύει αυτό, ρωτάει ο δημοσιογράφος.
– Απ’ όσο ξέρω… από τώρα αμέσως, ήταν η απάντηση, δίνοντας την εντύπωση ότι τα σύνορα είχαν ανοίξει.
Όλη η κοινωνία ζητούσε τον εκσυγχρονισμό. Πριν μερικές μέρες, έχει αποπεμφθεί ο Έριχ Χόνεκερ από τη θέση της ηγεσίας του ΚΚ της Ανατολικής Γερμανίας, έχουν κλιμακωθεί οι διαδηλώσεις του κόσμου και γενικότερα δεν είχαν μείνει πολλά περιθώρια αντίστασης στην πτώση. Αλλά το κείμενο το οποίο διάβασε ο εκπρόσωπος είχε δοθεί από απροσεξία του νέου γεν. Γραμματέα Έγκον Κρεντς, που σήμερα έχει παραδεχτεί η 9η Νοεμβρίου ήταν η χειρότερη μέρα της ζωής του. Το νέο νομοσχέδιο θα ανακοινωνόταν, ενδεχομένως τροποποιημένο, τα ξημερώματα της επομένης (04:00). Το αποτέλεσμα, δεν είχε δοθεί καμία νεότερη οδηγία στους συνοριοφύλακες.
Μέσα σε λίγα λεπτά, οι δημοσιογράφοι είχαν εγκαταλείψει την αίθουσα, η είδηση ότι «ανοίγουν οριστικά τα σύνορα» είχε ανακοινωθεί από τα κανάλια της γερμανικής τηλεόρασης και χιλιάδες Βερολινέζοι από την ανατολική όσο και τη δυτική πλευρά ξεχύθηκαν αυθόρμητα σε δρόμους, πλατείες και ειδικότερα στα πιο κεντρικά σημεία ελέγχου του συνοριακού Τείχους, όπως το σημείο ελέγχου Τσάρλι. Στην αρχή, οι φρουροί προέβαλαν αντίσταση, μη γνωρίζοντας τι έπρεπε να πράξουν, αλλά τελικά αναγκάστηκαν και επέτρεψαν στα πλήθη να περάσουν, ευτυχώς χωρίς να υπάρξουν θύματα από την παρανόηση.
Το γεγονός μεταδόθηκε στη Δύση με πανηγυρικό τρόπο.
Για την ιστορία, πρώτη είχε σηκωθεί η μπάρα στο φυλάκιο της Μπορνχόλμερ Στράσε, στις 9:20 το βράδυ, με τα πλάνα από το ξέφρενο Βερολίνο να μεταδίδονται ζωντανά. Κόσμος χρησιμοποιούσε σφυριά και εργαλεία ή απλά τα χέρια του, αποξηλώνοντας κομμάτια του Τείχους που τους είχε φθείρει ψυχολογικά για τρεις δεκαετίες και ειδικά την περίοδο ηγεσίας του υπερσυντηρητικού Έριχ Χόνεκερ.
Σήμερα, στην ίδια λεωφόρο έχουν χαραχτεί τα σημαντικότερα γεγονότα εκείνης της νύχτας. Λίγα τμήματα του τείχους έχουν απομείνει ζωντανά για ιστορικούς λόγους. Το μακρύτερο τμήμα βρίσκεται κατά μήκος του ποταμού Σπρέε έχοντας μεταμορφωθεί σε σύμβολο ενότητας και ειρήνης, με τα murals της περίφημης East Side Gallery, ένα πρότζεκτ που υλοποιήθηκε τη δεκαετία του ’90 και χάρισε εικόνες-σύμβολα όπως το «αδελφικό φιλί» του Έριχ Χόνεκερ με τον Λεονίντ Ίλιτς Μπρέζνιεφ. Πιο σημαντικό, το τμήμα στην Μπερνάουερ Στράσε που μετατράπηκε σε μνημείο το 1999.
Εκεί, ο επισκέπτης μπορεί να ανατρέξει στην ιστορία μέσω του Μνημείου του Τείχους του Βερολίνου που θα βρει στον αριθμό 119 της ίδιας λεωφόρου, εκεί όπου φυλάσσονται κάθε είδους ιστορικά αντικείμενα που σχετίζονται με το αποτύπωμα του Τείχους στην καθημερινότητα του διαιρεμένου πληθυσμού.
Τουλάχιστον 140 άνθρωποι σκοτώθηκαν επιχειρώντας να περάσουν λαθραία το τείχος την περίοδο 1961-1989, για να φτάσουν στις οικογένειες και τους οικείους τους από την άλλη πλευρά. Περίπου 75.000 άνθρωποι οδηγήθηκαν σε δίκες με την κατηγορία της «εγκατάλειψης της χώρας». Ο κόσμος ζούσε υπό το κλίμα φόβου και ελέγχου.
Συμβολικά, η ιστορία του Τείχους έχει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις, ειδικά από τη νύχτα της 9ης Νοεμβρίου και μετά. Το τέλος του διαχωριστικού συνόρου που χώριζε τους δύο κόσμους, τη Δύση και την ΕΣΣΔ, το δημοκρατικό-καπιταλιστικό και το σοσιαλιστικό-κομμουνιστικό μοντέλο, σήμανε μια κομβική στιγμή για την ιστορία, προάγγελο της επανένωσης της Γερμανίας και της κατάρρευσης του κομμουνισμού στην Ανατολική Ευρώπη.
Ενώ όμως το κυρίαρχο αφήγημα αναφέρεται στην αποκατάσταση της ενότητας ανάμεσα στις δύο πλευρές του Βερολίνου, τα στατιστικά στοιχεία εγείρουν έως και υψηλές αμφιβολίες: πρόσφατη έρευνα του Elite Monitor στη Γερμανία, εξετάζοντας ένα δείγμα 3.000 θέσεων εργασίας στα ανώτερα αξιώματα, έδειξε ότι ποσοστό μικρότερο του 10% αντιστοιχεί σε άτομα από την ανατολική Γερμανία. Επίσης, ποσοστό κάτω του 5% αυτού του πληθυσμού έχει υψηλές θέσεις στον στρατό, τη δικαιοσύνη και τις επιχειρήσεις.
Οι λόγοι για τις ανισότητες εντοπίζονται στις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του μοντέλου της ανατολικής Γερμανίας και τη δυσκολία προσαρμογής μετά την προσχώρηση στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία, αναφέρει το συμπέρασμα των ερευνητών.
