Ποια σημεία της Αθήνας μαρτυρούν την ιστορία της Χούντας σήμερα

Ενδεχομένως να μη γνωρίζεις πού ακριβώς βρίσκεται η Πλατεία Δικαιοσύνης, πόσο μάλλον ο ανδριάντας του Αλέξανδρου Παναγούλη που ανεγέρθηκε εκεί το 2012, στη μνήμη του αγωνιστή-σύμβολο κατά της δικτατορίας, που αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο, συνελήφθη και βασανίσθηκε, ενώ λίγο έλειψε να εκτελεστεί.

Στη μαρμάρινη κολώνα πάνω στην οποία στέκεται το άγαλμα με τεντωμένο το χέρι να δείχνει συμβολικά προς το μέλλον, αναγράφεται η ανατριχιαστική φράση που είπε ενώπιον του Έκτακτου Στρατοδικείου Αθηνών: «Το ωραιότερο κύκνειο άσμα κάθε πραγματικού αγωνιστή είναι ο επιθανάτιος ρόγχος μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα της τυραννίας και αυτήν τη θέση αποδέχομαι».

Από αυτό ακριβώς το σημείο ξεκινήσουν οι θεματικοί-ιστορικοί περίπατοι οι οποίοι διοργανώθηκαν κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους από τα ΑΣΚΙ και σε συνεργασία με τον Δ. Αθηναίων (This is Athens City Festival), ανατρέχοντας στο κλίμα που επικρατούσε στην πρωτεύουσα υπό το καθεστώς των Συνταγματαρχών, μέσα από τοπόσημα που κρατάνε την ιστορία ζωντανή ως σήμερα.

Ο έντονος φόβος που καταλάμβανε όσους περνούσαν έξω από την Μπουμπουλίνας, οι ποτισμένοι από κραυγές και πόνο τοίχοι στα κρατητήρια της ΕΑΤ-ΕΣΑ, το τράνταγμα στα Ιλίσια από τις ερπύστριες των τανκς που κατευθύνονταν προς το κέντρο της πόλης την 21η Απριλίου και βέβαια ο πανικός στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, είναι μερικές από τις χαρακτηριστικές εικόνες που ξυπνάνε, εάν παρατηρήσεις με προσοχή ακόμα και σήμερα.

Άλσος Γουδή: Προτού παραχωρηθεί στη δημοτική διοίκηση και μετατραπεί στο όμορφο μητροπολιτικό πάρκο που γνωρίζουμε σήμερα στις παρυφές του Υμηττού, εκεί ήταν η «Στρατιωτική πόλις Γουδή» με στρατώνες, στρατόπεδα συνταγμάτων, αλλά και τα τεθωρακισμένα μετά το 1946. Από εδώ ακριβώς, τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου ξεκίνησαν τα άρματα μάχης υπό τις εντολές του Στυλιανού Παττακού, με κατεύθυνση το κέντρο της πόλης και την κατάληψη κομβικής σημασίας κτιρίων (ΟΤΕ, ΕΥΡ και υπουργεία), σημαίνοντας την έναρξη της δικτατορίας.

Πάρκο Ελευθερίας: Τα τέσσερα χαμηλά κτίρια με λιθοδομή εσωτερικά του πάρκου αποτελούν το μόνο κομμάτι που έχει διατηρηθεί από τα συγκροτήματα του πρώην στρατοπέδου του ΕΑΤ-ΕΣΑ, του κύριου σώματος ασφαλείας κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Από την έδρα του Ειδικού Ανακριτικού Τμήματος στο κέντρο της Αθήνας είχαν περάσει χιλιάδες συλληφθέντες, οδηγούμενοι στη συνέχεια σε τόπους εξορίας, στρατοδικείο ή φυλακή. Σε ένα από τα διατηρητέα κτίρια στεγάζεται το Μουσείο Αντιδικτατορικής Δημοκρατικής Αντίστασης του ΣΦΕΑ, με τοίχους ποτισμένους από τον πόνο, τις φωνές και τα αίματα των αντιφρονούντων που βασανίστηκαν, όπως ο Αλέξανδρος Παναγούλης με την προτομή στον περιβάλλοντα χώρο.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ/EUROKINISSI

Στρατόπεδο Παπαγεώργη: Το «αδελφό» τμήμα του –καταδικασμένου για βασανιστήρια– σώματος ασφαλείας της Δικτατορίας στο έδαφος του Πειραιά βρισκόταν στο στρατόπεδο Παπαγεώργη στα Καμίνια, όμως ο 952ος Λόχος του ΕΣΑ (όπως ήταν επίσημα το όνομα) παραμένει σήμερα εγκαταλελειμμένος και βανδαλισμένος, παρά το αίτημα να μεταμορφωθεί μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο σε έναν σημείο ιστορικής μνήμης αλλά και πρασίνου.

Μπουμπουλίνας & Τοσίτσα: Το πιο διαβόητο για τα βασανιστήρια κτίριο της Γενικής Ασφάλειας, το άντρο του Ευάγγελου Μάλλιου και του Πέτρου Μπάμπαλη με το «πιο γνωστό πλυσταριό του κόσμου» που έγραφε ο Περικλής Κοροβέσης, βρισκόταν στη συμβολή των οδών (και όχι στον αριθμό 22 της οδού Μπουμπουλίνας, όπως συχνά συγχέεται), αλλά εγκαταλείφθηκε το 1971, σε μια προσπάθεια από το καθεστώς να εξαφανίσει ενοχοποιητικά στοιχεία βασανισμών. Πιθανότατα, όμως, έχει μείνει ένα σημάδι από το παρελθόν: όπως αναφέρει η υπ. διδάκτορας ιστορίας Ευαγγελία Γεωργιάδου, με βάση παλιές φωτογραφίες του κτιρίου και επιτόπια έρευνα φαίνεται ότι οι μορφολογικές διαφορές στην πρόσοψη είναι μηδαμινές, οπότε η όψη του σημερινού κτιρίου παραπέμπει αρκετά στην εικόνα του τότε.

Μεσογείων 14-18: Στο τέλος της επταετίας, μετά την εγκατάλειψη του κτιρίου επί της Μπουμπουλίνας, η Γενική Ασφάλεια μεταφέρθηκε στο κτίριο της οδού Μεσογείων 14-18, ένα κτίριο «ειδικά κτισμένο για να στεγάσει τις υπηρεσίας Ασφαλείας» (όπως έγραφε ο Τύπος), απ’ όπου πέρασαν, ανακρίθηκαν και κακοποιήθηκαν βάναυσα περισσότεροι από τρεις χιλιάδες αντίπαλοι του καθεστώτος, σύμφωνα με την έρευνα που έχει εκδώσει ο Λεωνίδας Καλλιβρετάκης. Στο υπόγειο γκαράζ διασώζονται δύο κελιά από εκείνη την εποχή.

Νομική Σχολή: Απ’ το 1972 έχει αρχίσει να καταγράφεται η συσπείρωση του φοιτητικού κόσμου ενάντια στο καθεστώς των Συνταγματαρχών και τον Φεβρουάριο του 1973 εκδηλώνεται η πρώτη μαζική κινητοποίηση, με την κατάληψη της Νομικής. Στις 21/2 εκείνου του έτους, 4.000 φοιτητές όλων των σχολών καταλαμβάνουν το κτίριο, καλώντας από την ταράτσα του κτιρίου στη Σόλωνος τον κόσμο να συστρατευθεί στον αγώνα τους (εικόνα που είναι από τα πιο εμβληματικά στιγμιότυπα της αντιδικτατορικής αντίστασης), με την κατάληψη να θεωρείται προοίμιο για όσα συνέβησαν εννέα μήνες μετά.

Η πύλη στην Πατησίων: Φτάνουμε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 (που σήμανε την αρχή για την ανατροπή της Χούντας) και στην πύλη επί της Πατησίων την οποία καταπλάκωσε το τανκ, έχοντας εξελιχθεί μεταπολιτευτικά στο μεγαλύτερο σύμβολο για την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Από τα μέσα της τρέχουσας χρονιάς, αποφασίστηκε από το ΕΜΠ να είναι ανοιχτή η πύλη καθόλη τη διάρκεια του έτους, σε μια συμβολική κίνηση εξωστρέφειας του πανεπιστημίου.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ