Η μοναδική χώρα στην Ευρώπη όπου οι γυναίκες αμείβονται καλύτερα από τους άντρες
Το μισθολογικό χάσμα βρίσκεται ακόμη σε υψηλά επίπεδα στην Γηραιά Ήπειρο, αν και υπάρχει σημαντική βελτίωση από δεκαετία σε δεκαετία.
- 19 ΔΕΚ 2024
Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ αντρών και γυναικών είναι κάτι πολύ περισσότερο από ίση αμοιβή για ίση εργασία. Οι γυναίκες στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν ακόμη μεγάλες ανισότητες στην πρόσβαση στην εργασία, την εξέλιξη και τις ανταμοιβές. Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων εξακολουθεί να είναι πολύ εμφανές στην Ευρώπη.
Διάφοροι δείκτες παρουσιάζουν την ανισότητα μεταξύ γυναικών και αντρών σε πολλούς τομείς, αλλά η οικονομική ζωή είναι ένας από τους βασικούς τομείς που επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες. Ας αρχίσουμε όμως με τα βασικά.
Τι είναι το χάσμα αμοιβών μεταξύ των φύλων και πώς υπολογίζεται
Amy Hirschi / Unsplash
Παρότι η αρχή της «ίσης αμοιβής για ίση εργασία» θεσμοθετήθηκε το 1957, με τη Συνθήκη τη Ρώμης, το χάσμα αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων παραμένει ευρύ, με μικρές μόνο βελτιώσεις να έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια.
Όπως ορίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων είναι η διαφορά μεταξύ των μέσων ετήσιων αποδοχών μεταξύ γυναικών και αντρών. Βασίζεται στους μισθούς που καταβάλλονται απευθείας στους εργαζόμενους πριν αφαιρεθεί ο φόρος εισοδήματος και οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Μόνο οι επιχειρήσεις με 10 εργαζομένους και άνω λαμβάνονται υπόψη στους υπολογισμούς. Η μέση διαφορά των αμοιβών μεταξύ των φύλων στην ΕΕ ανερχόταν στο 12.7% το 2021.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Η Ελλάδα δεν ξεφεύγει του προβλήματος, αφού σύμφωνα με την έρευνα της Equileap του 2020, το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων φτάνει στο 12,5%, ποσοστό λίγο μικρότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 16%. Εντύπωση προκαλεί πάντως ότι από τότε δεν έχει γίνει κάποια σχετική έρευνα, ενώ ακόμα και στην έρευνα της Eurostat, η χώρα μας αναφέρεται στις «υπόλοιπες χώρες του ευρώ». Η μόνη έρευνα που συναντάμε είναι σχετική με τον συνολικό αριθμό αντρών και γυναικών που εργάζονται και όχι με το ποσό που λαμβάνουν και σε αυτό, όπως θα δούμε, δεν τα έχουμε πάει τόσο καλά.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το Λουξεμβούργο έχει από το 2021 το χαμηλότερο μισθολογικό χάσμα μεταξύ αντρών και γυναικών στην Ευρώπη, με τις αποδοχές των γυναικών να ήταν κατά μέσο όρο -0,2% χαμηλότερες από εκείνες των αντρών, ενώ από την αμέσως επόμενο χρονιά οι γυναίκες είχαν μάλιστα θετικό ισοζύγιο. Η χώρα της Ε.Ε. με τη μεγαλύτερη μισθολογική διαφορά είναι η Εσθονία με 20,5% και παγκοσμίως η Κορέα με 31,5%.
Οι λόγοι που υπάρχει αυτή η διαφορά
Υπάρχει πληθώρα λόγων οι οποίοι «δικαιολογούν» το μισθολογικό χάσμα ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες στην Ευρώπη. Αυτοί βρίσκονται στο εσωτερικό των επί μέρους κοινωνιών και είναι ενδεικτικό ότι όσο χανόμαστε στην Ανατολή, το χάσμα μεγαλώνει. Παρά κάποιες βελτιώσεις στην Ευρώπη, οι γυναίκες εξακολουθούν να υποφέρουν από χάσματα μεταξύ των φύλων όσον αφορά τους μισθούς, τη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό, την απασχόληση και τις ιεραρχικές θέσεις στον εργασιακό χώρο. Οι λόγοι είναι οι παρακάτω:
Μερική απασχόληση
Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες συμπληρώνουν περισσότερες ώρες άμισθης εργασίας (φροντίδα παιδιών ή οικιακές εργασίες) σε σχέση με τους άντρες. Αυτό αφήνει λιγότερο χρόνο για αμειβόμενη εργασία. Σύμφωνα με στοιχεία του 2022, σχεδόν το ένα τρίτο των γυναικών (28%) εργάζεται με μερική απασχόληση, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των αντρών είναι 8%. Όταν λαμβάνεται υπόψη τόσο η απλήρωτη όσο και η αμειβόμενη εργασία, οι γυναίκες εργάζονται περισσότερες ώρες την εβδομάδα από τους άντρες.
Διακοπές σταδιοδρομίας λόγω οικογενειακών ευθυνών
Οι γυναίκες είναι, επίσης, πολύ πιθανότερο να διακόψουν τη σταδιοδρομία τους ενώ μερικές από τις επαγγελματικές τους επιλογές επηρεάζονται από τις ευθύνες φροντίδας και οικογενειακής μέριμνας. Το 2018, το ένα τρίτο των εργαζόμενων γυναικών στην ΕΕ διέκοψαν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία για λόγους παιδικής µέριµνας, σε σύγκριση με το 1,3% των αντρών.
Περισσότερες γυναίκες σε χαμηλά αμειβόμενους τομείς
Περίπου το 24% της συνολικής διαφοράς αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων μπορεί να εξηγηθεί από την υπερεκπροσώπηση των γυναικών σε τομείς σχετικά χαμηλά αμειβόμενους, όπως η περίθαλψη, η υγεία ή η εκπαίδευση. Ο αριθμός των γυναικών στην επιστήμη, την τεχνολογία και τη μηχανική έχει αυξηθεί. Οι γυναίκες αντιπροσώπευαν το 41% του εργατικού δυναμικού το 2021.
Λιγότερες και χαμηλότερα αμειβόμενες γυναίκες σε διευθυντικές θέσεις
Lycs Architecture . Unsplash
Οι γυναίκες κατέχουν επίσης λιγότερες εκτελεστικές θέσεις: το 2020 αποτελούσαν το ένα τρίτο (34%) των διευθυντικών στελεχών στην ΕΕ, αν και αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ των εργαζομένων. Αν εξετάσουμε το χάσμα στα διάφορα επαγγέλματα, οι γυναίκες διευθύντριες παρουσιάζουν μεγαλύτερο μειονέκτημα: κερδίζουν 23% λιγότερα ανά ώρα από τους άντρες διευθυντές.
Πόσα περισσότερα κερδίζουν οι άντρες από τις γυναίκες;
Η ανισότητα των φύλων στους μισθούς συζητείται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Το μη προσαρμοσμένο μισθολογικό χάσμα μεταξύ αντρών και γυναικών είναι ένας σημαντικός δείκτης, ο οποίος δείχνει τη διαφορά μεταξύ των μέσων ακαθάριστων ωριαίων αποδοχών ανδρών και γυναικών. Η ανισότητα αυτή δεν λαμβάνει υπόψη την εκπαίδευση, την ηλικία, τις ώρες εργασίας ή το είδος της εργασίας.
Ουσιαστικά αποκαλύπτει πόσο λιγότερα κερδίζουν οι γυναίκες από τους άντρες. Το 2022, το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων ήταν 12,7% στην ΕΕ. Με άλλα λόγια, οι γυναίκες κέρδιζαν κατά μέσο όρο 12,7% λιγότερο ανά ώρα από τους άντρες. Αυτό δείχνει ότι οι γυναίκες κερδίζουν κατά μέσο όρο 87,3 ευρώ για κάθε 100 ευρώ που κερδίζουν οι άντρες ή ότι οι γυναίκες θα πρέπει να εργαστούν 1,5 επιπλέον μήνα για να καλύψουν τη διαφορά.
Τα στοιχεία για την Ευρώπη και το Λουξεμβούργο που κάνει τη διαφορά
Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων διέφερε σημαντικά στην ΕΕ και στο μπλοκ της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ). Το 2022, ξεπερνούσε το 17% σε αρκετές χώρες. Η Εσθονία είχε το υψηλότερο μισθολογικό χάσμα μεταξύ αντρών και γυναικών με 21,3%, ακολουθούμενη από την Αυστρία (18,4%), την Ελβετία και την Τσεχία (και οι δύο 17,9%).
Το Λουξεμβούργο (-0,7%) ήταν η μόνη χώρα με αρνητικό ποσοστό, που σημαίνει ότι οι γυναίκες κέρδιζαν ελαφρώς περισσότερα από τους άντρες. Εκτός από το Λουξεμβούργο, η Ιταλία, η Ρουμανία και το Βέλγιο είχαν το χαμηλότερο μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων, με ποσοστό μικρότερο από 5%. Μεταξύ των «τεσσάρων μεγάλων» της ΕΕ, η Γερμανία (17,7%) και η Γαλλία (13,9%) είχαν υψηλότερα χάσματα από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Μειώνεται το μισθολογικό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών στην Ευρώπη;
Ένας από τους στόχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η μείωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων. Υπάρχει κάποια βελτίωση προς αυτή την κατεύθυνση; Η πρόοδος είναι σταθερή αλλά είναι αργή. Μεταξύ 2012 και 2022, το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων μειώθηκε κατά 3,7 ποσοστιαίες μονάδες (ΠΜ) στην ΕΕ, από 16,4% σε 12,7%.
Η Ισπανία κατέγραψε τη μεγαλύτερη βελτίωση στο μισθολογικό χάσμα μεταξύ αντρών και γυναικών, με μείωση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες την περίοδο αυτή, ακολουθούμενη από την Εσθονία (8,6 ποσοστιαίες μονάδες), την Ισλανδία (8,4 ποσοστιαίες μονάδες) και το Λουξεμβούργο (7,6 ποσοστιαίες μονάδες).
Σύμφωνα με την Eurostat, αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι αμοιβές στον δημόσιο τομέα καθορίζονται ως επί το πλείστον από διαφανή μισθολογικά πλέγματα που ισχύουν εξίσου για άντρες και γυναίκες στην ΕΕ. Το μισθολογικό χάσμα ήταν υψηλότερο στον δημόσιο τομέα μόνο στην Πορτογαλία, τη Σλοβενία και τη Φινλανδία. Η Κύπρος κατέγραψε (-0,2%) αρνητικό χάσμα στον δημόσιο τομέα, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι γυναίκες αμείβονται καλύτερα από τους άντρες. Ταυτόχρονα, κατέγραψε επίσης την υψηλότερη διαφορά μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα με 19,7 ποσοστιαίες μονάδες.
Οι άντρες απασχολούνται περισσότερο σε όλες τις χώρες της ΕΕ και κυρίως στην Ελλάδα
Μεταξύ των ατόμων ηλικίας 15-64 ετών, το ποσοστό απασχόλησης των αντρών στην ΕΕ ανήλθε σε 74,7% το 2023, υπερβαίνοντας το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών (64,9%) κατά 9,8 ποσοστιαίες μονάδες. Το ποσοστό απασχόλησης των αντρών ήταν υψηλότερο από εκείνο των γυναικών σε όλες τις χώρες της ΕΕ, κυμαινόμενο από 0,3 ποσοστιαίες μονάδες στη Λιθουανία έως 19,1 ποσοστιαίες μονάδες στην Ελλάδα. Η Τουρκία, υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ πάλι, αποτέλεσε εξαίρεση με 34,6 ποσοστιαίες μονάδες διαφορά.
Ενώ σχεδόν όλες οι χώρες, εκτός από τη Ρουμανία, παρουσίασαν βελτιώσεις για τη μείωση αυτής της διαφοράς τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η διαφορά μεταξύ των δύο φύλων στο ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό εξακολουθούσε να είναι πάνω από 10 ποσοστιαίες μονάδες σε οκτώ χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ρουμανίας, της Ιταλίας και της Ελλάδας.
