Τα 13 καλύτερα μονοπλάνα του σινεμά

Τα μονοπλάνα είναι μια μόδα που δεν πρόκειται ποτέ να πεθάνει σε σινεμά και τηλεόραση, γιατί εκτός από το πολύ συχνό αφηγηματικό τους ρόλο πετυχαίνουν και κάτι άλλο οριακά εξίσου σημαντικό μες στη σημερινή πολυφωνία τίτλων: Ξεχωρίζουν!

Ο κόσμος πάντα θα συζητά και θα ξεχωρίζει ένα εντυπωσιακό μονοπλάνο – well, υποθέτω όλα εντυπωσιακά είναι, εξ ου κι η ύπαρξή τους. Συχνά το κόλπο το βλέπουμε τραβηγμένο στα άκρα, με σκηνοθέτες και διευθυντές φωτογραφίας να φτάνουν την τεχνική τους στα όρια προκειμένου να γυρίσουν ακόμα και ολόκληρες ταινίες σα να ήταν ένα συνεχές πλάνο – φυσικά, με τη βοήθεια συνήθως ενός «κρυφού» μοντάζ.

Η τεχνική αυτή πετυχαίνει διάφορα πράγματα αναλόγως context: Από την αίσθηση πως όλα τα διάσπαρτα πράγματα διαχέονται το ένα μες στο άλλο, μέχρι φυσικά την προβολή μιας τρομερής έντασης που ο θεατής νιώθει πιο άμεσα όταν «ξεχνά» πως βλέπει κάτι διακεκομμένο και άρα κατασκευασμένο. (Αυτό μπορεί και να λειτουργεί αντίθετα: Όταν υπάρχει τόση έμφαση στο «κοιτάχτε τι εντυπωσιακό πράγμα που φτιάξαμε!», το αποτέλεσμα μοιάζει ακόμα πιο κατασκευασμένο.)

Με αφορμή την πάρα πολύ καλή χρήση της τεχνικής στο Adolescence, όπου το κάθε επεισόδιο είναι ένα συνεχές πλάνο με συνήθως εξαιρετικά αποτελέσματα (ειδικά στο αποστομωτικό τρίτο επεισόδιο), επιχειρούμε μια μικρή αναδρομή, διαλέγοντας 10 από τα αγαπημένα μας μονοπλάνα του σινεμά. Από μια μάχη σε ένα σκοτεινό διάδρομο στην Κορέα, μέχρι την παραλία της Δουνκέρκης στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

13. Snake Eyes

Πολύς κόσμος το ξεχνάει αυτό το ‘90s διαμαντάκι αλλά όταν είχε κυκλοφορήσει είχε γίνει αρκετό σούσουρο γύρω από την εναρκτήρια σκηνή του.

Εδώ ο Brian De Palma δεν ενδιαφέρεται να σε πείσει για καμία ρεαλιστική κατάσταση, θέλει απλά να το κάνει τσίρκο, να σε διασκεδάσει, και το σεβόμαστε πολύ αυτό, γιατί τα καταφέρνει. Η ταινία έχεις μόλις ξεκινήσει κι εσύ ως θεατής ήδη σκέφτεσαι πως μπαίνεις σε ένα ξέφρενο τρενάκι.

12. Weekend

Το καλύτερο κομμάτι του διάσημου φιλμ του Godard είναι αυτή η σκηνή του μποτιλιαρίσματος, όπου η κάμερα κινείται καταγράφοντας κατά βάση μια ακινησία. Και μέσα της, μια σατιρική, οριακά σουρεαλιστική μικρογραφία της Ευρώπης.

11. Creed

Στην διάρκεια της εξαιρετικά γυρισμένη μάχης του πρώτου Creed, o Ryan Coogler θέλει να νιώσει την αδιάκοπη, σχεδόν ποιητική ροή της βίας, βάζοντάς σε μέσα στο ρινγκ της ώρα που ο ήρωάς μας μάχεται για τα πάντα. Λειτουργεί!

10. Do Not Expect Too Much From The End Of The World

Ο μέγας χρονογράφος του σήμερα Radu Jude δημιουργεί ένα εντελώς αντισυμβατικά δομημένο φιλμ πάνω στην προσπάθεια μιας χαμηλόμισθης υπαλλήλου να καταφέρει να στήσει ένα εταιρικό βίντεο προπαγάνδας μέσα στη σύγχρονη καπιταλιστική μας κόλαση.

Κι ύστερα από 2+ ώρες τρέλας, τρεξίματος και παράνοιας, η κάμερα μένει ακίνητη, αφήνοντάς μας να παρατηρούμε, ανήμποροι να αντιδράσουμε, για τα 20 τελευταία λεπτά της ταινίας, το γύρισμα του εν λόγω βίντεο – μια σουρεαλιστική, κατάμαυρη σάτιρα που μας κρατά δέσμιους.

9. Atonement

Δεν κατέγραψε μόνο ο Nolan εντυπωσιακά τη Δουνκέρκη. Ο Joe Wright στο φοβερό του δράμα εποχής, μας έκανε θεατές σε μια καθοριστική στιγμή της Ιστορίας, όχι προσπαθώντας να μας εμβυθίσει στη δράση (όπως συνήθως συμβαίνει με τη χρήση του μονοπλάνου), αλλά κρατώντας μας σε απόσταση. Σα να μας υπενθυμίζει πως είμαστε μάρτυρες σε ένα γεγονός που και να θέλαμε, δε μπορούμε να τρέξουμε μακριά του.

8. Russian Ark

Από όλες τις ταινίες που επιχείρησαν να τραβήξουν το κολπάκι σε όλη τους τη διάρκεια (Birdman, 1917, Victoria, Timecode και όποια άλλη), το κλασικό πειραματικό ιστορικό δράμα του Sokurov είναι στην κορυφή. Ένα μουσείο και μια κάμερα γίνονται το όχημά μας σε ένα ταξίδι στο χρόνο, καθώς αίθουσες και εποχές ενώνονται μεταξύ τους με τρόπο καθηλωτικό.

7. Long Day’s Journey Into Night

Το απίστευτο 3D μονοπλάνο 40 λεπτών από το αριστούργημα του Bi Gan μας μεταφέρει σε ένα κόσμο ονείρου ή/και ανάμνησης και μας αφήνει να χαθούμε σε αυτόν. Περισσότερα, μας είχε πει κι ο ίδιος όταν τον βρήκαμε πριν μερικά χρόνια στις Κάννες.

6. Touch of Evil

Η βόμβα τοποθετείται, ο γερανός μας παίρνει μακριά, μας αφήνει να αναμιχθούμε στον κόσμο, μέχρι να γίνει η έκρηξη – ρίχνοντας έτσι τα σύνορα ανάμεσα στο εδώ και στο εκεί, υπογραμμίζοντας πως η απειλή είναι υπαρκτή, γύρω μας. Ένας από τους πιο κλασικούς θριάμβους (κι έχει και πολλούς κιόλας) του Orson Welles.

5. Children of Men

Το σπουδαίο ντοκιμαντέρ του Alfonso Cuaron για τον σημερινό μας κόσμο περιλαμβάνει εντυπωσιακή κινηματογράφηση από τον τότε αβράβευτο, αλλά σήμερα θρύλο των 3 Όσκαρ, Emmanuel Lubezki.

Ξεχάστε λίγο τα Birdman κι άλλες τέτοιες εξυπνάδες– εδώ ο Lubezki με την κίνηση και την επιμονή της κάμεράς του λέει την ιστορία του φασισμού που μας περικυκλώνει. Η σκηνή στο αμάξι παραμένει το απόγειο της τεχνικής του.

4. The Shining

Η μαγεία σε αυτό που κάνει εδώ ο Kubrick είναι το ότι, σε αντίθεση με τα περισσότερα αν όχι όλα τα αντίστοιχα μονοπλάνα στην ιστορία του σινεμά, εκείνος το κάνει για να ΜΗΝ σου δείξει πράγματα. Το αποτέλεσμα είναι ανατριχιαστικό.

3. Goodfellas

Το πλάνο που μας εισάγει στον κόσμο της ταινίας όχι απλά έχει αντιγραφεί αμέτρητες φορές, αλλά μέσα του περιλαμβάνει κι όλη την ουσία της παράνομης γοητείας του φιλμ και του κόσμου του. Δε θα έπρεπε, αλλά απλά σε κάνει να θες να είσαι εκεί.

2. Soy Cuba

Από τα φιλμ που είναι σημείο αναφοράς για αμέτρητους μεγάλους μετέπειτα δημιουργούς, το φιλμ του Kalatozov ακολουθεί διαφορετικές ιστορίες στην προεπαναστατική Κούβα, γεμάτο με επιμέρους εντυπωσιακές σκηνές. Καμία όμως όσο αυτή, η διάσημη «impossible scene» όπου η κάμερα μοιάζει σε στιγμές να πετάει, μέχρι να μας πάει ψηλά να δούμε έναν ωκεανό ανθρώπων στους δρόμους.

Για να γυριστεί, ο οπερατέρ είχε την κάμερα μπροστά του και διάφοροι τεχνικοί κυριολεκτικά τον αγκίστρωναν και τον απαγκίστρωναν από καλώδια που έφταναν σε διάφορα ύψη – εξ ου και το εντυπωσιακό αποτέλεσμα όπου μοιάζει σαν η κάμερα να είναι το ίδιο το πνεύμα της επανάστασης που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα.

1. Oldboy

Συγγνώμη αν αυτό είναι κάπως basic αλλά πραγματικά, κοίτα το αυτό το πράγμα. Ο Park Chan-wook δημιούργησε μια σκηνή τόσο εμβληματική που οι πάντες δε μπορούν να σταματήσουν να την κοπιάρουν δεκαετίες αργότερα. Η μίξη κόμικ εικονογραφίας, pulp στοιχείου και βιντεογκέιμ αισθητικής έχει σαν αποτέλεσμα κάτι τόσο δυναμικό και με κλιμακούμενη ένταση, που κάθε σκηνή δράσης έκτοτε το λαμβάνει (θέλοντας και μη) υπόψην.

Η αίσθηση πως ελέγχεις έναν χαρακτήρα που δέρνει NPC τσιράκια στη σειρά με άκρως στιλιζαρισμένη χορογραφία, αυτή η απίστευτη ακροβασία ανάμεσα στο «θέλω να νιώσεις πως είσαι εκεί» και στο «θέλω να νιώσεις πως το κοιτάς ξαπλωμένος στον καναπέ σου πατώντας επαναλαμβανόμενα Α-Β-Α-Β-Α-Β», απογειώνουν τη σκηνή, την ταινία, τον σκηνοθέτη. Από τα μεγαλύτερα σημεία αναφοράς του σινεμά του 21ου αιώνα.