Εξομολογήσεις ενός τυφλού δικηγόρου στην Ελλάδα του 2019

Μιλώντας με τα μέλη της Ethelon λίγο καιρό μετά την διοργάνωση της πρώτης Ημέρας Καριέρας για άτομα με αναπηρία, θυμάμαι να μου υπογραμμίζουν πως στόχος τους είναι η εκδήλωση αυτή σύντομα να μην χρειάζεται καν και η τεχνογνωσία να αφομοιωθεί από τις υπόλοιπες ημέρες καριέρας.

Κι όμως, την Τετάρτη 17 Απριλίου, το Career Fair.4all θα διοργανωθεί για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά, στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων. Κάτι που μπορεί εκ πρώτης όψεως να δείχνει πως τα πράγματα ακόμα δεν έχουν αλλάξει στο πως υποδέχεται η αγορά εργασίας τα άτομα με αναπηρία, ωστόσο υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος, την οποία φρόντισε να υπογραμμίσει ο συνεργάτης της εκδήλωσης, Βαγγέλης Αυγουλάς, ο οποίος όντας ένας μάχιμος τυφλός δικηγόρος, αποδεικνύει πως αν υπάρχει θέληση, υπάρχει και τρόπος να ασκήσεις το επάγγελμα που ονειρεύεσαι παρά τις δυσκολίες.

“Στην αρχή, ήμουν απ’ αυτούς που έκαναν κριτική στην Ημέρα Καριέρας για άτομα με αναπηρία, δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί γινόταν ξεχωριστά. Σήμερα, θεωρώ ότι πρέπει να γίνεται μια ξεχωριστή ημέρα γιατί παρέχουμε πολύ μεγαλύτερη εξειδίκευση και τεχνογνωσία χάρη στους στρατηγικούς συνεργάτες που έχει συγκεντρώσει η Ethelon”, θα εξηγήσει ο Βαγγέλης κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας, μετά το τέλος της οποίας είχε καταφέρει για ακόμη μια φορά να με εντυπωσιάσει με την αισιοδοξία αλλά και τον ρεαλισμό του.

Τυφλός δικηγόρος στην Ελλάδα του 2019

Πριν καταπιαστούμε με τα του φετινού Career Fair.4all, ο Βαγγέλης μάς δίνει μια κυνική αλλά απαραίτητη περιγραφή του πώς είναι να είσαι τυφλός δικηγόρος στην σημερινή μας χώρα. Και απ’ ό,τι φαίνεται, το να είσαι απλά τυφλός στην Ελλάδα, είναι από μόνο του αρκετά δύσκολο.

Γεννήθηκα με μια σπάνια ασθένεια που δεν κατασκεύασε το να δουλεύουν τα μάτια μου στον οργανισμό μου, για να το πω με απλά λόγια. Μπαίνοντας στην πρώτη δημοτικού, κατάλαβα ότι τα γράμματα που μάθαινα εγώ, τα ανάγλυφα της γραφής Μπράιγ, ήταν διαφορετικά από αυτά που μάθαιναν τα παιδιά της ηλικίας μου. Πολύ φυσιολογικά λοιπόν, κατάλαβα το πρόβλημα όρασης που αντιμετωπίζω.

Το ίδιο φυσιολογικά, μεγαλώνοντας λίγο, ένιωθα ότι θέλω να γίνω δικηγόρος. Όχι ότι πρέπει, αλλά ότι θέλω. Ξεκινούσα να διεκδικώ και να υπερασπίζομαι πράγματα τα οποία ένιωθα ότι μου τα στερούν, ενώ για ένα παιδί θα έπρεπε να είναι αυτονόητα.

Πήγαινα σχολείο με παιδιά που βλέπουν, ήμουν σε ένα πρότυπο πρόγραμμα ένταξης, ήμασταν τρία τυφλά παιδιά μαζί με 25 που βλέπουν κι ενώ όλοι είχαν τα βιβλία τους στην ώρα τους, εμείς περιμέναμε τα δικά μας στη γραφή των τυφλών. Δεν το θεωρούσα φυσιολογικό αυτό, σαν παιδί ήθελα να συναγωνίζομαι τους συνομηλίκους μου.

Από το δημοτικό κιόλας, ξεκίνησα να είμαι πρόεδρος στην σχολική τάξη και στη συνέχεια στο δεκαπενταμελές. Όλοι έλεγαν ότι ‘ο Βαγγέλης τα λέει καλά, γράφει καλές εκθέσεις, θα διεκδικήσει και για εμάς’. Θυμάμαι να παρακολουθώ και πολλές ταινίες με δικαστήρια και να μου αρέσει η πλοκή και οι υποθέσεις, γι’ αυτό και στην Τρίτη Λυκείου, η μόνη σχολή που δήλωσα ήταν η Νομική της Αθήνας.

Τελείωσα τη σχολή στα 4 χρόνια και ξεκίνησα την επαγγελματική μου πορεία, ήθελα να την ασκώ τη δικηγορία, να είμαι στο ‘πεδίο’ που λέμε, γι’ αυτό και δεν κυνήγησα ποτέ μέχρι τώρα, στα 30 μου, μια θέση στο δημόσιο. Επιλέγω ακόμα να κρατώ το δικό μου δικηγορικό γραφείο, συντονίζω μια δικηγορική ομάδα τα τελευταία χρόνια και ασκώ την μάχιμη δικηγορία παρά τις δυσκολίες που έχει αυτό το επάγγελμα για έναν τυφλό δικηγόρο στην Ελλάδα.

Για να αναλάβω έναν πελάτη, μιας και μιλάμε για ελεύθερη αγορά, θα πρέπει να δώσω μια ανταγωνιστική τιμή και παράλληλα να κάνω πάρα πολύ καλή δουλειά ώστε να τον κρατήσω σαν πελάτη και να πάει από στόμα σε στόμα η δουλειά που κάνω. Στην ανταγωνιστική αυτή τιμή που θα δώσω για την υπόθεση και την οποία ο πελάτης θα συγκρίνει φυσικά με τις αντίστοιχες από άλλους δικηγόρους, εγώ θα πρέπει να έχω ενσωματώσει μέσα τα παραπάνω έξοδα που μου επιβάλλει η αναπηρία μου: μια γραμματειακή υποστήριξη για να μου διαβάζει έγγραφα, να ξέρω τι υπογράφω, να με βοηθήσει να υποβάλλω μια αίτηση, να πάω σε μια δημόσια υπηρεσία που δεν είναι καθόλου φιλικές προς κανέναν άνθρωπο με αναπηρία, να πάρω ένα ταξί γιατί τα μέσα πολλές φορές δεν εξυπηρετούν. Όλα αυτά λοιπόν τα ενσωματώνω χωρίς να αυξήσω την τιμή γιατί κανένας δεν θα πληρώσει πιο ακριβά επειδή είμαι τυφλός δικηγόρος.

Το κράτος ‘πετάει’ ένα προνοιακό επίδομα σε όλους τους αναπήρους. Δεν έχει καθίσει ποτέ στην Ελλάδα όμως καμία κυβέρνηση να κοστολογήσει τις πρόσθετες ανάγκες που φέρνει η αναπηρία στη ζωή του κάθε ανθρώπου. Χρειάζεται μια αρχική κοστολόγηση ανά κατηγορία και μέσα στην ίδια την κατηγορία μια επιμέρους κοστολόγηση ανάλογα με την κλίμακα δυσκολίας.

Δυσκολίες υπάρχουν ακόμα και σε καθημερινά πράγματα, όταν για παράδειγμα δεν μπορώ να ξέρω πότε λήγει ή πόσο κοστίζει ένα προϊόν, επειδή αυτά δεν αναγράφονται ποτέ στην γραφή των τυφλών. Για τις αυτονόητες πληροφορίες, χρειάζεσαι κάποιον να τις βλέπει και να στις μεταφέρει.

Όταν ένα εμπόδιο θέλεις να το ξεπεράσεις για να συνεχίσεις τη ζωή σου, τις περισσότερες φορές θα τα καταφέρεις, αυτή είναι η φιλοσοφία μου. Το τι μπορώ και τι δεν μπορώ εξαρτάται κάθε φορά από το πόσο ισχυρή θέληση έχω. Σίγουρα παίζει ρόλο και το οικογενειακό περιβάλλον, έτσι κι αλλιώς, όλοι οι άνθρωποι με αναπηρία μεγαλώνουμε σε ένα εχθρικό περιβάλλον, από άποψη προσβασιμότητας και αντιμετώπισης, που συνήθως είναι περιστασιακή η βοήθεια από την πλευρά της πολιτείας. Όλα αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε μια παραίτηση και γι’ αυτό βλέπουμε πολλούς ανθρώπους με αναπηρία να μένουν στα σπίτια τους. Γι’ αυτό ακριβώς, η Ημέρα Καριέρας προσπαθεί να τους δείξει ότι αν ψάξεις έξω υπάρχουν ευκαιρίες.

Το Career Fair.4all

Τέταρτη χρονιά, για μια εκδήλωση που κάθε χρόνο προσελκύει και περισσότερους ανθρώπους και έχει πια καθιερωθεί. Τι έχει αλλάξει σε αυτά τα τέσσερα χρόνια όμως και ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα που έχουν εξαχθεί από τις προηγούμενες Ημέρες Καριέρας;

Έχουμε κάνει πολύ καλή προετοιμασία από πριν, τόσο με τις εταιρείες, όσο και με τους υποψηφίους, ώστε να μπορέσουν να σταθούν ισότιμα σε μία συνέντευξη, να ετοιμάσουν ένα καλό βιογραφικό, να προβάλουν τον εαυτό τους χωρίς να έχουν τη σκιά του μειονεκτήματος της αναπηρίας μέσα στην ψυχή τους. Ο θεσμός αυτός βελτιώνεται κάθε χρόνο όλο και περισσότερο.

Κάποτε, η φιλοσοφία ήταν ότι στα πλαίσια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, ας προσλάβουμε κι έναν ανάπηρο για να δείχνουμε καλοί. Το ‘Με Άλλα Μάτια’, η ιστοσελίδα ενημέρωσης που έχω δημιουργήσει για νέα που αφορούν ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και που είναι στρατηγικός συνεργάτης της εκδήλωσης, αναδεικνύει συστηματικά τις καλές πρακτικές και όχι τα πυροτεχνήματα.

To Career Fair.4all επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, άρα κάποιος μπορεί να έρθει μια χρονιά και την επόμενη να επιστρέψει και να σημειώσει όσα δεν του άρεσαν και το πώς του φέρθηκαν κι όλο αυτό να αποκτήσει μια δημοσιότητα μέσα στον κύκλο της αγοράς εργασίας.

Πλέον και οι εργοδότες έρχονται πιο συνειδητοποιημένα και ψάχνουν πώς μπορούν να εντάξουν με πιο μόνιμους τρόπους και όχι περιστασιακά στο εργασιακό τους δυναμικό ανθρώπους με αναπηρία. Κι αυτό το βλέπω γιατί έχω αναλάβει να δίνω και νομικές συμβουλές μετά το Career Fair, σε όσους ταιριάξουν και προχωρήσουν σε συνεργασία.

Φέτος το event είναι πιο οργανωμένο από κάθε άλλη χρονιά, γιατί έχουμε δουλέψει πολύ προληπτικά, φροντίζοντας για την εξοικείωση  με την αναπηρία και την εκπαίδευση των εταιρειών που θα είναι εκεί σαν υποψήφιοι εργοδότες. Τι υποδομή χρειάζεται ανάλογα με την αναπηρία, τι επιδοτήσεις υπάρχουν, όλα τα νομικά δικαιώματα ενός ανθρώπου με αναπηρία.

Θα έχουμε κι ένα follow up πολύ πιο συστηματικό. Εφόσον προκύψει δηλαδή μετά το Career Fair ενδιαφέρον από πλευράς εταιρειών για κάποιους από τους εργαζόμενους, αναλαμβάνουμε και ατομικά να τους κατευθύνουμε με νομική και πρακτική υποστήριξη, όπως εκπαίδευση στο τμήμα στο οποίο θα εργαστούν, ενώ θα προχωρήσουμε και στην διοργάνωση δράσεων για την εξοικείωση των υπόλοιπων εργαζομένων με την αναπηρία του συναδέλφου τους.

Προσωπικά οριοθετώ πολύ αυστηρά στους υποψήφιους εργαζόμενους με αναπηρία που συναντώ και θα έρθουν στην εκδήλωση, το τι πραγματικά δεν μπορούν να κάνουν και το τι μπορεί να αρνηθούν να κάνουν, επειδή έχουν καλομάθει εξαιτίας της αναπηρίας τους.

Πολλές φορές, οι άνθρωποι με αναπηρία στην Ελλάδα μεταφέρουμε βιώματα από το οικογενειακό περιβάλλον, το οποίο μπορεί να έχει δημιουργήσει μια συνθήκη υπερπροστασίας, να τον έχει φτάσει στο άλλο άκρο. Ένας τυφλός να μην μπορεί όχι μόνο να δει, αλλά να μην μπορεί να κάνει και τίποτα άλλο για να αυτοεξυπηρετηθεί

Είναι άλλο να σου πει κάποιος ότι δεν μπορεί να αναλύσει μια φωτογραφία επειδή είναι τυφλός κι άλλο να σου πει ότι δεν μπορεί να δουλέψει με υπολογιστή. Οι τυφλοί σήμερα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε υπολογιστή, υπάρχουν προγράμματα που μας το επιτρέπουν, ό,τι δείχνει η οθόνη μας το μεταφέρουν φωνητικά.

Η ανεργία είναι μιας μορφής κοινωνική αναπηρία, χειρότερη πολλές φορές κι από την αναπηρία που βιώνουμε όλοι εμείς στην καθημερινότητά μας. Πρέπει λοιπόν να καταπολεμηθεί γιατί αυτομάτως αλλάζει όλη την ψυχολογία και την εξωστρέφεια στην καθημερινότητα ενός ανθρώπου.

Δεν υποσχόμαστε σε όσους έρθουν ότι θα τους βρούμε δουλειά, κάνουμε όμως κάτι πολύ πιο βασικό. Όλοι όσοι έρθουν και στα σεμινάρια και παρακολουθήσουν και το event, θα ξέρουν πώς μπορούν να βρουν δουλειά, με ποιον τρόπο μπορούν να διεκδικήσουν επαγγελματικά οτιδήποτε τους αρέσει, πώς διεκδικούν μια θέση εργασίας χωρίς να νιώθουν μειονεκτικά και θα διευρύνουν πολύ περισσότερο την εντύπωση που έχουν γι’ αυτά που μπορούν να κάνουν.

Όταν έρθει η συνειδητοποίηση της αναπηρίας από όλη την υπόλοιπη κοινωνία και γίνει βίωμα στο μυαλό και την ψυχή μας. Όταν δεν την θεωρούμε σαν κάτι ξένο που δεν μας αφορά και καταλάβουμε ότι δεν έχουμε υπογράψει συμβόλαιο ότι όλα θα πάνε καλά, τότε μόνο θα μπορούμε να μιλάμε πιο ουσιαστικά και τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα.

Έχω μόνιμη πρόταση από τα 18 μου να πάω να εργαστώ στο εξωτερικό. Δεν την αποδέχομαι όμως, ακριβώς επειδή είμαι αισιόδοξος και δεν σκοπεύω να σταματήσω να παλεύω

Σίγουρα γίνονται θετικά βήματα, το μόνιμο κακό που έχει η Ελλάδα όμως είναι η αποσπασματικότητα, οποιοδήποτε θετικό βήμα γίνει δεν συνδέεται σαν κρίκος αλυσίδας με το προηγούμενο και με το επόμενο βήμα.

Είναι πολύ μεγάλη η δύναμη και η ελπίδα που παίρνω από τον πανελλαδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα εξοικείωσης μικρών παιδιών με την αναπηρία που κάνουμε με τον Σ.Κ.Ε.Π. Όταν συναντάμε δεκάδες χιλιάδες παιδιά και τους απαντάμε κάθε ερώτημα σχετικά με το τι τους φαίνεται διαφορετικό και καταλαβαίνουν ότι οι άνθρωποι με αναπηρία μπορούν να γίνουν φίλοι τους και δεν είναι εξωγήινοι. Είναι θέμα κοινωνικής μόρφωσης και θα έχει ελπίδα να εξελιχθεί αν συνδυαστεί με την παιδεία και το εκπαιδευτικό σύστημα.

Στόχος όλων αυτών των δράσεων και προσωπικός δικός μου στόχος είναι όταν συναντάμε ένα άτομο με αναπηρία, η πρώτη μας σκέψη να μην είναι τι δεν μπορεί να κάνει αυτός ο άνθρωπος αλλά τι μπορεί να κάνει παρά την αναπηρία του.

Το Career Fair.4all, η Ημέρα Καριέρας για Άτομα με Αναπηρία, διοργανώνεται και φέτος για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά απο την ethelon με την υποστήριξη του kariera.gr, την Τετάρτη 17 Απριλίου 2019 στην Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων. Το Career Fair.4all, επιδιώκει τη δημιουργία ίσων ευκαιριών στην αγορά εργασίας καθώς και την ενδυνάμωση του επαγγελματικού προφίλ ατόμων με αναπηρία.