“Μα αφού έχουμε ισότητα”

Η συζήτηση στο τραπέζι είχε ανάψει για τα καλά και φυσικά κανείς δεν άκουγε κανέναν. Όλοι κάτι είχαμε να πούμε και σίγουρα το θεωρούσαμε πιο σημαντικό από αυτό που έλεγε ο απέναντί μας, μέχρι που κάποια στιγμή κουραστήκαμε να φωνάζουμε ο ένας πάνω από τον άλλον. Με λίγη προσπάθεια η ατμόσφαιρα ελάφρυνε, οι πιατέλες άδειασαν και με αργές κινήσεις σηκωθήκαμε. Σχεδόν μηχανικά οι γυναίκες ξεκίνησαν να συμμαζεύουν και να πηγαίνουν τα πιάτα στην κουζίνα, ενώ οι άντρες έμειναν στις θέσεις τους.

Στάθηκα για λίγο μετέωρη ανάμεσα στα δύο δωμάτια.

Α, ξέχασα να διευκρινίσω πως το θέμα που είχε πυροδοτήσει νωρίτερα την ένταση στο τραπέζι ήταν για το αν τελικά υπάρχει λόγος να συζητάμε ακόμα για την ισότητα.

«Είναι στη φύση της γυναίκας να…»

[Να, τι;

Να είναι νοικοκυρά;

Να είναι γλυκιά;

Να ισορροπεί στους πολλαπλούς της ρόλους;

Α, ναι, να «φροντίζει».]

Οι κοινωνικοί ρόλοι των φύλων μας είναι τόσο γερά εδραιωμένοι που δεν τους εξετάζουμε καν. Τους έχουμε αποδεχτεί ως κάτι το φυσιολογικό, ως μέρος της πραγματικότητας που δεν χρειάζεται να αναλυθεί. Έτσι είναι, τελεία. Το γυναικείο πρότυπο κάνει τσεκ στο κουτάκι της νοικοκυροσύνης, της προσεγμένης εμφάνισης, της μητρότητας. Η επαγγελματική καριέρα; Καλό είναι να υπάρχει, φυσικά, η πραγματική όμως (βλ. θηλυκή) της αξία μετριέται σε μουσακάδες, στο πόσο καθαρό έχει το σπίτι της, πόσο περιποιημένη την εμφάνισή της και πόσο ικανοποιημένο τον άντρα της. Μπορεί να μην το λέμε ολογράφως, γιατί μας θυμίζει τη γιαγιά μας την Κούλα, εξακολουθούμε όμως να το αναπαράγουμε ηθελημένα και άθελά μας. Είναι εξάλλου δύσκολο να αντισταθείς σε αυτό το πακετάκι που έχει κληροδοτηθεί με προκατάληψη, στοργή και δύναμη αδιάλυτης χλωρίνης, από γενιά σε γενιά, σαν την προίκα με τα σεμέν.

Παράλληλα, θεωρούμε ακόμα ως μοντέρνα την εκδοχή όπου ο άντρας βοηθάει στις δουλειές του σπιτιού, υπό προϋποθέσεις. Είναι σέξι όταν ψήνει μπριζόλες, αλλά δεν θέλουμε να πλένει τα πιάτα, τουλάχιστον όχι σε καθημερινή βάση. Αντίστοιχα, είναι σέξι (και μάλλον εκτός πραγματικότητας) η εικόνα της γυναίκας που με το νεγκλιζέ βγάζει το ταψί από τον φούρνο.

Δεν ξέρω πόσοι ακόμα αιώνες θα περάσουν για να εκλογικεύσουμε τη λειτουργικότητα των σχέσεων και πότε θα σταματήσουμε να ταυτίζουμε την αγορασμένη μπριζόλα του χασάπη με το κυνήγι, το ρόπαλο, τη σπηλιά και την τεστοστερόνη.

«Οι εύκολες γυναίκες και οι γυναίκες για σπίτι»

Η κοπέλα που θέλει να τον “απομακρύνει από τους φίλους του”, η τριαντάρα που θέλει απεγνωσμένα να παντρευτεί, η μητέρα που μισεί τη νύφη της. Σε όλα αυτά τα κλισέ ο άντρας θεωρείται το τρόπαιο. Φυσικά και τα δύο φύλα συμμετέχουν εξίσου σε αυτόν τον παραλογισμό. Για μία μεγάλη μερίδα των γυναικών ο ρόλος τους ως Μητέρα ή ως Σύζυγος έχει βαρύνουσα αξία. Ταυτόχρονα θεωρούν πως έχοντας την πλήρη αρσενική αποδοχή υπερτερούν από γυναίκες όπως πχ η Εύκολη, που όπως πρόσφατα διάβασα (γυναίκα υπέγραφε το άρθρο) «την καταλαβαίνεις από μακριά». 

Εδώ κρύβεται μία μεγάλη παγίδα. Στην επίσημη, ατομική και συλλογική, γραμμή της κοινωνίας μας μιλάμε ανοιχτά για τα “σοβαρά θέματα”. Είναι εξαιρετικά εύκολο να καταδικάσουμε τη βία εναντίον των γυναικών, τους βιασμούς, τις κλειτοριδοκτομές, το sex trafficking και σε καλές περιπτώσεις το slut shaming. Όταν όμως θίγουμε τα ανάλαφρα, τα χιουμοριστικά, τα σχεσοθέματα η επίσημη γραμμή πάει περίπατο.

«Έλα μωρέ, για πλάκα τα λέμε, πώς κάνεις έτσι, φεμινίστρια είσαι;»

«Χρόνια Πολλά αγάπη μου»

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, ή αλλιώς η Διεθνής Ημέρα των Δικαιωμάτων των Γυναικών, ήταν αρχικά μια γιορτή αφιερωμένη στους αγώνες υπέρ της ισότητας.

Μπορεί να θεσμοθετήθηκε από τον ΟΗΕ το 1977, έχει όμως τις ρίζες της στο 1857, όταν εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας της Νέας Υόρκης διαμαρτυρήθηκαν και διεκδίκησαν καλύτερες συνθήκες εργασίας. Δύο χρόνια αργότερα οι γυναίκες που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις οργάνωσαν το πρώτο εργατικό σωματείο γυναικών.

Σταδιακά, όπως και οι περισσότερες Παγκόσμιες Ημέρες, κατέληξε να εκφυλιστεί και να αφορά απλά τον εορτασμό του «όμορφου φύλου». Τα τελευταία χρόνια όμως φαίνεται πως τα αιτήματα περί ισότητας των φύλων και της ενίσχυσης των γυναικών στην κοινωνία αρχίζουν να επαναδιατυπώνονται. Αξίζει να αναφέρουμε πως την Κυριακή στην Κωνσταντινούπολη, παρά την απαγόρευση των αρχών, πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών.

Η είδηση πως η διαδήλωση διαλύθηκε με πλαστικές σφαίρες αναζωπυρώνει τη συζήτηση για τη συμβολική σημασία του εορτασμού. Όλα αυτά μάλλον μας φαίνονται πολύ μακρινά, -χρονικά και χιλιομετρικά- επειδή για εμάς είναι αρκετά εύκολο να μιλάμε για την ισότητα που υποτίθεται πως απολαμβάνουμε. Είναι όμως εξαιρετικά δύσκολο να προσποιούμαστε πως πράγματι έχουμε αλλάξει, πόσο μάλλον όταν αποτυγχάνουμε ξανά και ξανά -μάλλον επειδή δεν προσπαθούμε αρκετά- να ξεριζώσουμε τα στερεότυπα από τον δικό μας καθημερινό μικρόκοσμο.