Ο Δημήτρης Καλαβρός-Γουσίου επέλεξε να ζήσει αληθινά

Γνώρισα τον Δημήτρη Καλαβρό πριν περίπου 14 μήνες, στο TEDx Athens 2012. Κι η αλήθεια είναι ότι όταν τον είχα δει στην σκηνή να ενώνει τα χέρια και να κάνει μεγάλες παύσεις πριν μιλήσει για το TED και την μεγάλη ομάδα εθελοντών που το τρέχει, δεν ήμουν και απόλυτα σίγουρος αν μας δουλεύει.

14 μήνες μετά ξέρω ότι απέναντί μου είναι ένας τύπος που δεν με δουλεύει καθόλου. Που όχι μόνο εννοεί αυτά που λέει για την ομάδα του TEDx αλλά έχει κάνει ζωή του το να φτιάχνει ομάδες. “Μου αρέσει να χτίζω ομάδες και προϊόντα. Στο τέλος της ημέρας το TEDxAthens είναι μία ομάδα που έχει χτιστεί με τα χρόνια. Ξεκίνησε από 2-3 ανθρώπους και τώρα είμαστε στους 60. Το Human Grid το ίδιο, όπως και το Found.ation ή η Nest Media. Αν κάνεις ένα-δύο βήματα πίσω και δεις την μεγάλη εικόνα, αντιλαμβάνεσαι ότι όλα αυτά είναι ομάδες ανθρώπων οι οποίες έρχονται μαζί για ένα κοινό στόχο και όραμα. Σημειωτέων, δεν μου αρέσουν οι περίεργοι ή ακριβοθώρητοι επαγγελματικοί τίτλοι. Άσε την δουλειά σου να κάνει “θόρυβο” για εσένα, λένε”.

Βλέπεις ήξερα την λεζάντα μέχρι τώρα. “Curator of TEDx Athens”. Και γνώριζα ότι έχει ανοίξει και μερικές άλλες εταιρείες. Θα δεις όμως στην συνέντευξη που ακολουθεί ότι το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της ζωής του δεν ήταν ούτε πάνω στη σκηνή του TEDx ούτε στα γραφεία του Found.ation που με υποδέχτηκε. Ήταν η στιγμή που αποφάσισε να αφήσει τον στρωμένο δρόμο της νομικής για να ακολουθήσει το δικό του όνειρο.

Υπάρχουν αυτοί οι άνθρωποι εκεί έξω. Αυτοί που δεν ακολουθούν απλά μια παρόρμηση αλλά απαντούν στη φλόγα που σιγοκαίει μέσα τους και τους δείχνει το δρόμο για να ζήσουν αληθινά. Άνθρωποι με ιστορίες αυταπάρνησης, με ιστορίες που τους έφεραν από την μετριότητα για λίγο στο μηδέν και μετά στην δική τους προσωπική κορυφή. Άνθρωποι σαν εκείνους που γνωρίσαμε στην καμπάνια Live True. Άνθρωποι σαν τον Δημήτρη που είχα απέναντί μου.

Όταν ήσουν παιδί, τι ήθελες να γίνεις;

Mέχρι τα 7-8 μου χρόνια ήθελα να γίνω πυροσβέστης. Μετά θυμάμαι στα 10-12 να λέω ότι θέλω να κάνω τεχνολογική εταιρεία. Τότε μεσουρανούσε η Microsoft. Και ήθελα να κάνω κάτι σαν την Microsoft. Προφανώς χωρίς να ξέρω τι σημαίνει όλο αυτό.

Ρεαλιστικά, όταν έφτασες σε μία ηλικία να αποφασίσεις τι θες να κάνεις, ποια ήταν η σκέψη σου και το όνειρο;

Υπήρχε ο ρεαλισμός πως προέρχομαι από μια οικογένεια νομικών. Υπήρχε μια στρωμένη δουλειά σαν δικηγόρος. Σπούδασα νομικά καθώς η συγκεκριμένη επιστήμη ήταν μέρος της καθημερινότητας μου από τότε που με θυμάμαι. Πέρασα τέσσερα ωραία νομικά χρόνια, πήρα και δύο πτυχία. Μέσα μου ωστόσο υπήρχε πάντα η αγάπη για την τεχνολογία. Με έναν αδιευκρίνιστο τρόπο, γιατί εγώ δεν είμαι προγραμματιστής, δεν είμαι σχεδιαστής, δεν έχω κάποιο αντικειμενικό ταλέντο ή γνώση στον κώδικα ή τον σχεδιασμό για να πεις ότι ήρθε η κλίση εξ αυτού του λόγου. Μ’ άρεσε μάλλον γιατί ένιωθα ότι είσαι πολύ δημιουργικός όταν κάνεις κάτι εκεί. Και το ότι έχεις απεριόριστες δυνατότητες.

Η Νομική; Σου άρεσαν οι σπουδές που έκανες;

Μου άρεσε πολύ. Αλλά ακόμα περισσότερο μου άρεσε το μεταπτυχιακό που έκανα στα Νομικά. “Δίκαιο του Internet και των Τηλεπικοινωνιών”. Αυτό ήθελα.

Εκεί το μικρόβιο της τεχνολογίας. Πότε είπες το “όχι ρε φίλε, δεν θα γίνω δικηγόρος, θα ασχοληθώ με την τεχνολογία”;

Ήμουν 22. Ξεκίνησα να πηγαίνω σε ένα νομικό φροντιστήριο για την αναγνώριση του πτυχίου μου, γιατί σπούδασα στο εξωτερικό. Ερχόμενος σε επαφή με την ελληνική νομική πραγματικότητα, με τα δικαστήρια, με όλο τον όγκο γνώσης που έπρεπε να αφομοιώσω ξανά από την αρχή, άρχισα να νιώθω μια άρνηση. Γενικά έχω μεγάλο πρόβλημα αν μου πει κάποιος να κάνω κάτι, να “μπω σε μια σειρά”.

Η οικογένειά σου τα έλεγε αυτά;

Ναι. Μου έλεγαν ότι έχω πάρει δυο πτυχία, ότι έχω περάσει κάποια χρόνια σπουδάζοντας για να πάνε χαμένα. Θεωρούσαν φυσιολογικό να πάω στο δικηγορικό γραφείο της οικογένειας. Κλασικές ατάκες γονιών. Παράλληλα ήμουν στον δεύτερο χρόνο του TED. Και από τη μία είχα κάτι που δεν το έβλεπα *προσωπικά* καθόλου εξελίξιμο και από την άλλη έμπαινα σε συζητήσεις δημιουργικές και συναντούσα ενδιαφέροντες ανθρώπους που τα είχαν καταφέρει στη ζωή τους, μέσα από το TEDx. Ήταν μια πολύ έντονη σύγκρουση δύο, χαρακτηριστικά αντίθετων, κόσμων.

Μοιάζει σαν να ήταν μια συγκυρία τόσο της δικής σου παρόρμησης όσο και το ότι είχες μπροστά σου ανθρώπους πρότυπα. Ήταν σαν να σε πήρε το TED από το χέρι. Εσύ τι σκεφτόσουν τότε; Είχες στο μυαλό σου ότι πάντα θα υπάρχει η νομική σαν επιλογή;

Έχω άγνοια κινδύνου. Δεν πέρασα ποτέ τη διαδικασία της αναγνώρισης πτυχίου. Ίσως το κάνω κάποια στιγμή στο μέλλον, για να ολοκληρώσω το συγκεκριμένο κεφάλαιο. Το κεφάλαιο των νομικών αυτή την στιγμή για εμένα είναι αδρανές. Τις μεγάλες αποφάσεις δεν τις σκέφτομαι πολύ. Όταν έκανα την αίτηση για το TEDxAthens, δεν ήξερα τι θα χρειαζόταν να κάνω, με ποιο τρόπο, πως να το ξεκινήσω. Το TED το γνώριζα μόνο ως τις ομιλίες TED Talks που παρακολουθούσα κάποια χρόνια μέσω του Internet. Για να είμαι ειλικρινής, τότε δεν ήξερα καν πως αυτή η απόφαση, να ξεκινήσει το TEDxAthens, θα ήταν σημαντική για εμένα ακόμα και σε προσωπικό επίπεδο.

Μεγάλες και μικρές αποφάσεις

Την απόφαση να αλλάξεις πορεία την πήρες εν θερμώ;

Μου πήρε τρεις μέρες να το βγάλω από μέσα μου. Να το ανακοινώσω στους γονείς και τους φίλους. Εκείνη την ώρα νιώθεις περίεργα, κάτι σαν ενοχές θα έλεγα. Ειδικά στην Ελλάδα, καθώς μεγαλώνεις με τους γονείς να έχουν στο μυαλό τους κάτι συγκεκριμένα για εσένα. Νιώθεις ότι τους “χαλάς τα σχέδια”. Εγώ αυτό που τους είπα και έχει γενική εφαρμογή για μένα είναι ότι είμαι έτοιμος να κάνω λάθη αρκεί να είναι δικά μου λάθη. Κι αυτή η επιλογή που σας παρουσιάζω δεν είναι η νομική, άρα είναι δικό μου λάθος. Όταν έρθει η συνειδητοποίηση του λάθος ή όταν πάει κάτι στραβά, έχει σημασία να μπορείς να πεις ότι πήρες μια απόφαση, ένα ρίσκο που το ήξερες και το πήρες εσύ.

Έχεις σκεφτεί ποτέ πώς θα ήταν η ζωή σου αν δεν είχες πάρει αυτή την απόφαση;

Όχι. Αλλά θεωρώ ότι θα το είχα πάντα μέσα μου αν δεν το είχα κάνει τότε. Όταν υπάρχει μέσα στο μυαλό σου και την ψυχή κάτι μη πραγματοποιήσιμο, μένει σαν απόστημα αν το γουστάρεις πραγματικά. Αν όντως το λέει η καρδιά σου δεν το ξεχνάς, μένει εκεί, μέσα σου, μέχρι να εκπληρωθεί.

Μερικά χρόνια μετά, είσαι στο δρόμο που είχες μέσα σου και ακολούθησες τότε; Δεν είναι κακό να πεις ναι.

Είμαι χαρούμενος και αν σου έλεγα να έρθουν κάποια πράγματα όπως ήρθαν, θα ήταν λάθος. Δεν περίμενα να πάνε καλά τα πράγματα. Δεν περίμενα τίποτα. Απλά ήθελα να είμαι εκεί. Το “εκεί” ορίζεται ως καινοτομία – επιχειρηματικότητα – τεχνολογία. Είμαι πολύ χαρούμενος γιατί κατά κάποιο περίεργο και αδιευκρίνιστο λόγο πραγματοποιούνται τα πράγματα τα οποία σκέφτομαι. Νιώθω τυχερός γιατί έχω κάποιες ανησυχίες, κάποιες ιδέες οι οποίες μετά με κάποιο τρόπο δημιουργούνται. Για μένα είναι πιο σημαντικό να κάνεις πράγματα παρά να λες “κάνω μόνο επιτυχημένα πράγματα”. Δεν υπάρχει αυτό. Ο Jason Calacanis έχει πει ότι τους επιχειρηματίες πρέπει να τους κρίνουμε όπως τους σκηνοθέτες. Πρέπει να τους κρίνουμε για το σύνολο των ταινιών και όχι μία μόνο ταινία.

Αν θεωρήσουμε ότι είσαι έμπειρος στο να δημιουργείς κάτι από το μηδέν αν και νεότατος, πέρα από την άγνοια κινδύνου, ποια είναι τα άλλα εφόδια που χρειάζονται;

Πολύ μεγάλη πίστη. Και θα έλεγα τη λέξη αντίληψη. Ακούγεται πολύ γενικό αλλά είναι πολύ ουσιαστικό. Αντίληψη των αναγκών και του τι συμβαίνει γύρω μας. Αντίληψη του τι συμβαίνει μέσα σε ένα μικροκλίμα, στην εταιρεία που δουλεύεις. Αντίληψη ποιο είναι το προϊόν σου, η αγορά σου, η ομάδα σου, πότε πρέπει να σταματήσεις, πότε πρέπει να αλλάξεις. Πρέπει να είσαι πιο μπροστά από τις μέρες που ζεις. Και να έχεις όραμα, να πας παρακάτω. Το όραμα δεν μπορεί να βασίζεται στο οικονομικό κίνητρο. Το όραμα πρέπει να είναι να αλλάξεις κάτι, να δημιουργήσεις κάτι το οποίο θα αγκαλιάσει και θα χρησιμοποιήσει ο κόσμος γύρω σου.

Το πείραμα του TED

Όταν έκανες την αίτηση για το TEDx το έκανες μόνος σου;

Ναι. Και το είπα άμεσα στους φίλους μου και τους δικούς μου.

Ποιος ήταν ο πρώτος άνθρωπος που προσέγγισες για να δουλέψει μαζί σου στο TEDx;

Στην αρχή με προσέγγισαν 2 άτομα που είδαν στην σελίδα του TED ότι πήρα εγώ την άδεια. Τότε ήταν μια σελίδα με 19 events σε όλο τον κόσμο. Τώρα υπάρχουν πάνω από 8.000 events παγκοσμίως. Ο πρώτος άνθρωπος που προσέγγισα εγώ είναι ένας άνθρωπος που είναι ακόμα στην ομάδα του TED, η Μαρία Κοκκίδου, δημοσιογράφος. Σήμερα, 5 χρόνια μετά, είναι υπεύθυνη για τα web assets μας.

Το είπες λοιπόν σε κόσμο τον πρώτο καιρό. Πόσοι από αυτούς σου είπαν να σοβαρευτείς και να πιάσεις μια δουλειά που να σου δίνει λεφτά; Απ’ ό,τι είπες ήσουν τότε σε μια φάση μεταπτυχιακού στα νομικά.

Υπήρχαν κάποιοι αλλά όχι πολλοί. Πιστεύω ότι αν οι φίλοι σου βλέπουν ότι θες να κάνεις κάτι και τους το παρουσιάζεις με πολλή θέρμη και αγάπη, δεν θα σταθούν εμπόδιο. Έβλεπαν ότι το θέλω οπότε οι περισσότεροι μου έλεγαν να το προσπαθήσω. Κι ήταν πολύ σημαντικό αυτό για εμένα γιατί ήμουν 21. Και αν στα 21 σου ακούς όλο τον κόσμο να σου λέει να μην κάνει κάτι, σίγουρα επιβαρύνεσαι ψυχολογικά. Το σκέφτεσαι παραπάνω.

Ένιωθες τότε ότι θα τα καταφέρεις με το TED;

Σου είπα και πριν, απλά άγνοια κινδύνου. Δεν ήξερα αν μπορούσα να το κάνω. Δεν ήξερα τίποτα. Δεν είχα καμία εμπειρία για κάτι τέτοιο. Και σίγουρα δεν καταλάβαινα πόσο απαιτητικό ήταν το να στήσεις μία τέτοια ομάδα και μία εκδήλωση. Δεν υπήρχε πλάνο. Θα ήταν ψέμα να σου πω ότι τα είχα όλα οργανωμένα. Και πιστεύω αν έχεις ένα τέλειο οργανωμένο πλάνο και προδιαγεγραμμένη την κάθε κίνηση, δεν θα πάνε σίγουρα τα πράγματα όπως νομίζεις ότι θα πάνε. Αυτό που ήξερα ήταν ότι ήθελα να κάνουμε στην Ελλάδα μία εκδήλωση σαν εκείνες τις εκδηλώσεις τεχνολογίας και καινοτομίας που παρακολουθούσα στο εξωτερικό. Και γι’ αυτό χρειαζόταν μία ομάδα.

Η δύναμη της ομάδας

Μιλάς συχνά για αυτή την ομάδα.

Μα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο η προσωπική δουλειά όλων για το TEDxAthens. Είναι 60 άτομα τώρα αλλά έχουν περάσει γύρω στα 150 άτομα αυτά τα 5 χρόνια από την ομάδα μας. Έχουν όλοι ένα μερίδιο σε αυτό που είναι το TEDxAthens σήμερα.

Φοβόσουν μην απογοητεύσεις κάποιους ανθρώπους στην πρώτη εκδήλωση, μην απογοητεύσεις τον εαυτό σου;

Ναι. Για τους άλλους. Γιατί η εμπιστοσύνη που σου δείχνουν κάποιοι άνθρωποι σε γεμίζει ευθύνη. Αν είναι εκείνοι ευχαριστημένοι, ικανοποιείσαι κι εσύ. Την πρώτη χρονιά δεν ήταν εκεί που θα θέλαμε το event. Ήταν μόνο 120 άτομα, σε μια μικρή αίθουσα με λίγους ομιλητές. Δεν είχε πάει καλά αν το σύγκρινες με το τι έκανε το TEDx έξω. Το 2010 το φοβόμουν ακόμα περισσότερο. Γιατί να κάνεις το πρώτο event και να μην πάει καλά, οκ, αλλά το δεύτερο έπρεπε να πάει καλά.

Πότε ένιωσες ότι κάνεις κάτι σημαντικό με το TED; Ότι αυτό που κάνεις είναι πράγματι ωραίο;

Πριν από την τέταρτη εκδήλωση. Τότε κατάλαβα ότι αφορά πιο πολύ κόσμο από τον μικρόκοσμο στον οποίο εγώ νόμιζα ότι απευθυνόμαστε. Το 2011 είχε δείξει μια δυναμική, είχε πάει καλά η εκδήλωση και είχαν γραφτεί καλές κριτικές αλλά το 2012 πήγε εξίσου καλά και λίγο καλύτερα σε κάποια σημεία. Η συνέπεια ήταν πολύ σημαντική.

Σκέφτηκες ποτέ να το παρατήσεις; Να το δώσεις σε άλλους;

Σίγουρα υπάρχουν βράδια πίεσης που αναρωτιέσαι γιατί το τραβάς όλο αυτό. Για αρκετούς μήνες και με προσωπικό κόστος, κάποια άλλα πράγματα – ακόμα και επαγγελματικά – πάνε πίσω για να πάει αυτό μπροστά. Δεν το έχω σκεφτεί ποτέ σε σοβαρή βάση να το αφήσω. Σε κάθε περίπτωση όμως, αυτό που επιθυμώ είναι αυτή η πρωτοβουλία να συνεχίσει, ανεξάρτητα με το ποιος βρίσκεται στο τιμόνι της. Έχει γίνει πολύ και ειλικρινής δουλειά από πολύ κόσμο όλα αυτά τα χρόνια. Είναι σπουδαίο να αφήνεις κάτι να προχωρήσει και να βλέπεις ότι συνεχίζει. Καταλαβαίνεις ότι έχει χτιστεί πάνω σε αξίες και θέσεις ειλικρινείς, διαχρονικές. Αυτό νομίζω το νιώθουν και όλοι οι φίλοι, πλέον, οι οποίοι έχουν αποχωρήσει από την ομάδα μας, και βλέπουν το TEDxAthens να προχωράει. Έχουν αφήσει το στίγμα τους, αυτό σίγουρα είναι ένας σπουδαίος λόγος να χαμογελάς και να σκέφτεσαι ότι κάτι έκανες καλά τελικά.

Τι κερδίζεις εσύ από το TEDx;

Έχω κερδίσει μερικούς σπουδαίους φίλους. Οι επόμενες εταιρείες που έκανα ήταν με ανθρώπους που τους γνώρισα μέσα από αυτή τη εμπειρία. Περάσαμε έντονες στιγμές μαζί, είδαμε ότι έχουμε κοινές ανησυχίες και στόχους. Έχω μάθει όμως και πάρα πολλά πράγματα. Δεν μπορώ καν να τα απαριθμήσω. Είναι μεγάλο σχολείο. Το ότι ο εθελοντισμός σου προσφέρει εμπειρίες δεν είναι κλισέ. Θα μου έπαιρνε πολλά χρόνια να πάρω όλες αυτές τις εμπειρίες από οποιαδήποτε δουλειά. Ο αντίλογος είναι ότι ανοίγει τις πόρτες μία κατάσταση αλλά τις διατηρεί ανοιχτές ο άνθρωπος. Δεν γίνεται να μείνουν ανοιχτές οι πόρτες αν δεν είσαι καλός σε αυτό που κάνεις. Αν δεν εκπληρώνεις τις, πάσης φύσεως, υποσχέσεις που δίνεις.

Χαίρεσαι καμιά φορά με αυτό που έχεις καταφέρει προσωπικά με το TEDx; Εντάξει η ομάδα που αναφέρεις συνέχεια. Εσύ, δεν χαίρεσαι για τον εαυτό σου; Δεν το παίρνεις πάνω σου;

Αν έλεγα ότι δεν είναι και δικό μου δημιούργημα αυτό το πράγμα, θα σου έλεγα ψέματα. Σου είπα στην αρχή της συζήτησής μας ότι φτιάχνω ομάδες και προϊόντα. Είμαι πολύ περήφανος για την ομάδα που κάνει αυτό το event. Και για το ίδιο το event αλλά κυρίως για την ομάδα. Πάρα πολλοί άνθρωποι με έχουν βοηθήσει με πάρα πολύ ουσιαστικό τρόπο. Τους το αναγνωρίζω αυτό. Έχω δουλέψει κι εγώ πάρα πολύ για το TEDxAthens, με μεγάλο προσωπικό κόστος μερικές φορές. Κάποιες φορές κάθομαι όντως και σκέφτομαι ότι τα έχω πάει καλά. Η αναφορά στην ομάδα μας είναι απόλυτα ειλικρινής. Δεν πιστεύω ότι οι άνθρωποι μόνοι τους φέρνουν αλλαγές. Χρειάζεται ένα σύνολο ανθρώπων. Όσο καλός και να ‘σαι, δεν γίνεται να τα κάνεις όλα μόνος σου.

*Οι φωτογραφίες είναι των Γιάννη Λεφάκη και Γιώργου Σανταμούρη