Ο Ευάγγελος Κατσιούλης δεν το παίζει έξυπνος, είναι

Μιας και οι βρικόλακες παραείναι κινηματογραφικοί, ας συμφωνήσουμε ότι η συζήτηση με έναν ψυχίατρο αποτελεί την αμέσως επόμενη πιο δυσοίωνη περίπτωση στην ιστορία των συνεντεύξεων. Χωρίς υπερβολή, το ενδεχόμενο μίας αίσιας κατάληξης της υπόθεσης είναι πιο χλωμό και από τα πρόσωπα των ηρώων του Ύψεν. Τι γίνεται τώρα όταν πέρα από ψυχίατρος, ο άνθρωπος που πρόκειται να μιλήσεις βρίσκεται στον αριθμό 27 (σύμφωνα με την κλίμακα Stanford-Binet) στη λίστα της  με τους 50 πιο έξυπνους ανθρώπους του κόσμου;

(Ρητορική ερώτησις)

Το IQ του είναι σε απόσταση αναπνοής από αυτό του Στήβεν Χόκινς (που βρίσκεται μόλις πέντε θέσεις ψηλότερα). Ίσα που «βλέπει» εκείνο του Μπάρακ Ομπάμα (35η θέση) και, σχεδόν «χλευάζει» το ουραγό του Μαρκ Ζούκερμπεργκ. Γενικά, στη λίστα με τους πιο 50 έξυπνους ανθρώπους στον κόσμο της Celebrals Society, κατέχει τη θέση 27.

(Μίας ιδιάζουσας περίπτωσης, μύριες έπονται. Είναι γεγονός)

Φλυαρούμε, όμως. Πριν σε παραπέμψω στην ανάγνωση της (γραπτής μιας και η συμπρωτεύουσα πέφτει κάπως μακριά) συζήτησης που είχα με τον Ευάγγελο Κατσιούλη, προσθέτω μία εμβόλιμη Onemanpedia για να μπεις λίγο στο -έξυπνο- κλίμα.

Onemanpedia λοιπόν…

Ο Ευάγγελος Κατσιούλης κατάγεται από τα Ιωάννινα ενώ κάποιοι από τους προγόνους του αντλούν την καταγωγή τους από τη Μ. Ασία. Ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιατρική Πληροφορική το 2003 και στη Φιλοσοφία το 2013 στο ΑΠΘ. Είναι διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ με ειδίκευση στην Ψυχοφαρμακολογία. Είναι ιδρυτής της μη κερδοσκοπικής ομάδας «Ανάδειξη, Ακαδημία Ανώτερης Αξιολόγησης» που στόχο έχει την ανίχνευση, εκπαίδευση, ψυχολογική στήριξη, επαγγελματικό σχεδιασμό και ψυχαγωγία παιδιών με υψηλή νοημοσύνη, χαρισματικότητα, δεξιοτεχνίες και ικανότητες.

Και τώρα, διάβασμα…

Ας ξεκινήσουμε με κάτι που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση: Στη Wikipedia, το βιογραφικό σας υπάρχει στα αγγλικά, τα ισπανικά, τα ιαπωνέζικα και όχι στα ελληνικά. Θα ήθελα πολύ να μου σχολιάσετε το γεγονός. Φερ’ειπείν ένας Ιάπωνας πώς γίνεται να γνωρίζει το όνομά σας ώστε να το αναζητήσει και στη wikipedia;

Ενδιαφέρουσα και παγοθραυστική ερώτηση. Όπως γνωρίζετε, η καταχώρηση άρθρων στην Wikipedia είναι εθελοντικής βάσης και προφανώς έως σήμερα υπήρξε ενδιαφέρον κυρίως για τις ξενόγλωσσες εκδόσεις μιας αναφοράς μου. Στην εποχή μας το διαδίκτυο ρίχνει τα σύνορα και κάθε πληροφορία μπορεί να διαχυθεί οπουδήποτε και να αφορά οποιονδήποτε. Είναι, όμως, γεγονός, ότι έως και σήμερα οι επαγγελματικές μου δραστηριότητες, ψυχοθεραπευτικές και ψυχιατρικές, αφορούν κυρίως άτομα εκτός Ελλάδας και ίσως αυτός να είναι ο λόγος των ξενόγλωσσων αναφορών σε μένα. Κατά συνέπεια και η επαγγελματική διαδικτυακή υπηρεσία παροχής συμβουλευτικών και ψυχοθεραπευτικών υπηρεσιών με την οποία συνεργάζομαι, είναι επίσης διαθέσιμη πρωταρχικά στα αγγλικά. Επιπρόσθετα, συμμετέχω ενεργά σε αρκετές διεθνείς οργανώσεις, ψυχολογικού, ψυχοθεραπευτικού και ψυχιατρικού προσανατολισμού, όπως και σε κοινότητες ειδικών ενδιαφερόντων, όπως η νοημοσύνη  και η χαρισματικότητα.

Το IQ σας αναδείχθηκε μεταξύ των υψηλότερων παγκοσμίως. Αλήθεια, τι είναι εκείνο που κάνει έναν άνθρωπο να μετρήσει τη νοημοσύνη του. Πώς πήρατε την εν λόγω απόφαση;

Ήταν χειμώνας του 2000 και εργαζόμουν ως αγροτικός ιατρός στην Κέρκυρα. Αν έχετε επισκεφθεί το νησί, είναι έντονη και γεμάτη η ζωή από την Άνοιξη έως και το Φθινόπωρο, αλλά ο ενδιάμεσος χρόνος είναι συγκριτικά υποκοινωνικός. Τότε ανακάλυψα το διαδίκτυο, το οποίο πρόσφερε την αίσθηση κοινωνικότητας που έλειπε. Σε κάποια σελίδα είδα μια διαφήμιση βασισμένη σε μια στοιχειώδη, αλλά φανταχτερή δοκιμασία νοημοσύνης και ενέδωσα στην πρόκληση να κάνω το πρώτο κλικ. Μου άρεσε που μου ζητήθηκε να σκεφτώ μια λύση, εντυπωσιάστηκα και από το αποτέλεσμα και άρχισα να ψάχνω για άλλες δοκιμασίες, πιο αξιόπιστες και πιο δύσκολες. Μετά από ποικίλες διαδρομές, άρχισα να συμμετέχω σε κοινότητες υψηλής νοημοσύνης και στην συνέχεια ίδρυσα έναν διεθνή οργανισμό και λέσχες υψηλής νοημοσύνης. Όπως διαφαίνεται, κινητοποιητική για μένα ήταν η αναζήτηση ενδιαφέροντος, όπως και η περιέργεια.

Υπάρχουν, όμως, και ήθελα να το σημειώσω αυτό, πολλοί άλλοι λόγοι που πολλοί άλλοι αποφασίζουν να αξιολογήσουν τη νοημοσύνη τους με κάποια/ες δοκιμασία/ες. Προσωπικά δεν αναγνωρίζω κάποια ειδική σημασία στο να δοκιμάσει κάποιος τις νοητικές του ικανότητες με μια δοκιμασία νοημοσύνης, πέρα από μια διάθεση ψυχαγωγίας ή στην καλύτερη περίπτωση μια στατική απεικόνιση του τρέχοντος νοητικού προφίλ.

Όπως μπορεί να γίνει αντιληπτό, υπό άλλες συνθήκες και με άλλο μέσο, το αποτέλεσμα μιας ‘φωτογράφισης’ μπορεί να είναι πάρα πολύ διαφορετικό, γοητευτικό ή και απογοητευτικό. Πέρα όμως από την δεδομένη ποικιλία των αποτελεσμάτων και η σημασία ενός αποτελέσματος σε μια δοκιμασία νοημοσύνης μπορεί να είναι εφάμμιλη αυτής των φωτογραφιών. Κάποιοι μπορεί να επιλέγουν μια φωτογραφία για να υποκαταστήσουν ακόμα και τον εαυτό τους, την ζωή τους. Κάποιοι κυκλοφορούν κρατώντας μια φωτογραφία τους ψηλά και θεωρούν ότι οι ίδιοι είναι η φωτογραφία τους. Η εικόνα τους μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή παύει να αποτελεί μια στατική απεικόνιση και αντικαθιστά τους ίδιους κάθε επόμενη στιγμή. Κάτι αντίστοιχο δηλαδή με ό,τι συνήθως γίνεται και στα κοινωνικά δίκτυα.

Η δημοσιότητα που έλαβε η εν λόγω ανάδειξη, θεωρείτε ότι έκανε τους ασθενείς αλλά και γενικότερα τον περίγυρό σας να σας βλέπουν διαφορετικά; Και κυρίως, να παίρνουν τις απόψεις σας ώς ένα γεγονός θέσφατο;

Προτιμώ να διατυπώνω τις απόψεις μου αιτιολογημένες και με λογική συνοχή και όχι ως επιβαλλόμενες ή δεδομένες. Μου αρέσει να καταλαβαίνω και να με καταλαβαίνουν, να συζητάω, να αλληλεπιδρώ, ακόμα και να αναθεωρώ, όταν διαπιστώνω λάθη, αλλά δεν γοητεύομαι με το να επιμένω σε θέσεις και απόψεις, απλά και μόνο γιατί είναι δικές μου. Η συγκεκριμένη διάκριση δημιούργησε ένα μαγνητικό πεδίο, το οποίο άλλοτε προσέλκυσε και άλλοτε αποθάρρυνε κάποιους. Αρκετοί εκδήλωσαν την επιθυμία να επικοινωνήσουν ή να συνεργαστούν και άλλοι μπορεί να λειτούργησαν με περίσσια περίσκεψη πριν αποφασίσουν να αλληλεπιδράσουν μαζί μου.

Εξωπραγματικές προτάσεις, όπως;

Όπως για παράδειγμα, «ποιος και τί είναι ο θεός», «αν υπάρχει επόμενη άλλη ή παράλληλη ζωή».

Παράλληλα, η απόδειξη ότι πράγματι διαθέτετε ένα υψηλό IQ σας έκανε να βλέπετε και εσείς ο ίδιος διαφορετικά τον εαυτό σας; Κρίνετε με μία μεγαλύτερη αυστηρότητα τις επιλογές σας;

Η αναφορά μου σε μια λίστα διακεκριμένων ανθρώπων είναι σίγουρα τιμητική, αλλά δεν έχει επηρεάσει ή αλλοιώσει όσα πιστεύω και πίστευα ότι είναι σημαντικά για μένα. Προσπαθώ να λειτουργώ ως ο εαυτός μου και όχι ως η διάκρισή μου, παραγωγικά και δημιουργικά, εκφράζοντας σκέψεις και συναισθήματα, χωρίς να έχω ειδικές συμπεριφορές, στάσεις ή υψηλούς πήχεις ένεκα όποιων ειδικών ικανοτήτων ή εξωτερικών επιταγών.

Το γεγονός ότι διαθέτετε IQ 205 την ώρα που ο Αϊνστάιν υπολογίζεται ότι είχε 160, σας κάνει να νιώθετε το επιπλέον βάρος ότι κατά κάποιον τρόπο είστε «επιλεγμένος»; Δεν αναφέρομαι στη Μεταφυσική αλλά στην κοινωνική προσφορά.

Από όσο γνωρίζω, ο Αλβέρτος δεν είχε δελεαστεί να συμμετέχει σε κάποια δοκιμασία νοημοσύνης, οπότε το αναφερόμενο αποτέλεσμα είναι μόνο μια εικασία. Επίσης, είναι μάλλον δύσκολο να είχαμε την δυνατότητα μιας ταυτόχρονης μέτρησης. Κατά καμία έννοια δεν νιώθω διαφορετικός, επιλεγμένος ή αναγκασμένος να ζήσω προς ικανοποίηση κάποιου ανώτερου σκοπού.

Αυτό αποτελεί αντανάκλαση μιας εσωτερικής ανάγκης σημασιοδότησης της ζωής μας συνήθως ελλείψει αποδοχής της προσωρινότητας της ζωής, της φθαρτής μας φύσης, αλλά και της υπερμεγέθυνσης της δικής μας ύπαρξης και πραγματικότητας συγκριτικά με ό,τι ισχύει για όλους τους άλλους. 

Η ενασχόλησή σας με τη φιλοσοφία έχει να κάνει καθόλου με την παραπάνω σκέψη; Αποτελεί για εσάς έναν τρόπο διοχέτευσης των πνευματικών σας δυνατοτήτων στην κοινωνία ή πρόκειται για μία καθαρά προσωπική ανάγκη έκφρασης;

Η σχετική θέση μας στο χώρο και στο χρόνο, η αναζήτηση ευρύτερων της ύπαρξής μας εννοιών, οι υποστάσεις της φύσης και της ανθρώπινης φύσης, η αντίληψη ελαχίστων δεδομένων για την ίδια την ζωή, η σημασία που εμείς δίνουμε στην ζωή μας, η σκοπιμότητα ύπαρξης και υπηρέτησης ανώτερων στόχων και ιδανικών, η επιλογή παραμέτρων και τρόπων ζωής, η ικανοποίηση και η αυτοπραγμάτωση ήταν κάποιοι από τους λόγους για τους οποίους επέλεξα να γίνω φίλος της σοφίας. Η ενασχόληση με την φιλοσοφία δε μπορεί να οριοθετείται και να ολοκληρωθεί μόνο μέσα από τις δραστηριότητες και την χρονικά περιορισμένη συμμετοχή σε ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών, όπως αυτό που συμμετείχα. Είναι τρόπος ζωής, είναι πλαίσιο θεώρησης και είναι επανάσταση. Δημιουργεί ερωτήσεις και καλεί για απαντήσεις, αποστασιοποιεί από μια πεζή πραγματικότητα, διαμορφώνει εννιαίο πλαίσιο και εμβαθύνει την αντίληψη εαυτού και κόσμου.  

Μηδενός εξαιρουμένου, οι φιλόσοφοι του παρελθόντος (καθώς και οι ελάχιστοι του παρόντος) διέθεταν από ένα -τουλάχιστον- ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. Ποιο θα λέγατε ότι είναι το αντίστοιχο δικό σας;

Δεν αντιμετωπίζω τον εαυτό μου ως φιλόσοφο ώστε να αποτελώ τη μοναδική εξαίρεση μη διάθεσης ενός τουλάχιστον χαρακτηριστικού. Ως άνθρωπος με προβληματισμούς, όμως, μπορώ ευθαρσώς να διατυπώσω πως δεν περιορίζομαι από δεδομένα, δεν αναγνωρίζω στεγανά και ρωτώ και διερωτόμαι για τα πάντα. Οι πιο απλές ερωτήσεις έχουν συνήθως τις πιο δύσκολες απαντήσεις (πχ. γιατί ζούμε;). Η ίδια η ζωή είναι πολύ απλή και γίνεται σύνθετη γιατί την κάνουμε πολύπλοκη με όρους, συμβάσεις και απαιτήσεις μας.

Για τους περισσότερους άντρες (και ίσως και τις γυναίκες) το μεγαλύτερο αναπάντητο ερώτημα της εποχής μας είναι «τι θέλουν οι γυναίκες». Έχετε βρεθεί κοντά στην απάντησή του;

Πυρ, γυνή και θάλασσα, έλεγαν κάποιοι παλιότεροι. Θα μπορούσε να υπάρχει απάντηση σε αυτήν την ερώτηση, αν οι ίδιες οι γυναίκες μπορούσαν να την απαντήσουν. Είναι αδιαμφισβήτητο, βέβαια, πως η σύγχρονη γυναίκα βιώνει έντονες αλλαγές της θέσης της μέσα στην οργανωμένη κοινωνία. Από εσωτερική διακόσμηση και κολώνα του σπιτιού, που ήταν τον περασμένο αιώνα, σήμερα έρχεται αντιμέτωπη με τον βιοπορισμό, προκαλείται από τον ακαδημαϊσμό, διεκδικεί τους στόχους της και αναγνωρίζει και ικανοποιεί τις επιθυμίες της.

Ας σημειωθεί και η πιθανή σύγκρουση των θέσεων της σύγχρονης γυναίκας με τις αντίστοιχες απόψεις, αλλά και τα πρότυπα συγγενικών της προσώπων και δη γυναικών της προηγούμενης γενιάς. Αν φανταστεί κάποιος το σύνολο των πιέσεων που δέχεται μια γυναίκα σήμερα προκειμένου να ικανοποιήσει την ανάγκη αναγνώρισης ταυτότητας και αποδοχής, την ανάγκη αυθυπαρξίας, ανεξαρτησίας, επαγγελματικής αναγνώρισης, συντροφικότητας, σεξουαλικότητας, αλλά και μητρότητας στα αυστηρά προκαθορισμένα όρια που θέτει το βιολογικό της ρολόι, μπορεί να γίνει αντιληπτή η πραγματικότητα που βιώνει το γυναικείο μυαλό.

Ως ψυχοθεραπευτής, ποιο θα αναδεικνύατε ως το πιο διαδεδομένο αντρικό πρόβλημα της εποχής που διανύουμε; Κατάθλιψη; Ψυχαναγκασμός; Φόβος Δέσμευσης;

Είναι η κρίση ταυτότητας του σύγχρονου άντρα.

Είναι συγκεκχυμένος, επίσης, ο ρόλος του ως αρσενικό στο πλαίσιο μιας γενικότερης αναστάτωσης και αναθεώρησης φυλετικών ρόλων και προτύπων. Φαίνεται πως το μεγαλύτερο πρόβλημα των αντρών σήμερα είναι η αμφισβήτηση της ταυτότητάς τους, του κοινωνικού ρόλου τους, της επαγγελματικής τους καταξίωσης με άμεσο απότοκο την γένεση εσωτερικών συγκρούσεων και την εκδήλωση άγχους. Απαιτείται συστηματική προσωπική εργασία του κάθε άντρα σήμερα προκειμένου να αντιληφθεί την ταυτότητά του, τα θέλω του, τα δικά του σχέδια και στόχους και να επιλέξει τους τρόπους διεκδίκησης της ζωής που επιθυμεί.

Θα ήθελα να μου δώσετε ιεραρχημένα τα πέντε βασικά χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει ένας άνθρωπος πριν αποφασίσει να παντρευτεί.

Αν σκεφτεί κανείς τους πολυάριθμους, γνήσιους και μη, λόγους για τους οποίους πολλοί έχουν παντρευτεί, φαντάζει δύσκολη μια πλήρης απάντηση. Δεν είναι λίγα τα ζευγάρια που μετέτρεψαν σε γάμο μια χρόνια, βαρετή και αδιέξοδη κατά τα άλλα συμβίωση, μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, κάποιες μονόπλευρες φιλοδοξίες οικονομικής ή κοινωνικής ανέλιξης, τον φόβο της μοναξιάς ή του θανάτου, την απογοήτευση από προηγηθείσες επιλογές τρόπου ζωής ή ακόμα και τη ματαιότητα της ίδιας της ζωής.

Έχω την αίσθηση πως ο ακόλουθος πεντάλογος μπορεί να είναι ενδιαφέρων: 

Να ξέρει, να αποδέχεται και να αγαπάει αυτό που είναι, όπως και να γνωρίζει αυτό που δεν είναι, ο ίδιος και ο υποψήφιος σύντροφος.

Να ξέρει τί θέλει και τί δεν θέλει, ο ίδιος και ο υποψήφιος σύντροφος.

Να μπορεί να λειτουργεί μαζί με τον υποψήφιο σύντροφο στα πλαίσια μιας καθημερινότητας και η αίσθηση να είναι αμοιβαία ικανοποιητική, συναισθηματικά και πρακτικά.

Να μην νιώθει ότι επιβάλλεται να αλλάξει αυτό που είναι, αυτός και ο υποψήφιος σύντροφος.

Να έχει κοινά σχέδια με τον υποψήφιο σύντροφο, τα οποία να περιλαμβάνουν και το να θέλουν να παντρευτούν.

Στην ερώτηση: «Μα καλά, χαζός είσαι;» έχετε απαντήσει ποτέ: «Όχι, το αντίθετο και μάλιστα με τη βούλα»; Πέρα από την πλάκα, υπάρχουν περιπτώσεις που έχετε αξιοποιήσει την ανάδειξή σας μεταξύ των εξυπνότερων μυαλών του κόσμου;

Για να είμαι ειλικρινής, αν χρειαζόταν να επικαλεστώ την συγκεκριμένη απάντηση, μάλλον δεν θα είχα κάτι καλύτερο να απαντήσω. Γενικότερα, όμως, με ενδιαφέρει να απαντώ εγώ και όχι οι τίτλοι. Η επικοινωνιακή μου διάθεση έχει διαφανεί τόσο από την επαγγελματική ιδιότητα του Ψυχοθεραπευτή, που έχω επιλέξει, όσο και από κοινότητες και ομάδες που κατά καιρούς έχω ιδρύσει και συμμετάσχει. Αρκετά σημαντική για μένα είναι η ανταλλαγή σκέψεων και συναισθημάτων τόσο με τον άμεσο προφορικό, όσο και τον έμμεσο γραπτό λόγο και αυτό είναι για μένα το δέλεαρ της συγγραφής.

Ποια είναι η ατάκα-απόφθεγμα που σας χαρακτηρίζει; Που τη χρησιμοποιείτε τόσο συχνά ώστε ο περίγυρός σας να την έχει συνδέσει με εσάς;

Ζήσε και νιώσε ό,τι σε κάνει χαρούμενο και γεμάτο. Όλα τα άλλα είναι δεύτερα.

Ζήσε όπως είσαι και ξέχνα τί νομίζουν ότι είσαι και τί περιμένουν να δείξεις.

Ζήσε το σήμερα χωρίς το αύριο και πέρα από το χθες.