Πώς είναι να είσαι μητέρα στην Ελλάδα του 2021

Οι μητέρες έχουν αρκετά περισσότερες επιλογές από ό,τι είχαν οι προηγούμενες γενιές και σημαντική πρόσβαση σε γνώση και πληροφορία. Υπάρχει όμως το εξής παράδοξο, που δεν αγγίζει μόνο τη μητρότητα, αλλά και άλλες εκφάνσεις της ανθρώπινης φύσης: ο σύγχρονος τρόπος ζωής μάς απομακρύνει από τα βαθιά ένστικτά μας. Αυτή είναι η δική μου διαπίστωση από το πέρασμα στη μητρότητα. Και ενώ ολοένα περισσότερες σχολές γονεϊκότητας αναδύονται, μιλώντας μεταξύ άλλων για ενσυναίσθηση, θετική διαπαιδαγώγηση, attachment parenting, μέθοδος Montessori και αρκετές γυναίκες και ζευγάρια παρακολουθούν σεμινάρια, ήδη από την προγεννητική περίοδο, στην πράξη καταλήγουν να νιώθουν ενοχές, γιατί πολύ απλά όλος ο υπόλοιπος κόσμος γύρω τους είναι φτιαγμένος ανάποδα.

Πιστεύω ότι οι μητέρες σήμερα προσπαθούν, ενημερώνονται και πράττουν πολύ διαφορετικά για την ανατροφή των παιδιών τους, κάτι που τις φέρνει σε σύγκρουση μάλιστα με τις δικές τους μητέρες. Θεωρώ όμως ότι κάνουν υπερπροσπάθεια να φτάσουν, μέσα σε ένα σύνθετο περιβάλλον στην ενστικτώδη σύνδεση που είχαν με τα παιδιά τους οι αρκετά παλαιότερες γενιές. Παλεύουν καθημερινά να επαναφέρουν κάτι που σταδιακά χάνεται από τον κόσμο μας. Αλλά σαν να κρύβεται μια δόση ελπίδας μέσα σε όλο αυτό, όχι;

Η πρώτη βρεφική περίοδος είναι και πρέπει από πάντα να ήταν εντελώς «αχαρτογράφητά νερά» για τη νέα μητέρα. Όση υποστήριξη και να έχεις, η μετάβαση στη μητρότητα είναι τεράστιο γεγονός. Για μένα τουλάχιστον ήταν σοκ. Νιώθω πάλι ότι ο σύγχρονος τρόπος ζωής μάς έχει στρέψει τόσο πολύ στο εγώ, στον ατομισμό, στην προσωπική εξέλιξη, όπως κι αν αυτό μεταφράζεται στον καθένα, που το να παραχωρείς ξαφνικά όλες σου τις προτεραιότητες σε κάποιον άλλο (έστω και για ένα μικρό χρονικό διάστημα), ακόμα κι αν ο άλλος είναι το πλάσμα που αγαπάς περισσότερο από τη ζωή σου, είναι υπερβολικά δύσκολο. Προσωπικά με είχαν κατακλύσει για μεγάλο χρονικό διάστημα ένα σωρό αντιφατικά συναισθήματα και ένιωσα να χάνω τελείως τον εαυτό μου. Από τη μια πλευρά, να θέλω να δώσω το 1.000% του εαυτού μου στο παιδί, από την άλλη να μου λείπει φρικτά ο προηγούμενος τρόπος ζωής μου. Από τη μια, να μη μπορώ να αποχωριστώ το μωρό μου ούτε για λίγη ώρα και από την άλλη να θέλω απεγνωσμένα διέξοδο. Να θέλω να γυρίσω στη δουλειά και την ώρα που είμαι στο γραφείο να θέλω να γυρίσω στο σπίτι. Μια τρέλα! Και όλα αυτά άυπνη, σωματικά ταλαιπωρημένη και πλημμυρισμένη από ενοχές. Με τον καιρό κατάλαβα ότι όλα αυτά είναι απολύτως φυσιολογικά.

Η μητρότητα συνδυάζεται με μια έκρηξη δημιουργικότητας. Βλέπω γύρω μου εξαιρετικά ταλαντούχα πλάσματα, μητέρες που γεννούν φοβερές ιδέες και απογειώνουν τα επαγγέλματά τους. Μέσα από τη μητρότητα μαθαίνεις να σκέφτεσαι σε πολύ γρήγορες ταχύτητες, να σκαρφίζεσαι αποδοτικές λύσεις και να λειτουργείς σε πολλαπλά επίπεδα. Φυσικά και όλο αυτό εμπεριέχει κούραση και δε συμβαίνει με τρόπο μαγικό. Αλλά συμβαίνει. Και θα ήθελα να ακουστεί γιατί ακόμα και σήμερα υπάρχει μεγάλη αμφισβήτηση στην αγορά εργασίας ως προς την επαγγελματική απόδοση της μητέρας. Δεν θα ξεχάσω ένα περιστατικό όταν είχα πρωτομάθει ότι ήμουν έγκυος. Κάθε Δευτέρα στον Δήμο Αθηναίων είχαμε παλαιότερα τις «ανοιχτές Δευτέρες», όπου πολίτες έρχονταν στο γραφείο του συνΑθηνά χωρίς ραντεβού για να συζητήσουμε καινοτόμες ιδέες που ωφελούν την πόλη. Ήρθε λοιπόν εκείνη τη Δευτέρα, στον πέμπτο όροφο στη Λιοσίων, μια κοπέλα με ένα μωρό στο καρότσι να μας κάνει μια πρόταση. Κάναμε μια πολύ δημιουργική σύσκεψη, συζητήσαμε διεξοδικά, διακόψαμε για να θηλάσει, ξανασυνεχίσαμε και μιλήσαμε για συνεργασία. Δεν αποχωρίστηκε το μωρό της, αλλά δεν αποκόπηκε κι από τις προσωπικές της φιλοδοξίες. Τότε είπα μέσα μου, αυτό ακριβώς θέλω κι εγώ, κι αυτό έκανα.

Ευτυχώς που οι σημερινές μητέρες είναι πιο απελευθερωμένες σε θέματα ταμπού όπως είναι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, αλλά και πιο ευαισθητοποιημένες και σε μεγαλύτερη επαγρύπνηση για περιστατικά κακοποίησης. Στα λέω αυτά και αυτή τη στιγμή βλέπω το ροζ καροτσάκι που έχει ο γιος μου για να βάζει μέσα τα κουκλάκια του και να τα πηγαίνει βόλτα. Οι περισσότεροι φίλοι μου που είναι γονείς προσέχουν πάρα πολύ στο τι απαντήσεις δίνουν στα παιδιά τους σε θέματα φύλου, τα αφήνουν να εκφραστούν ελεύθερα, να ντυθούν όπως θέλουν, να επιλέξουν τα χρώματα που τους αρέσουν κτλ. Πιστεύω επίσης ότι το ελληνικό #metoo μας έχει επηρεάσει πάρα πολύ. Σπεύσαμε να αγοράσουμε παιδικά βιβλία που μιλούν για το σώμα μας και κάνουμε με ακόμα μεγαλύτερη προσοχή συζητήσεις με τα παιδιά μας. Ήδη συνέβαινε βέβαια και δεν είναι καθόλου τυχαίο που οι γενιές μας, γυναίκες και άνδρες, προέβησαν στις αποκαλύψεις που όλοι είδαμε. Είμαι πολύ αισιόδοξη σε αυτό το κομμάτι. Το παρελθόν έκρυβε μεγάλη σκοτεινιά. Οι προηγούμενες γενιές ούτε λόγο για αυτά τα θέματα. Και όλες οι γυναίκες έχουμε υποστεί σε μικρό ή μεγάλο βαθμό να παραβιάζονται τα όριά μας. Φυσικά και είμαστε alert.

Η Κατερίνα Αποστολοπούλου είναι Υπεύθυνη Επικοινωνίας του συνΑθηνά, της πλατφόρμας του Δήμου Αθηναίων για την Κοινωνία των Πολιτών και μητέρα του 4χρονου Ανδρέα.

Λένα Δροσάκη

«Τι θα κάνω που θα χαλάσει το σώμα μου; Δηλαδή δεν θα βγαίνω τα βράδια;». Νομίζω οι περισσότερες γυναίκες πριν γίνουμε μητέρες έχουμε κάνει κάποια στιγμή αυτές τις σκέψεις. Τις έκανα κι εγώ. Πλέον, μου φαίνονται αστείες. Από την άλλη, δεν είναι καθόλου αστείο που και οι δύο έγιναν πραγματικότητα! Στην πρώτη περίπτωση βέβαια, δεν φταίει η εγκυμοσύνη, αλλά εγώ που πήρα πολλά, πάρα πολλά κιλά κατά τη διάρκεια αυτής και μετά έκανα αγώνα δρόμου να τα χάσω. Όσον αφορά τα ποτά και τις εξόδους, ναι τώρα αποτελούν ουτοπία. Πηγαίνει 8 η ώρα το βράδυ και νομίζω ότι είναι μεσάνυχτα. Θα έρθει όμως η στιγμή που θα βρούμε τους ρυθμούς μας και οι παλιές συνήθειες θα επιστρέψουν.

Είναι πολύ σημαντικό οι γυναίκες να βρίσκουν γρήγορα τον εαυτό τους μετά την εγκυμοσύνη και την μητρότητα. Κάτι που δεν συνέβαινε για παράδειγμα με τις δικές μας μητέρες. Δεν είχαν τη δυνατότητα να ξεφύγουν από το να είναι 24/7 πάνω από τα παιδιά τους. Το να ξεφύγεις ήταν τότε ενοχοποιημένο. Μάλλον δεν ήσουν καλή μαμά. Οι σύγχρονες μητέρες μπορούν να το κάνουν, γιατί έχουν απενοχοποιήσει το γεγονός ότι εργάζονται, ότι έχουν κοινωνική ζωή, ότι είναι ερωμένες εκτός από σύζυγοι/σύντροφοι και μητέρες, ότι έχουν τη δυνατότητα να έχουν νταντά. Τίποτα από όλα αυτά δεν πρέπει να προκαλεί ενοχές. Στερεοτυπικές αντιλήψεις πάντα θα υπάρχουν. Ας μην τις αφήνουμε να τρυπώνουν στις ζωές μας.

Δεν θα σου πω ψέματα ότι με έχω πιάσει να σκέφτομαι ότι δουλεύω πολύ και να με πλημμυρίζουν οι τύψεις. Όταν το είπα στην ψυχολόγο μου μού είπε ότι η απόσταση κάνει καλό και σε μένα και στο παιδί. Εμείς είμαστε που δυσκολευόμαστε να απογαλακτιστούμε από τα παιδιά μας, όχι τα παιδιά μας από εμάς.

Ομολογώ ότι ήδη έχω μία αγωνία για το πώς πρέπει να βοηθήσω το παιδί να γνωρίσει το σώμα του και να βάλει τα όρια του στο τι επιτρέπεται και τι όχι. Τι είναι συναινετικό και τι αποτελεί πράξη βίας, παρενόχλησης, κακοποίησης. Σκέφτομαι για παράδειγμα ότι το πιο απλό που κάνουμε σχεδόν όλες οι μαμάδες είναι να αλλάζουμε το μωρό μπροστά σε κόσμο, στην γιαγιά, στον παππού, στα αδέρφια μας. Αυτή είναι μία κίνηση που αν γίνει μοτίβο συμπεριφοράς και συνεχιστεί όταν το παιδί πλέον αντιλαμβάνεται και λεκτικά τι συμβαίνει γύρω του, τότε ναι, μπορεί να μπερδευτεί σχετικά με το ποιος μπορεί και ποιος όχι να το βλέπει γυμνό και να το αγγίζει. Ένα μπερδεμένο παιδί, είναι ένα απροστάτευτο παιδί.

Επειδή μεγαλώνω αγόρι όμως έχω μία ακόμα ανησυχία: να μην αναπαράγει μάτσο πρότυπα μεγαλώνοντας και κόμπλεξ που μόνο σε αδιέξοδα οδηγούν. Η φράση προικισμένος ο γιος σου έχει ήδη ειπωθεί, με πολύ αγάπη πάντα, αλλά έχει ειπωθεί. Τώρα, το μωρό δεν καταλαβαίνει. Αργότερα, όμως;

Σήμερα, τα περισσότερα νέα ζευγάρια λειτουργούν ως ομάδα. Το βλέπω στον περίγυρό μου, το βιώνω και στο σπίτι μου. Με τον άντρα μου είμαστε σχεδόν ισάξιοι στη φροντίδα του μωρού. Σηκώνει σημαντικά βάρη από την πλάτη μου για να με ανακουφίσει και αυτό κάνει καλό τόσο σε εμένα, όσο και στη σχέση μας, αλλά κυρίως στη σχέση του με το παιδί. Λένε ότι τα αγόρια έχουν ένα ιδιαίτερο δέσιμο με τις μαμάδες τους. Εγώ πάλι θα πω ότι συγκινούμαι με το δέσιμο που έχει ήδη αναπτύξει ο γιος μου με τον πατέρα του.

Θεωρώ ότι είμαστε μία γενιά μητέρων και γονιών γενικότερα, που δεν μας άφησαν να ενηλικιωθούμε. Είμαστε κατά κάποιο τρόπο παιδιά που μεγαλώνουμε παιδιά. Οι γενιές των δικών μας γονιών εξαναγκάστηκαν βίαια να ενηλικιωθούν από τις τότε συνθήκες της εποχής. Ίσως γι’ αυτό δεν θέλησαν να κάνουν το ίδιο και σε εμάς και μας κράτησαν για πάντα παιδιά. Αυτή τη σκέψη την έχω κάνει πολλές φορές. Η πιο πρόσφατη ήταν όταν ζήτησα για πολλοστή φορά τους κωδικούς του taxisnet από την μητέρα μου. Ε ναι, ντροπή.

Από την άλλη, ντροπή δεν είναι να ζητάς βοήθεια για το πώς να χειριστείς και να συμπεριφερθείς σε ένα νεογέννητο μωρό ή αργότερα σε ένα παιδί ή έφηβο. Το γεγονός ότι έχω απευθυνθεί σε μία παιδοψυχολόγο-νευρολόγο για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε στον βραδινό ύπνο, δεν με κάνει λιγότερο ικανή ή κακή μητέρα. Με κάνει κάνει καλύτερη μητέρα. Δεν τα γνωρίζω όλα. Κάνω λάθη. Δεν έχω λύσεις και απαντήσεις για κάθε πρόβλημα και είμαι ok με αυτό. Δεν έχω καταλήξει αν το ότι επειδή είμαστε γυναίκες και μητέρες πρέπει να τα κάνουμε όλα σωστά είναι κάτι που μας το φορτώνουν ή το παθαίνουμε τελικά εμείς όταν αποκτούμε παιδί.

Η Λένα Δροσάκη είναι ηθοποιός. Τον περασμένο Ιούλιο έφερε στον κόσμο το πρώτο της παιδί, ένα υγιέστατο αγοράκι.

Τίνα Μανωλοπούλου

Ήμουν 29 χρονών όταν αποφασίσαμε με τον σύντροφό μου να κάνουμε ένα παιδί. Αν με ρωτήσεις τώρα δεν θυμάμαι καν πότε το συζητήσαμε, τι ακριβώς είπαμε, πώς συμφωνήσαμε και οι δυο. Τίποτα. Με θυμάμαι κατευθείαν έγκυο, πολύ πολύ ευτυχισμένη και πάρα πολύ αγχωμένη.

Όταν σκέφτομαι πολλές φορές περιστατικά από την πρώτη μου εγκυμοσύνη γελάω μόνη μου γιατί πραγματικά πρέπει να ζούσα σε παράνοια από το άγχος και τις ορμόνες. Η δεύτερη εγκυμοσύνη ήρθε τέσσερα χρόνια αργότερα και εκεί τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά. Εκεί ξέραμε, οπότε ήμασταν πιο χαλαροί (εγώ βασικά γιατί ο σύντροφός μου χαλαρός ήταν και πριν). Εννοείται όμως ότι έστειλα και πάλι 1-2 μηνυματάκια στην γιατρό μου του τύπου «εισέπνευσα λίγο ευκάλυπτο, λες να πάθει κάτι το παιδί;». Φυσικά και δεν έπαθε τίποτα, όλα καλά (καθόλου χαλαρά).

Οι σημερινές μητέρες καλούνται να ανταπεξέλθουν ταυτόχρονα σε πολλούς ρόλους. Από την μια, ναι με καλή οργάνωση, βοήθεια από τον σύντροφο σου και θέληση μπορείς να βρεις την επιθυμητή ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, που φέρνει ικανοποίηση και ευτυχία. Από την άλλη, πολλές φορές αυτό είναι αρκετά κουραστικό με τόσα πράγματα που πρέπει ταυτόχρονα να οργανώσεις. Παράλληλα νομίζω πρέπει να δίνουμε την ευκαιρία πού και πού στον εαυτό μας να μην είναι πάντα καλός σε όλα, να τον κατανοούμε και να τον συμπονούμε. Η καθημερινή προσπάθεια για τελειότητα είναι αβάσταχτη.

Κρίνοντας από τον σύντροφό μου και τους φίλους μας και συγκρίνοντας αυτές τις εμπειρίες με τις ιστορίες που ακούμε ή θυμόμαστε από τα παιδικά μας χρόνια, είναι ολοφάνερο ότι οι γυναίκες που γίνονται σήμερα μητέρες έχουν έναν άσο στο μανίκι τους: τους συντρόφους/συζύγους τους. Και όχι μόνο στα πρακτικά θέματα που αφορούν το μεγάλωμα ενός παιδιού (να το κοιμίσει το βράδυ, να του αλλάξει την πάνα). Οι νέοι μπαμπάδες είναι επίσης περισσότερο ενεργοί συναισθηματικά με τα παιδιά τους, να δουλέψουν και να αναπτύξουν μία σχέση μαζί τους, ισάξια με εκείνη που δημιουργούμε εμείς.

Χαίρομαι πολύ για τις νέες μητέρες που βλέπω γύρω μου. Γυναίκες που τους βγαίνει ο καλύτερός τους εαυτός όταν γνωρίζουν την μητρότητα. Που κοιτάζουν με μεγάλη ευτυχία τα παιδιά τους. Που ενημερώνονται και εστιάζουν πολύ στο να μεγαλώσουν ελεύθερα παιδιά. Νομίζω ότι η νέα μητέρα του 2021 είναι το “εξελιγμένο μοντέλο” της μαμάς της.

Η Τίνα Μανωλοπούλου είναι ιδιωτική υπάλληλος και μητέρα της 7χρονης Αθηνάς και του 2χρονου Κωνσταντή.

Έλενα Μαυρίδου

Η ιστορία μου ξεκινάει ρομαντικά. Συναντιούνται δυο άνθρωποι , ερωτεύονται, παντρεύονται,  παίρνουν μια κοινή απόφαση για να κάνουν ένα παιδί. Εγώ και ο Δημήτρης. Μαζί. Ανοιχτός ορίζοντας μπροστά.  Εγκυμοσύνη. Χαρά. Αναμονή. Απρόοπτα. Δύσκολη εγκυμοσύνη. Νοσηλεύτηκα για μήνες στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρας. Τόσο η κύηση, όσο και η γέννα ήταν ένα έντονο γεγονός με πολλές δυσκολίες και πόνο, που κατέληξε όμως σε έναν ποταμό αγάπης για τη κόρη μου, που συνεχίζει να με κατακλύζει. Εμπειρίες.

Συχνά σκέφτομαι  με χιούμορ πως μία από τις μεγαλύτερες συνομωσίες των ανθρώπων είναι  η πεποίθηση ότι η εγκυμοσύνη είναι η καλύτερη περίοδος της γυναίκας. Μπορεί να είναι, αλλά μπορεί να είναι και μία από τις δυσκολότερες. Το γυναικείο σώμα αλλάζει, βάζει όλη του τη δύναμη για να δημιουργηθεί μία καινούργια ζωή, ειδικά αν προϋπάρχουν ή προκύπτουν κατά τη διάρκεια της κύησης προβλήματα υγείας για την γυναίκα. Δεδομένου ότι οι πάρα πολύ ανώδυνες και καλές εγκυμοσύνες είναι πραγματικά λίγες, εξιδανικεύουμε συχνά την εγκυμοσύνη. Κυρίως να για προφυλάξουμε τον εαυτό μας από το φόβο του θανάτου και να προχωρήσουμε, να συνεχίσουμε να διαιωνίζουμε τον άνθρωπο. Ξεχνάμε από τη φύση μας, τα όποια προβλήματα αντιμετωπίσαμε σε μια εγκυμοσύνη προκειμένου να πούμε «Όλα καλά». Και υπό μια έννοια είναι ένας υγιείς αμυντικός μηχανισμός του εγκεφάλου μας. Μας αποκόπτει από μια μόνιμη αίσθηση θανάτου. Ξεχνάμε. Ευτυχώς αλλιώς θα τρελαινόμασταν. Οπότε όταν απομακρυνόμαστε από μια δύσκολη εγκυμοσύνη λέμε «όλα πήγαν καλά» και αφήνουμε στην άκρη το ήταν δύσκολα τα πράγματα.

Ευτυχώς που όλο και περισσότερες γυναίκες πλέον μιλούν ανοιχτά για την μητρότητα χωρίς να στρογγυλεύουν τα συναισθήματα και τις εμπειρίες τους ούτε για τη κύηση, ούτε για τη ζωή με τα παιδιά, σπάζοντας με τον τρόπο αυτό ταμπού που συνεχίζουν να υπάρχουν στις κοινωνίες μας.

Πολλές γυναίκες χαώνονται με την τόσο μεγάλη φροντίδα που απαιτεί το μεγάλωμα ενός παιδιού. Κι εγώ κάποιες στιγμές χαώνομαι. Κάνω λάθη μέσα από τα οποία μαθαίνω, δεν έχω απαντήσεις για τα πάντα, ακολουθώ όσο μπορώ το ένστικτο μου και δοκιμάζω τρόπους.

Δεν γεννιέται ένα μωρό μαζί με οδηγίες χρήσης για την ανατροφή του. Κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ βολικό αλλά δεν συμβαίνει. Είναι μια περιπέτεια!

Η σημερινή εποχή είναι πολύ διαφορετική από εκείνη των μαμάδων και των γιαγιάδων μας, όπου όλη η οικογένεια συντονιζόταν κατά κάποιο τρόπο για το μεγάλωμα των παιδιών. Εξαρτάται βέβαια και από το εάν βρίσκεσαι ή όχι σε αστικό περιβάλλον.

Οι γυναίκες στα χωριά εκείνες που θέριζαν τα χωράφια και θήλαζαν συγχρόνως; Γυναίκες θηρία δύναμης και αντοχών τις οποίες θαυμάζω και θεωρώ πως έδωσαν όλο τους το είναι για τα παιδιά τους.

Τη σημερινή γυναίκα την θαυμάζω επίσης. Πρέπει να γίνει πολυμήχανος Οδυσσέας για να φέρει σε μία ισορροπία το παιδί με την προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική της ζωή. Πρέπει να επιστρατεύσει χιούμορ, τρέλα, υπομονή, απίστευτες αντοχές για να βρει τον ρυθμό της. Το παιδί στην εξίσωση μιας γυναίκας είναι το πρώτο, αλλά το παιδί δεν έχει έρθει στο κόσμο για να αναλάβει την ευτυχία του γονιού του. Θέλει κόπο για να μην εναποθέσει κανείς όλες του τις προσδοκίες για τη ζωή του,  πάνω στο παιδί του. Είμαστε ευάλωτοι σε ένα τέτοιο πειρασμό. Και θέλει κόπο να συνεχίσεις να κάνεις πράγματα  που έκανες και πριν το παιδί. Το μόνο σίγουρο είναι πως δεν μπορείς να προβλέψεις τίποτα.

Προσπαθώ τις προσωπικές μου φοβίες να μην τις μεταδίδω στη κόρη μου. Να της δίνω όσο μπορώ περισσότερο χώρο για να αισθάνεται ελεύθερη και παράλληλα να είμαι δίπλα της, να τη προσέχω χωρίς όμως να νιώθει το μάτι μου καρφωμένο πάνω του. Αυτά προσπαθώ, ο χρόνος θα δείξει πώς τα πάω.

Στο σύγχρονο αστικό περιβάλλον προσέχουμε περισσότερο τα παιδιά μας για πράγματα που μας φοβίζουν. Όχι ότι παλαιότερα δεν συνέβαιναν εξαφανίσεις ή κακοποιήσεις παιδιών. Απλά σήμερα, έχουμε μεγαλύτερη πρόσβαση σε πληροφορίες  και περιστατικά.

Μια σημαντική δοκιμή για μένα είναι να αναπτύξουμε σταδιακά μία σχέση με το παιδί που δεν θα είναι καλογυαλισμένη, αλλά ειλικρινής εκφράζοντας ανησυχίες και προβληματισμούς. Ας μην προσπαθούμε συνεχώς για ένα καλύτερο κάτι που δεν καταλαβαίνουμε αλλά να παραδεχόμαστε λίγο παραπάνω τις αδυναμίες μας. Αυτό ίσως μας οδηγήσει σε μια ουσιαστική επαφή με τα παιδιά.

Είναι φοβερό αλλά όταν μου έλεγε η μητέρα μου φόρα τη ζακέτα σου ή μην πιεις παγωμένο νερό θα κρυώσεις, γκρίνιαζα. Την ίδια αντίδραση είχα και ως ενήλικας όταν τα άκουγα στον περίγυρό μου. Τώρα, τα λέω και εγώ στην κόρη μου. Αδυνατώ να αντισταθώ στον πειρασμό. Η αγάπη θα περικλείει πάντα την αγωνία. Και αυτή την αγωνία πλέον την βλέπω με άλλο μάτι.

Η Έλενα Μαυρίδου είναι ηθοποιός, σκηνοθέτις και μητέρα της 4χρονης Νικολέτας.