40 χρόνια υπομονής ήταν πολλά για την Αθλέτικ Μπιλμπάο

40 χρόνια μετά το ιστορικό νταμπλ του 1984, το Μπιλμπάο ζει και πάλι ιστορικές ημέρες με τον Ernesto Valverde να «σπάει» την κατάρα των έξι χαμένων τελικών και να κατακτά το Copa Del Rey με την αγαπημένη του Αθλέτικ, επικρατώντας στα πέναλτι της αξιόμαχης Μαγιόρκα. Για την Χώρα των Βάσκων αυτή η στιγμή είναι δεδομένα ιδιαίτερη και για την πόλη του Μπιλμπάο μοιάζει με μια εξιλέωση.

Μια ιστορία αγάπης διαφορετική από τις υπόλοιπες, που ξεπερνά τα στενά αθλητικά πλαίσια και έχει γίνει ένα με την κουλτούρα ολόκληρης της Χώρας των Βάσκων, επιτέλους δικαιώνεται. Μια ιστορία «μοναδική σε όλον τον κόσμο» όπως λένε και οι ίδιοι περήφανα.

Μπιλμπάο, μια πόλη που κινείται στους ρυθμούς της Αθλέτικ

Λίγες ημέρες πριν από τον μεγάλο τελικό, βρέθηκα στη Χώρα των Βάσκων και στο Μπιλμπάο και εκεί διαπιστώνεις αμέσως ότι τα «Λιοντάρια» είναι κάτι παραπάνω από μια αθλητική ομάδα. Όσο κλισέ και αν αυτό ακούγεται, αρκεί ένα ταξίδι στη βόρεια πλευρά της Ισπανίας, για να διαπιστώσεις αυτή τη μοναδικότητα.

Από το αεροδρόμιο ακόμα, το οποίο έχει δημιουργήσει ο Santiago Calatrava, βλέπεις παντού την Αθλέτικ Μπιλμπάο. Και όταν λέω «παντού», το εννοώ. Σημαίες της ομάδας σε φαρμακεία, μπαρ, σουπερμάρκετ, εστιατόρια, ΜΜΜ, παντού. Στο Δημαρχείο της πόλης βρισκόταν κρεμασμένη μια γιγαντιαία φανέλα της ομάδας με το όνομα να γράφει “Sevilla 2024”.

Από τις 29 Φεβρουαρίου, όταν η ομάδα του Valverde κέρδισε με 3-0 την Ατλέτικο Μαδρίτης και προκρίθηκε στον τελικό, όλη η πόλη πίστεψε ξανά. Αντίπαλος στον τελικό θα ήταν άλλωστε η μέτρια φέτος Μαγιόρκα και όλοι γνώριζαν ότι τέτοια ευκαιρία δε θα ξαναϋπήρχε. Η σημειολογία ήταν επίσης ιδανική. Ακριβώς 40 χρόνια μετά, «11 χωριάτες» θα είχαν την ευκαιρία να κατακτήσουν το τρόπαιο.

Αθλέτικ Μπιλμπάο και Copa Del Rey, μια ιδιαίτερη σχέση

«Ο τελικός του Copa Del Rey είναι ένα παιχνίδι που παίζεται ανάμεσα στην Αθλέτικ Μπιλμπάο και μια ισπανική ομάδα» είναι η φράση που βλέπεις συχνά πυκνά στο εξαιρετικό μουσείο της ομάδας στο Σαν Μαμές. Πράγματι, η κυριαρχία της Αθλέτικ στον θεσμό τον προηγούμενο αιώνα υπήρξε παροιμιώδης. Η ομάδα κατέκτησε τα πρώτα δύο τουρνουά που παίχθηκαν και αμέσως το Κύπελλο μπήκε στην ιδιοσυγκρασία της. Μέχρι τον Εμφύλιο Πόλεμο (1936-1939), στον οποίο οι ποδοσφαιριστές της υπέστησαν σκληρές διώξεις, η Αθλέτικ είχε φτάσει στον τίτλο 13 φορές.

Στον ενδιάμεσο αυτής της πορείας, ο σύλλογος άρχισε να ακολουθεί μια γραμμή που έκανε την ιστορία του πραγματικά μοναδική. Η ομάδα που ιδρύθηκε το 1898 από Άγγλους εργάτες και Βάσκους φοιτητές που σπούδαζαν στη Μεγάλη Βρετανία, το 1910 έλαβε μια απόφαση που τιμάται μέχρι σήμερα.

Αναχωρώντας από το λιμάνι, οι Άγγλοι είδαν ότι οι ντόπιοι είχαν πια μυηθεί αρκετά στον χώρο του ποδοσφαίρου και αποφάσισαν ότι δεν έχουν ανάγκη από ξένους. Και όταν στη Χώρα των Βάσκων μιλούν για ξένους, εννοούν εκείνους που δεν είναι Βάσκοι. «Μπορούμε και μόνοι μας» είπαν στα επίσημα πρακτικά. Αυτή άλλωστε ήταν και για περισσότερο από έναν αιώνα η λογική της Ανεξαρτησιακής Αριστεράς που κυριαρχούσε πολιτικά στη Χώρα των Βάσκων.

Έτσι, από το 1910 και έπειτα, η ομάδα απαρτίζεται αποκλειστικά από παίκτες που βρίσκονται στην ευρύτερη επικράτεια. Η διεθνοποίηση του ποδοσφαίρου και το πάθος για τους τίτλους και τις διακρίσεις, δεν τους έκαναν ποτέ να αλλάξουν ρότα. Και για αυτό παραμένει μέχρι σήμερα η ομάδα του λαού. Ας κλείσουμε όμως την παρένθεση.

Τα χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Αθλέτικ Μπιλμπάο έγινε και πάλι κυρίαρχη στον θεσμό. Οι δεκατίες του 40’ και του 50’ ήταν γεμάτες τίτλους και τελικούς. Τα αμέσως επόμενα χρόνια η παγκοσμιοποίηση ωστόσο έφερε μερικές κοσμογονικές αλλαγές στο ποδόσφαιρο. Ήταν δεδομένο ότι μια ομάδα που έκλεινε τις πόρτες της σε όσους δεν είχαν σχέση με τη Χώρα των Βάσκων, δεν θα μπορούσε να στεριώσει για καιρό. Το DNA της Αθλέτικ Μπιλμπάο είναι εμποτισμένο με το Copa Del Rey.

To 1958 ο Πρόεδρος της ομάδας, Enrique Guzman, έβγαλε ένα από τα πιο γνωστά παρατσούκλια της Αθλέτικ. Ήταν πάλι μετά από τελικό του Copa Del Rey, κόντρα στην Ρεάλ Μαδρίτης. Πριν από τον αγώνα, οι Βάσκοι είχαν κάνει αίτημα για να γίνει ο αγώνας σε ουδέτερο στάδιο, αλλά η ισπανική βασιλική ομοσπονδία ποδοσφαίρου το απέρριψε, στέλνοντάς τους στο Chamartin (νυν Santiago Bernabeu) και στο εχθρικό για εκείνους, μαδριλένικο κοινό. Η Ρεάλ είχε μόλις κατακτήσει το τρίτο συνεχόμενο Champions League και την La Liga και θεωρούνταν το απόλυτο φαβορί. Τελικά η Αθλέτικ επικράτησε με 2-0 και ο Guzman σαστισμένος έλεγε «με 11 χωριάτες τους κερδίσαμε μέχρι θανάτου».

Η Αθλέτικ τα επόμενα χρόνια διατήρησε τη μαχητικότητά της και στα 80s έγινε ένα σύμβολο για όλον τον κόσμο του ποδοσφαίρου. Το 1984 η ομάδα του Javier Clemente με τους Zubizarreta, Goikoetxea και Julio Salinas να πρωταγωνιστούν, κατέκτησε πρωτάθλημα και κύπελλο και η παραδοσιακή Gabarra βγήκε στον ποταμό Νερβιόν. Η Gabarra είναι το παραδοσιακό ποταμόπλοιο της Αθλέτικ που μετά από τις σπουδαίες επιτυχίες της ομάδας ξεχύνεται στον ποταμό Νερβιόν, ο οποίος κόβει στα δύο την πόλη. Αυτή ήταν η 23η κατάκτηση του θεσμού (αριθμός ρεκόρ τότε, σήμερα η Αθλέτικ έχει τη δεύτερη θέση σε κατακτήσεις πίσω μόνο από την Μπαρτσελόνα).

Η κατάρα που έσπασε και η ανυπότακτη Αθλέτικ

Έκτοτε τα πράγματα δεν κύλησαν ιδανικά για την Αθλέτικ Μπιλμπάο. Το 1985 αγωνίστηκε και πάλι στον τελικό, όπου και ηττήθηκε, για να ξαναβρεθεί εκεί 24 χρόνια αργότερα, το 2009. Από τότε μέχρι και το 2021 ακολούθησαν πέντε ακόμα χαμένοι τελικοί, εκ των οποίων ο ένας ήρθε το 2020 με αντίπαλο την αιώνια αντίπαλο και επίσης Βασκική, Ρεάλ Σοσιεδάδ. Σε όλη αυτήν την πορεία, η Αθλέτικ έμεινε πιστή στις αρχές και κατάφερε να υπερασπιστεί ένα πολύ σημαντικό ρεκόρ.

Δεν υποβιβάστηκε ποτέ στη δεύτερη κατηγορία του Ισπανικού ποδοσφαίρου, συνοδεύοντας Ρεάλ και Μπαρτσελόνα σε αυτήν την τιμητική διάκριση.

San Mames, ο «Καθεδρικός» του Μπιλμπάο

Ψάχνοντας για Καθεδρικούς Ναούς στο Μπιλμπάο, καλό είναι να μιλήσεις ξεκάθαρα για το τι αναζητάς. Και αυτό γιατί το San Mames, όπως επαναδημιουργήθηκε το 2013, είναι για όλη την πόλη ένας πραγματικός ναός. Με χωρητικότητα 53 χιλιάδων θέσεων, το νέο γήπεδο της Αθλέτικ Μπιλμπάο ομοιάζει με καθεδρικό ναό και είναι καθημερινά διαθέσιμο για επίσκεψη.

Η είσοδος στο Μουσείο της ομάδας, το οποίο είναι ένα «στολίδι» με εντυπωσιακό οπτικοακουστικό υλικό, διάδραση και εξαιρετική σύνδεση της ιστορίας της ομάδας με το σήμερα, συνοδεύεται και από ένα tour στα ενδότερα του γηπέδου. Η έξοδος από το tour του San Mames γίνεται φυσικά στην μπουτίκ της ομάδας. Εκεί, οι επετειακές φανέλες Sevilla 2024 είχαν ξεπουλήσει πριν ακόμα από τον μεγάλο τελικό. Ήταν τέτοια η αδημονία για αυτόν τον τίτλο.

Ο Ernesto Valverde και οι δικοί του Χωριάτες θα βγουν στον ποταμό

Στο μεσοδιάστημα, η Αθλέτικ είχε κατακτήσει δύο Σούπερ Καπ Ισπανίας, αλλά η διοίκηση της ομάδας είχε λάβει την απόφαση να μη βγάλει την Gabarra στον ποταμό Νερβιόν. Τώρα όμως, ο τίτλος που κρίθηκε είναι ο αγαπημένος όλων των Βάσκων και οι ετοιμασίες έχουν ξεκινήσει. 40 χρόνια πριν, ο Ernesto Valverde ήταν μόλις 20 ετών και αγωνιζόταν στην Αλαβές, αλλά φυσικά θυμόταν πολύ καλά το τι είχε γίνει.

Το 1990 ο Ernesto Valverde φόρεσε τα ερυθρόλευκα των «Λιονταριών» και έμαθε και εκ των έσω τι θα πει Αθλέτικ. Έγινε δεκτός στην ομάδα, παρά το γεγονός πώς είχε γεννηθεί στην Εξτρεμαδούρα και όχι στη Χώρα των Βάσκων, καθώς μεγάλωσε στη Βιτόρια. Τότε ακόμη, τα κριτήρια ήταν πολύ διαφορετικά, αλλά στην Αθλέτικ είχαν πάντα τη δύναμη να εξελίσσονται μέσα από τις παραδόσεις τους.

Είναι μεν μια ομάδα που δέχεται μόνο Βάσκους ποδοσφαιριστές σε έναν διαχωρισμό που μπορεί να φαίνεται σε πολλούς τοπολατρικός, αλλά είναι η πρώτη ισπανική ομάδα που επέτρεψε σε γυναίκες να γίνουν μέλη της και μία από τις πρώτες που έφτιαξε γυναικείο τμήμα, το οποίο μάλιστα ο κόσμος αγκαλιάζει. Με το κοινό αυτό ο Ernesto Valverde είχε μια ιδιαίτερη σχέση από τότε μέχρι και σήμερα. Το παρατσούκλι Txingurri (μυρμήγκι) του δόθηκε για την εργατικότητά του μέσα στο γήπεδο και τον ακολουθεί μέχρι και σήμερα.

Ο πρώην προπονητής του Ολυμπιακού έχει κάνει τρεις θητείες στο San Mames ως κόουτς. Πέρα από τη μεθοδικότητά του στο γήπεδο, ο Valverde είναι γνωστός και για την αγάπη του και την αφοσίωσή του στις τέχνες. Δεινός φωτογράφος (με πτυχίο μάλιστα), έχει παρουσιάσει τις δικές του εκθέσεις και έχει φωτογραφίσει μάλιστα αρκετές φορές και τους οπαδούς της ομάδας του, ενώ θεωρείται και εξαιρετικός μουσικός. Έχει παίξει κιθάρα σε αρκετούς βασκικούς δίσκους, οι οποίοι έχουν γίνει ανάρπαστοι στη Χώρα των Βάσκων και λατρεύει τη ροκ μουσική.

Το καλοκαίρι του 2022, έπειτα από τις επιτυχημένες θητείες του στον Ολυμπιακό και την Μπαρτσελόνα, ο Ernesto Valverde επέστρεψε για τρίτη φορά στην αγαπημένη του Αθλέτικ με στόχο να ξαναβγάλει την Gabarra στο ποτάμι. Ο Mikel Balenziaga που μέχρι πέρυσι αγωνιζόταν στην Αθλέτικ, είχε περιγράψει με τον τέλειο τρόπο το γιατί ο Valverde αποτελεί τον σωστό προπονητή για την ομάδα. «Αυτό που κάνει την Αθλέτικ σπουδαία, είναι το συναίσθημα που συνδέει τον παίκτη και τον προπονητή με την κοινωνία και τον πολιτισμό της Χώρας των Βάσκων. Ο Ernesto, αισθάνεσαι πάντα ότι είναι ο τέλειος προπονητής για την Αθλέτικ».

Οι Χωριάτες του Ernesto Valverde στον 21ο αιώνα έχουν εξελιχθεί στην ομάδα όλων των Βάσκων, ανεξαρτήτως οικονομικών ή κοινωνικών συνθηκών. Στην ομάδα συμμετέχουν παιδιά μεταναστών που έζησαν στην περιοχή, όπως τα αδέρφια Williams και κάθε αγόρι και κορίτσι μεγαλώνει με το ίδιο όνειρο.

Οι εορτασμοί στο ποτάμι έχουν πάρει παράταση μερικών ωρών, μέχρι να βεβαιωθούν ότι το έδαφος θα είναι έτοιμο και για όσους έχουν κινητικά προβλήματα. Οι Βάσκοι άλλωστε περίμεναν 40 χρόνια. Μερικές ώρες ακόμη δεν είναι τίποτα, προκειμένου να γιορτάσουν όλοι μαζί για την ομάδα που έμαθαν να υποστηρίζουν από παιδιά, μέχρι και σήμερα, δημιουργώντας μια πραγματικά «μοναδική ιστορία παγκοσμίως».