Carlsen vs. Niemann: Πώς ένα σκάνδαλο (;) αλλάζει τα πάντα στο παγκόσμιο σκάκι
- 21 ΣΕΠ 2022
«Προτιμώ να μη μιλήσω, γιατί αν μιλήσω θα μπλέξω άσχημα», είχε δηλώσει ο José Mourinho μετά τον απρόσμενο αποκλεισμό της Τσέλσι από την Άστον Βίλα το καλοκαίρι του 2020, αφήνοντας αιχμές για πληρωμένη διαιτησία. Το απόσπασμα του Πορτογάλου προπονητή χρησιμοποίησε πριν μερικές ημέρες ο πέντε φορές Παγκόσμιος Πρωταθλητής στο σκάκι, ο Magnus Carlsen, όταν ένας 19χρονος από τις Ηνωμένες Πολιτείες τον νίκησε, ανακόπτοντας ένα τεράστιο σερί 53 αγώνων χωρίς ήττα.
Το περιστατικό συνέβη στο Sinquefield Cup του Σεπτεμβρίου, τη σημαντικότερη σκακιστική διοργάνωση της Βόρειας Αμερικής, στην οποία καλούνται οι παίκτες αποκλειστικά με πρόσκληση. Ο Magnus Carlsen ήταν το μεγάλο φαβορί και μόλις ηττήθηκε, αποχώρησε από το τουρνουά και το έπαθλο των 500.000 δολαρίων, κάτι που είναι εξαιρετικά σπάνιο σε διοργανώσεις τέτοιου βεληνεκούς και αυτόματα κίνησε υποψίες.
Το όνομα του νεαρού outsider που έκανε την έκπληξη είναι Hans Niemann και η πρόσφατη ιστορία του στους αγώνες δείχνει καμπύλη αστρονομικής ανάπτυξης.
Πρόκειται για ένα μικρό θαύμα, ένα αποτέλεσμα κόντρα στα προγνωστικά; Ή μήπως δεν ευθύνεται το ταλέντο και η δουλειά του νεαρού που πυροδότησαν αυτή την έκρηξη, αλλά μια μέθοδος που διαφεύγει των συστημάτων ασφαλείας;
Με αυτό το ερώτημα ταλανίζεται τα τελευταία εικοσιτετράωρα το διεθνές στερέωμα που απαρτίζει το αγωνιστικό σκάκι – διοργανώσεις, παίκτες, streamers, αναλυτές, ιστοσελίδες.
Κανένα αποδεικτικό στοιχείο δεν έχει εμφανιστεί προς το παρόν, αλλά ο Νορβηγός Magnus Carlsen επιμένει να υπονοεί με τον τρόπο του ότι πίσω από τον Niemann κρύβεται ένα σκάνδαλο: την περασμένη Δευτέρα, οι δύο παίκτες κλήθηκαν να αγωνιστούν διαδικτυακά σε άλλο τουρνουά και στη δεύτερη μόλις κίνηση ο Magnus Carlsen έκλεισε την κάμερα, αποχωρώντας από τον αγώνα.
Τα σενάρια φούντωσαν ακόμη περισσότερο, όπως και τα ερωτήματα για ένα αγώνισμα που θεωρητικά κατατάσσεται στα πιο αδιάβλητα, ενώ είναι ξεκάθαρο πλέον ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι ανώτερη κάθε πρωταθλητή και σκακιστικής διάνοιας.
Το ύποπτο παρελθόν του Niemann
Λίγες μέρες μετά την ηχηρή αποχώρηση του Magnus Carlsen από το κορυφαίο τουρνουά, η διοργάνωση έβγαλε ανακοίνωση, διαβεβαιώνοντας ότι «δεν έχει υπάρξει καμία ένδειξη για παρασπονδία από οποιονδήποτε παίκτη».
Όπως ανέφερε ο επικεφαλής της διαιτησίας Chris Bird, οι συμμετέχοντες υποβάλλονται σε σωματικό έλεγχο με ανιχνευτές μετάλλων προτού εισέλθουν στον αγωνιστικό χώρο και τα παιχνίδια ελέγχονται από επιτηρητές της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Σκακιού. Το περίεργο είναι ότι μετά το επίμαχο συμβάν τα μέτρα έγιναν πιο δρακόντεια στη διοργάνωση: προστέθηκαν ανιχνευτές ραδιοκυμάτων και 15λεπτη χρονοκαθυστέρηση στη ζωντανή μετάδοση.
Οι επόμενοι γύροι του Sinquefield Cup δε βρήκαν τον 19χρονο Niemann στην ίδια φόρμα: ενώ είχε κερδίσει δύο στα τρία πρώτα παιχνίδια που έπαιξε, μετά σημείωσε ήττες και ισοπαλίες στα έξι τελευταία. Κάτι που δεν αποτελεί φυσικά αποδεικτικό στοιχείο για την ενοχή του, αλλά τροφοδοτεί ακόμη περισσότερο τις υποψίες.
Η «πηγή του κακού» για τις αμφιβολίες περί δολιότητας έγκειται ουσιαστικά στο ότι έχει αποκλειστεί από τις διοργανώσεις του Chess.com, της πιο διαδεδομένης ιντερνετικής πλατφόρμας στο σκάκι.
Κατά τα λεγόμενα του ίδιου, δεν ήταν παρά σε παιδική ηλικία που έκλεψε δύο φορές σε διαδικτυακούς αγώνες – μία φορά στην ηλικία των 12, με τη χρήση ενός λογισμικού που έφτιαξε ένας φίλος του, και μετά στην ηλικία των 16 που είχε ξεκινήσει την καριέρα του, αλλά σε ένα ανεπίσημο παιχνίδι. «Ήμουν παιδί και δεν ήξερα τι συνέβαινε», απολογήθηκε, συμπληρώνοντας ότι «έμαθα από τα λάθη μου και τώρα έχω αφιερώσει τα πάντα στο σκάκι».
Πόσο εφικτό είναι να κλέψεις σε επαγγελματικούς αγώνες
Εάν δε μιλάμε για διαδικτυακούς αγώνες, αλλά για διοργανώσεις με ζωντανή παρουσία παικτών, διαιτητών, κεντρικού επόπτη και έλεγχο κατά την είσοδο, είναι εφικτό κάποιος να κλέψει; Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης έχουν εξελιχθεί ραγδαία από την εποχή που η μηχανή Deep Blue αντιμαχόταν τον θρύλο Kasparov, άρα το ζήτημα είναι απλά πώς θα περάσει αυτή η δόλια πρακτική κάτω από τα μάτια των υπόλοιπων, καθ’ όλη τη διάρκεια του αγώνα.
Απαιτείται ένα κωδικοποιημένο σύστημα επικοινωνίας, όπως εκείνο που αποκαλύφθηκε στη Σκακιστική Ολυμπιάδα του 2010 με τους Sébastien Feller, Arnaud Hauchard και Cyril Marzolo: όσο έπαιζε ο πρώτος, ο τρίτος ανέλυε από το σπίτι του το παιχνίδι σε ιντερνετικό πρόγραμμα και μέσω του δεύτερου (ο οποίος στεκόταν πάντα πίσω από τον αντίπαλο παίκτη του Feller) γινόταν συνωμοτικά η υπόδειξη για κάθε επόμενη κίνηση.
Τώρα, δεν έχει εξακριβωθεί αντίστοιχο κύκλωμα. Η πιο διάσημη παραφιλολογία που έχει διαδοθεί είναι ότι ο Hans Niemann έκρυβε έναν δονητή στον πισινό του για να λαμβάνει μηνύματα με δονήσεις, όσο ο συνεργός του παρακολουθούσε το παιχνίδι σε ζωντανή μετάδοση. Ένθερμος υποστηρικτής αυτής της ιδέας υπήρξε, διόλου απρόσμενα, ο Elon Musk. Δεν έχουν υπάρξει αποδεικτικά στοιχεία επ’ αυτού.
Μήπως γίνεται πολύς λόγος για το τίποτα;
Ο νεαρός Αμερικανός πράγματι έχει ένα προφίλ που θα ταίριαζε περισσότερο σε άτομο που ασχολείται με τα κρυπτονομίσματα. Έχει καταγράψει, επίσης, μια καμπύλη εκτόξευσης τα τελευταία χρόνια, που μοιάζει με θαύμα: σε 317 παιχνίδια από τουρνουά και πρωταθλήματα όλου του κόσμου έχει συγκεντρώσει 2688 βαθμούς (από τους 2484 που είχε) στην κλίμακα ELO, που αποτελεί διεθνώς το κριτήριο για τη σκακιστική απόδοση, μέσα σε ελάχιστο χρόνο.
Αλλά αυτό δεν είναι κάτι μεμπτό. Σύμφωνα με τον Δρ. Kenneth Regan από το Πανεπιστήμιο στο Μπάφαλο, ο οποίος θεωρείται εξπέρ στην ανάλυση τέτοιων ύποπτων υποθέσεων στη σκακιστική ιστορία (όπως η περίπτωση της Ολυμπιάδας που αναφέραμε): «Δεν υπάρχει λόγος να υποπτευόμαστε τον Niemann. Από το μοντέλο υπολογισμού που χρησιμοποίησε με πρακτικές ανάλογες των οικονομολόγων, μελετώντας όλα τα παιχνίδια του Αμερικανού από τον Ιανουάριο του 2021, φαίνεται πως ο Niemann έπαιξε σχεδόν όσο καλά αναμενόταν, ενώ οι αντίπαλοί του έπαιξαν σε επίπεδο κατώτερο των προσδοκιών».
Μέχρι να έρθει κάτι χειροπιαστό στην επιφάνεια, ο Nieman παραμένει νικητής. Game over.
