Γάλλοι στις νίκες, μετανάστες από τα banlieues στις ήττες

Το γαλλικό ποδόσφαιρο έχει ισχυρή εκπροσώπηση στο φετινό Μουντιάλ. Συνολικά, 59 παίχτες που συμμετέχουν στη διοργάνωση έχουν γεννηθεί στη Γαλλία, ως παιδιά μεταναστών. Το 56% αυτών των ποδοσφαιριστών αγωνίζονται με χώρες της αφρικανικής ηπείρου, όπως το Μαρόκο, τη Σενεγάλη και την Τυνησία. Ανήκουν σε χώρες που είτε υπήρξαν γαλλικές αποικίες, μιλούν τη γαλλική γλώσσα είτε έχουν ισχυρούς δεσμούς με τη χώρα και έντονη εμπορική δραστηριότητα.

Επίσης, από τους ποδοσφαιριστές που αγωνίζονται στο Κατάρ, το 16% έχει περάσει σύνορα -ως μετανάστης ή πρόσφυγας- προκειμένου να ασχοληθεί με το άθλημα που αγαπά. Η μετανάστευση επηρεάζει καίρια τον παγκόσμιο αθλητισμό και τούτο δυστυχώς γίνεται απόλυτα αποδεκτό, μόνο όταν συνδυάζεται με τα επιθυμητά αγωνιστικά αποτελέσματα για κάθε χώρα.

Το 2018, άνοιξε -εκ νέου- μια όχι και τόσο ποδοσφαιρική συζήτηση στη Γαλλία, με αφορμή το γεγονός ότι το 87% της παγκόσμιας πρωταθλήτριας ήταν επίσης παιδιά μεταναστών. «Όταν κερδίζεις είσαι Γάλλος, όταν χάνεις δεν είσαι». Είναι φορές που αυτή η σκέψη απλώνεται σαν ύπουλο σύννεφο με κρυμμένους κεραυνούς και έτοιμες καταιγίδες, πάνω από τις στέγες των στιγματισμένων και πάντα έτοιμων να εξεγερθούν banlieues (εργατικά προάστια). Όμως, αυτό το ακανθωτό βαρίδι κρέμεται χρόνια από την μπλε φανέλα.

Ο ρατσισμός του Le Pen και η αντίδραση του Karembeu

Πριν και από το 1996 και τη ρατσιστική χοντράδα (επιεικής ο χαρακτηρισμός) του επικεφαλής του ακροδεξιού κόμματος της Γαλλίας, Jean Marie Le Pen, ο οποίος -κατά τη διάρκεια του Εuro- χαρακτήρισε «νόθα» την Εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της χώρας. Ο Le Pen ισχυρίστηκε ότι οι περισσότεροι παίχτες επέλεξαν σκόπιμα την εθνικότητά τους, προκειμένου να παίξουν ποδόσφαιρο σε διεθνές επίπεδο.

Τότε, ο Christian Karembeu -που σταθερά υψώνει τείχος απέναντι στο ρατσισμό και τις ανισότητες με ισχυρό πολιτικό λόγο- αρνήθηκε να τραγουδήσει τη Μασσαλιώτιδα, κατά την παρουσίαση των ομάδων. Πριν από δύο χρόνια, σε συνέντευξή του στο contra.gr είχε πει για το ρατσισμό και την ενσωμάτωση των μεταναστών: «Ποτέ δεν μιλάω για τον Le Pen. Όταν έχεις δημοκρατία δίνεις την ευκαιρία σε όλους να έχουν κόμμα και ν’ αναφερθούν σε όσα πιστεύουν.

Θεωρώ, ότι πρέπει ν’ αντιμετωπίσουν την εξέλιξη του κόσμου, αλλά και την ίδια την ιστορία. Η Γαλλία μεγάλωσε μέσα από τις αποικίες της και δεν μπορούν να το αρνηθούν αυτό. Πρέπει να αποδεχθούν τους ανθρώπους που προέρχονται από τις αποικίες τους. Σήμερα, επειδή υπάρχει παγκοσμιοποίηση και μετανάστευση, πρέπει να επιτρέπεις στους ανθρώπους να έρθουν στη χώρα σου. Εξυπακούεται ότι πρέπει να υπάρχουν κανόνες σε αυτό. Ο κόσμος οφείλει να τους σέβεται. Όλοι πρέπει να σέβονται τους νόμους κάθε χώρας. Η αντίληψη κάποιων, όμως, δεν περιλαμβάνει όλους τους ανθρώπους, ακόμα κι αν είναι επίσης Γάλλοι! Πιστεύουν ότι πρέπει να επιστρέψουν πίσω στην Αφρική.

Προσωπικά, είμαι της ίδιας άποψης με αυτή που έχει και ο Emmanuel Macron‎, ότι δηλαδή πρέπει να προχωρήσουμε σε ανοιχτό διάλογο με τρίτες και τέταρτες γενιές που έχουν τη δική τους καταγωγή. Αυτό που λέω πάντα, είναι ότι πρέπει να γράψουμε την αλήθεια στην ιστορία της Γαλλίας. Δηλαδή, πήγαμε στην Αφρική και στις υπόλοιπες αποικίες. Να γράψουμε πήγαμε στη Σενεγάλη, στο Καμερούν, στο Μαρόκο, στην Αλγερία κ.α.. Να γράψουμε τι κάναμε εκεί και γιατί αυτοί οι άνθρωποι είναι εδώ, στη Γαλλία. Και τι τους κάναμε, όταν ήρθαν εδώ.

Η νέα μετανάστευση, οι πρόσφυγες που υπάρχουν τώρα, είναι μια άλλη περίπτωση. Προέκυψαν μέσα από τους πολέμους και τη βία που έχουν υποστεί. Το πρώτο κύμα ήταν από τις αποικίες και τους πήραν από τις πατρίδες τους, για να σώσουν τη Γαλλία. Πριν από λίγες ημέρες έγινε μια μεγάλη τελετή στη μνήμη των ανθρώπων της μαύρης κοινότητας που έδωσαν τη ζωή τους για τη Γαλλία. Τους σκότωσαν οι Γερμανοί ναζί. Υπάρχουν φωτογραφίες, υπάρχουν τα πάντα, τα ονόματά τους. Άνθρωποι από τη Σενεγάλη από διάφορα μέρη. Για ποιον λόγο τα λέω όλα αυτά; Τα εν λόγω γεγονότα πρέπει να γραφτούν στα σχολικά βιβλία και έτσι όλοι θα μπορούν να νιώσουν ως εξής: “Α! Είμαι Γάλλος. Είμαι υπερήφανος που είμαι Γάλλος, επειδή ο παππούς μου έκανε αυτό”».

Οι μετανάστες «εξαφανίζονται» στην απογραφή μαζί και τα ποδοσφαιρικά αστέρια

Αντ’ αυτού στην Απογραφή του πληθυσμού στη Γαλλία, αποφεύγουν μέχρι και σήμερα να λαμβάνουν στοιχεία που σχετίζονται με την καταγωγή των πολιτών. Οι μετανάστες θεωρούν ότι πρόκειται για μια σκόπιμη «αχρωματοψία» που τούς ενοχλεί. Το αντιλαμβάνονται ως τρικ «εξαφάνισης» τους από το πράγματι έντονα πολυπολιτισμικό γαλλικό ψηφιδωτό.

Τα banlieues του Παρισιού, τα περίχωρα της εργατικής τάξης και των μεταναστών δηλαδή, που θεωρούνται από τα μεγαλύτερα φυτώρια του γαλλικού ποδοσφαίρου, απέκτησαν έντονο χωρικό στίγμα στις αρχές της δεκαετίας του ’80.

«Στα προάστια του Παρισιού υπάρχουν παντού γήπεδα ποδοσφαίρου. Οι άνθρωποι εδώ ζουν για την μπάλα. Γεννήθηκα και από την πρώτη στιγμή είχα δύο γήπεδα ποδοσφαίρου ακριβώς απέναντι από το παράθυρό μου. Δεν είμαι ο μόνος. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί σπουδαίοι παίκτες προέρχονται από εδώ, όπως ο Paul Pogba, ο Blaise Matuidi, ο N’Golo Kanté και ο Riyad Mahrez. Τα προάστια του Παρισιού είναι η βαθύτερη δεξαμενή ταλέντων στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο», έχει δηλώσει ένα παιδί των banlieues, ο Kylian Mbappé.

Το χωρικό στίγμα της “politique de la ville” και οι κατ’ ευφημισμό no-go zones

Αυτά τα προάστια στιγματίστηκαν σε μεγάλο βαθμό από την ίδια τη γαλλική κυβέρνηση και την πολιτική γραμμή του περιφερειακού σχεδιασμού της, τη λεγόμενη “politique de la ville” που είχε ως στόχο την ανάπτυξη και την πρόοδο των περιφερειών με νομοθετικά και κανονιστικά μέτρα, χωρίς να προσμετρά παράλληλα αστικές και οικονομικές παραμέτρους, αλλά προσεγγίζοντας επιδερμικά πολλά σοβαρά ζητήματα.

Εντέλει, αυτή η αστική ζώνη ενσωμάτωσε φυλετικά στερεότυπα, καθώς απέκτησε ευάλωτους χαρακτηρισμούς. Αρχικά τα προάστια ονομάστηκαν “ευαίσθητες αστικές ζώνες” (ZUS, Zone urbaine sensible ). Στη συνέχεια, μετονομάστηκαν σε «συνοικίες προτεραιότητας» της “politique de la ville” και ήταν το 2005 που ο Nicholas Sarkozy ορκίστηκε να «καθαρίσει» τις πόλεις, εκφράζοντας έτσι το βαθύ κοινωνικό διαχωρισμό που επικρατεί μέχρι σήμερα στη Γαλλία.

Σύμφωνα, με ακαδημαϊκούς και ακτιβιστές που σχεδόν σε καθημερινή βάση -ιδιαίτερα με αφορμή την κατάχρηση της αστυνομικής εξουσίας απέναντι σε νεαρούς μετανάστες- αναφέρονται στις κατ’ ευφημισμό no-go zone του Παρισιού, η “politique de la ville” όχι μόνο δε χτύπησε στη ρίζα τους τα προβλήματα, αλλά ήταν αυτή που καθιέρωσε το στίγμα των κακόφημων περιοχών για τα εν λόγω προάστια. Στην πραγματικότητα αυτές είναι ίσως οι πιο ενδιαφέρουσες γειτονιές της γαλλικής πρωτεύουσας. Οι πιο ζωντανές, ενδεχομένως και πιο γευστικές, καθώς στα στενά τους ανταμώνει η γαστρονομία όλου του πλανήτη.

To κακόφημο 93 του Kylian Mbappé

Κακόφημο και απροσπέλαστο θεωρείται το Seine-Saint-Denis ή αλλιώς το 93, βόρεια του Παρισιού. Το εν λόγω διαμέρισμα είναι μια βιομηχανική περιοχή τριών δήμων (ένας εξ’ αυτών είναι το Saint-Denis, όπου βρίσκεται το Stade de France) και αμέτρητων πολύχρωμων συνοικιών. Μια από τις συνοικίες είναι η Bondy, όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο σταρ της Εθνικής Γαλλίας, Kylian Mbappé.

Έχει σημασία η αναφορά στη γειτονιά του, ώστε να γίνει κατανοητό ότι προέρχεται από αυτούς που νιώθουν αδικημένοι και παραγκωνισμένοι από τη «μαμά Γαλλία». Ο καμερουνεζικής καταγωγής πατέρας του εργαζόταν στην ποδοσφαιρική ομάδα της Bondy και η μητέρα του -αλγερινής καταγωγής- ήταν αθλήτρια του χάντμπολ. Στην ομάδα του Bondy άρχισε την καριέρα του ο άσος της Paris Saint-Germain, προτού ενταχθεί στο Clairefontaine.

«Στα banlieues έχουμε τεράστια αγάπη για τη Γαλλία»

«Πάντα ένιωθα Γάλλος, 100%. Δεν αποκηρύσσω την καταγωγή μου, επειδή είναι μέρος αυτού που είμαι, αλλά έχω ζήσει όλη μου τη ζωή στη Γαλλία και ποτέ κανείς δεν με έκανε να νιώθω ότι δε βρίσκομαι στο σπίτι μου. Στα banlieues έχουμε τεράστια αγάπη για τη Γαλλία. Η χώρα μάς έχει δώσει πολλά και θέλουμε να επιστρέψουμε κάτι πίσω», έχει δηλώσει ο Γάλλος επιθετικός.

Είναι ο ήρωας της συνοικίας. Στους θεόρατους τοίχους των εργατικών κτιρίων, όπως είναι αυτά της Av. Leon Blum, Jean Moulin, της Rue Paul Renaud, συναντάς συχνά τη φιγούρα του. “98: A été une grand annee pour le football francais. Kylian est ne”, αναγράφεται δίπλα από ένα πορτραίτο του. «98: Ήταν μια σπουδαία χρονιά για το γαλλικό ποδόσφαιρο. Γεννήθηκε ο Kylian». Ήταν η χρονιά που η Γαλλία διοργάνωσε και κατέκτησε το Μουντιάλ.

Ένα άλλο μεγάλο γκράφιτι της Bondy, είναι αυτό που του έφτιαξε ο χορηγός του, στο οποίο ο μικρός Kylian κοιμάται και ονειρεύεται το λαμπρό μέλλον του. Αυτό, βανδαλίστηκε με μηνύματα θανάτου κατά τη διάρκεια της μεταγραφικής περιόδου.

Η μοναδική μέρα που τα banlieues δεν είναι κακόφημα

Στο Stade Léo-Lagrange της συνοικίας, εκεί όπου ο Kylian Mbappé έμαθε το ποδόσφαιρο, αθλούνται μεταναστόπουλα και ενίοτε λειτουργεί και ως χώρος προσευχής για τους μουσουλμάνους. Έξω από τα σχολεία της Rte d’ Aulnay δεκάδες παιδιά φορούν τη φανέλα με το όνομά του, ενώ κορίτσια με χιτζάμπ περπατούν δίπλα τους στο σχόλασμα. Σε αυτές τις γειτονιές ψιθυρίζουν “justice” στο αυτί των ξένων… Εκεί, βλέπεις συχνά διαδηλώσεις κατά της αστυνομικής βίας και ακούς γαλλική rap.

Ο Kylian για κάποιους προέρχεται από τα γκέτο της Γαλλίας, εκεί όπου ο θρέφεται ο χουλιγκανισμός, πωλούνται αφειδώς ναρκωτικά και τα ενοίκια είναι απροσπέλαστα όπου υπάρχει μετρό, όπως στη Courneuve με τις κεκλιμένες οροφές. Τα banlieues δαιμονοποιούνται σε καθημερινή βάση στη Γαλλία και ιδιαίτερα το 93 του Kylian, λόγω της γειτνίασης του με το Παρίσι. Δέχονται σκληρή κριτική εκτός από μία μέρα. Τη μέρα που όλοι οι Γάλλοι γίνονται «ένα» και τα προάστια αναφέρονται ως η γενέτειρα των ποδοσφαιριστών που δοξάζουν την πατρίδα.