Γιατί το Euro του 1992 δεν είναι η κορυφαία στιγμή του δανέζικου ποδοσφαίρου
Το θαύμα στα γήπεδα της Σουηδίας έχει μείνει στη μνήμη όλων μας, όμως μια σπάνια στιγμή fair play θα έπρεπε να την ξεπερνάει.
- 9 ΙΟΥΝ 2024
Ένα από τα μικρά θαύματα του ποδοσφαίρου είναι η κατάκτηση του Euro το 1992 από τη Δανία. Δώδεκα χρόνια πριν η Ελλάδα συντελέσει ένα άλλο μικρό θαύμα με την κατάσταση του Euro στην Πορτογαλία, οι Δανοί βρισκόταν στην κορυφή της Ευρώπης στα γήπεδα της Σουηδίας. Λίγο πολύ η ιστορία είναι γνωστή: Η Δανία δεν προκρίθηκε για στα τελικά του Euro του 1992 διότι στα προκριματικά είχε τερματίσει πίσω από τη Γιουγκοσλαβία. Ωστόσο, μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, η Γιουγκοσλαβία, με τις «ευλογίες» της Δύσης, οδηγείται σε εμφύλιο πόλεμο.
Η UEFA δεν επιτρέπει στη Γιουγκοσλαβία να συμμετέχει και αποφασίζει τη θέση της να πάρει η Δανία. Πολλά δημοσιεύματα λένε ότι κάποιοι Δανοί παίκτες άφησαν τις παραλίες για να ενσωματωθούν στην αποστολή, καθώς είχαν αρχίσει τις διακοπές τους. Μερικοί αμφισβητούν την ιστορία αυτή ως αστικό μύθο, διότι η UEFA είχε ανεπισήμως ενημερώσει τους Δανούς για την απόφαση της αρκετές μέρες πριν και είχαν νωρίς αρχίσει την προετοιμασία τους. Αλήθεια ή ψέματα, μικρή σημασία έχει.
Η πορεία της Δανίας στα γήπεδα της Σουηδίας του 1992 έδειξε γιατί το ποδόσφαιρο είναι τόσο όμορφο. Η ομάδα που δεν υπολόγιζε κανείς –μεταξύ άλλων έλειπε και ο αστέρας της Michael Laudrup– κατακτά το τρόπαιο. Πολλοί και πολλές θεωρούν το Euro του 1992 ως τη σημαντικότερη στιγμή στην ποδοσφαιρική ιστορία της Δανίας. Όμως εγώ δεν είμαι ένας από αυτούς.
Αντιλαμβάνομαι το ποδόσφαιρο ως μια μορφή τέχνης. Εν αρχή, το ποδόσφαιρο είναι μια φυσική έκφραση. Κίνηση στον χώρο, με την μπάλα ή χωρίς. Κίνηση προμελετημένη ή βάσει ενστίκτου. Κίνηση βίαιη ή κίνηση αέρινη. Κίνηση ως μέρος ενός σχεδίου που επιδιώκει τη νίκη ή την έκφραση καθαυτή. Η υιοθέτηση του ενός ή του άλλου άκρου –ή μια ενδιάμεση απόχρωση– χαρακτηρίζει τις αξίες και την κουλτούρα εκείνων που δημιουργούν ποδοσφαιρικό περιεχόμενο. Το ποδόσφαιρο είναι πολιτιστική έκφραση. Είναι τέχνη.
Θεωρώ ως τη σημαντικότερη στιγμή στην ιστορία του δανέζικου ποδοσφαίρου και μία από τις σημαντικότερες στην ιστορία του παγκόσμιου ποδοσφαίρου, το χαμένο πέναλτι του Morten Wieghorst. Το 2003 η Δανία αντιμετωπίζει το Ιράν σε φιλικό αγώνα. Λίγο πριν το τέλος του πρώτου ημιχρόνου, κάποιος φίλαθλος σφυρίζει. Παραπλανά τον αμυντικό του Ιράν, που έχει την μπάλα στα πόδια του, ο οποίος νομίζει λανθασμένα ότι σφύριξε ο διαιτητής τη λήξη του ημιχρόνου.
Έτσι, πιάνει την μπάλα με τα χέρια. Συνεπώς, ο διαιτητής καταλογίζει πέναλτι υπέρ της Δανίας. Αναλαμβάνει την εκτέλεση ο Wieghorst, ο οποίος αστοχεί εσκεμμένα έχοντας τη σύμφωνη γνώμη του προπονητή του, Morten Per Olsen. Η Δανία ηττήθηκε 1-0. Αυτή η στιγμή τέχνης από τη Δανία έμεινε στην ιστορία.
Στα μάτια μου, αποθεώνει το δίκαιο και δείχνει ότι η νίκη δεν πρέπει να είναι το παν. Στη σημερινή συγκυρία, αυτοί κι αυτές που ασκούν την τέχνη του ποδοσφαίρου οφείλουν να πάρουν θέση. Να φέρουν τους ανθρώπους πιο κοντά με έναν βαθύ και ουσιαστικό τρόπο. Η ουδετερότητα λειτουργεί υπέρ του καταπιεστή και εις βάρος του καταπιεζόμενου. Συχνά παγιδευόμαστε στην ασφάλεια της ουδετερότητας και στη ραστώνη της απάθειας.
Ίσως, γιατί δεν θέλουμε να χάσουμε τα προνόμιά μας, ίσως γιατί πιστεύουμε ότι ζούμε στον καλύτερο δυνατό κόσμο ή ίσως γιατί φοβόμαστε ότι είμαστε ανίκανοι και πολύ μικροί για να αλλάξουμε την αδικία.
Αντί να διαφημίζει πατατάκια, ο κατά πολλούς/ες κορυφαίος αρτίστας του ποδοσφαίρου Messi θα μπορούσε να μιλήσει για τους πρόσφυγες, την κλιματική κρίση, γι’ αυτούς που βυθίζουν τον κόσμο σε φτώχεια κι άλλη φτώχεια. Είθε αυτοί κι αυτές που ασκούν την τέχνη του ποδοσφαίρου να αντιληφθούν ότι ο αγώνας για έναν πιο δημοκρατικό και δίκαιο κόσμο είναι ο μοναδικός αγώνας που αξίζει να δώσουν μέχρι τέλους.
Ο Βασίλης Κωστάκης είναι συγγραφέας του Αλλάζοντας τον κόσμο με μία μπάλα (εκδόσεις Διόπτρα).
