Η Ζαλγκίρις του 1999 μάς έμαθε τι σημαίνει μπάσκετ

Απρίλιος του 1999 και όσοι υποστηρίζουμε τον Ολυμπιακό ετοιμαζόμαστε για την επιστροφή της ομάδας σε τελικό Ευρωλίγκας, μετά από απουσία ενός χρόνου. Αντίπαλος στον δεύτερο ημιτελικό του Final 4 του Μονάχου, η Ζαλγκίρις Κάουνας και στο μυαλό μας βρισκόταν ήδη η Κίντερ Μπολόνια, η οποία είχε κερδίσει τον εμφύλιο με την Τιμσίστεμ και περίμενε στο ματς του τίτλου.

Ποια Ζαλγκίρις μωρέ τώρα; Ποιοι είναι οι Λιθουανοί που θα απειλήσουν τον Ολυμπιακό του Ίβκοβιτς και παίκτες όπως ο Κόμαζετς, ο Γκολντγουάιρ, ο Φασούλας, ο Τάρλατς, ο Τόμιτς κι ο Ρότζερς; Στην πρώτη τους παρουσία σε Final Four, αντιμετωπίζονταν περισσότερο σαν τη συμπαθή έκπληξη που έχει αγγίξει το ταβάνι της και βρίσκεται εκεί για να πέσει μαχόμενη. Όχι μόνο από τους αισιόδοξους φίλους της ελληνικής ομάδας όπως ήμουν εγώ, αλλά και από την πλειονότητα των δημοσιογράφων. Περίπου δύο ώρες μετά το τζάμπολ, το ταμπλό έγραφε 87-71 υπέρ της ομάδας του Γιόνας Καζλάουσκας, με το εκπληκτικό μπάσκετ των Λιθουανών να μας αφήνει σοκαρισμένους και ταυτόχρονα μαγεμένους. Μέσα στην ξενέρα μας, αναγνωρίζαμε ότι είχαμε γίνει μάρτυρες μιας σπουδαίας μπασκετικής παράστασης, απ’ αυτές που εμφανίζονται από το πουθενά και τελειώνουν γρήγορα, σαν ένας όμορφος καλοκαιρινός έρωτας. Μόνο που εκείνος ο έρωτας, είχε για την ομάδα με τα πράσινα happy end. 

Σχεδόν 20 χρόνια μετά, μία νέα και επίσης ιδιαίτερα ελκυστική εκδοχή της Ζαλγκίρις, με τον Σαρούνας Γιασικεβίτσιους στον πάγκο, μοιάζει ικανή να επιστρέψει σε Final Four, καλούμενη να ξεπεράσει το εμπόδιο του Ολυμπιακού. Ελπίζουμε ότι δεν θα τα καταφέρει, ωστόσο μας δίνει την ιδανική αφορμή να θυμηθούμε εκείνη την ομαδάρα που μας θάμπωσε τόσο απρόσμενα και ξαφνικά το 1999.

Η πορεία της μέχρι το Final Four

EUROKINISSI

Οι Λιθουανοί ξεκίνησαν την πορεία τους από τον πρώτο όμιλο, μαζί με την Φενερμπαχτσέ, την Ορτέζ, την Ταού Κεράμικα, την Βαρέζε και την Αβτόροφ. Με απολογισμό 8 νίκες και μόλις 2 ήττες, κατέλαβαν με ιδιαίτερη ευκολία την πρώτη θέση και έστειλαν ένα αρχικό μήνυμα στην υπόλοιπη Ευρώπη, μήνυμα το οποίο πέρασε σχετικά απαρατήρητο λόγω της ευκολίας του ομίλου.

Στη συνέχεια της διοργάνωσης, οι τρεις πρώτοι του ομίλου της Ζαλγκίρις έφτιαξαν έναν νέο όμιλο με τους τρεις τελευταίους του δεύτερου ομίλου (κούραση) και οι Λιθουανοί αντιμετώπισαν την Τσιμπόνα, τον Ερυθρό Αστέρα και τη Μανρέσα, τερματίζοντας πρώτοι και απ’ αυτόν τον όμιλο, με συνολικό ρεκόρ (μαζί με του προηγούμενου ομίλου) 12-4. Το γεγονός πως αντιμετώπισαν ομάδες από το δεύτερο ράφι όμως, έκανε την υπόλοιπη Ευρώπη να μην την υπολογίζει ιδιαίτερα ως σοβαρό μνηστήρα για το θρόνο. Πόσω μάλλον όταν την ίδια στιγμή, ο Ολυμπιακός τερμάτιζε πρώτος σε όμιλο με την ΤΣΣΚΑ, την Κίντερ και την Τιμσίστεμ, με απολογισμό 11 νίκες και μόλις 5 ήττες.

Μετά τους δύο ομίλους, η διοργάνωση συνέχιζε με τα νοκ άουτ, πρώτα με τη φάση των 16 και μετά με τα προημιτελικά, που κρινόντουσαν αμφότερα στις δύο νίκες. Πρώτος αντίπαλος της Ζαλγκίρις στους 16, η Ούλκερ (σε περίπτωση που δεν το θυμάσαι, εκείνα τα χρόνια η Φενέρ και η Ούλκερ ήταν δύο διαφορετικές ομάδες) και δύο εύκολες νίκες για τους Λιθουανούς. Στα προημιτελικά την περίμενε ακόμα μια τούρκικη ομάδα, η Εφές, με την Ζαλγκίρις να παίρνει το πρώτο δραματικό ματς με 69-68 και να τελειώνει τη δουλειά στην Τουρκία με το εμφατικό 70-84.

Κάπως έτσι, οι Λιθουανοί βρέθηκαν για πρώτη φορά στην ιστορία τους σε Final Four, έχοντας τον τίτλο του απόλυτου αουτσάιντερ, δίπλα σε τρεις από τις κορυφαίες ομάδες της εποχής, τον Ολυμπιακό και τις άσπονδες εχθρούς της Μπολόνια. Στο Κάουνας μάλλον ακόμα γελάνε με εκείνες τις προβλέψεις.

Η απόλυτη παράσταση του Μονάχου

EUROKINISSI

Πριν δούμε όσα έλαβαν χώρα στο Final Four, ας ρίξουμε μια ματιά στο ρόστερ των Λιθουανών, οι οποίοι είχαν στον πάγκο τους τον Γιόνας Καζλάουσκας, που αργότερα έκατσε στον πάγκο του Ολυμπιακού, κέρδισε το χάλκινο μετάλλιο με την Εθνική Ελλάδας στο Ευρωμπάσκετ του 2009 και ως προπονητής της ΤΣΣΚΑ έχασε στον αξέχαστο τελικό του 2012 από το πεταχτάρι του Πρίντεζη. Γεμάτο βιογραφικό.

Η ομάδα του Γιόνας είχε δύο Αμερικανούς, έναν Τσέχο και 7 Λιθουανούς. Μπροστάρης της Ζαλγκίρις, ο κοντούλης πλέι μέικερ Τάιους Έντνι, ο οποίος με τον Καζλάουσκας στον πάγκο ήρθε αργότερα και στον Ολυμπιακό. Πλάι του, ο Άντονι Μπούι, ο οποίος πέρασε στη συνέχεια από Άρη και ΑΕΚ, ο Στομπέργκας, ο Τσέχος Γίρι Ζίντεκ, οι δύο Ζουκάουσκας, με τον ψηλό, Εουρέλιους, να φοράει μερικές σεζόν αργότερα για λίγο τα ερυθρόλευκα, πριν τραυματιστεί σοβαρά και χάσει όλη τη σεζόν (ναι ο Ολυμπιακός είχε από τότε τραυματισμούς). Εν ολίγοις, δύο σχετικά άγνωστοι Αμερικανοί, μπόλικοι εκπρόσωποι της λιθουανικής σχολής κι ένας Τσέχος.

Στις 20 Απριλίου του 1999, γίνεται το πρώτο τζάμπολ του δεύτερου ημιτελικού και οι Λιθουανοί στέλνουν το μήνυμα από πολύ νωρίς. Μετά το 7-6 υπέρ του Ολυμπιακού, προσπερνάνε και δεν κοιτάνε ξανά πίσω. Με τρίποντο του Μπούι στον αιφνιαδιασμό(!), το σκορ γίνεται 21-9 κι ο Ολυμπιακός δείχνει να τα έχει χαμένα. Ο Έντνι τρέχει και δίνει στο παιχνίδι έναν τρομερό ρυθμό, ο Μπούι σουτάρει από παντού, ο Στομπέργκας βάζει τα τρίποντά του κι οι παίκτες του Ολυμπιακού απλά κοιτάνε, με τον Τάρλατς να παλεύει μόνος του, μειώνοντας σε 21-14. Για να καταλάβεις πόσο γρήγορα έπαιζε η Ζαλγκίρις όμως, ο Έντι σκόραρε όσο ακόμα βλέπαμε σε ριπλέι το καλάθι του ψηλού του Ολυμπιακού.

Κάπως έτσι κύλησε ολόκληρος ο δεύτερος ημιτελικός, τον οποίο οι ερυθρόλευκοι έχασαν με κάτω τα χέρια. Ή μάλλον, για να είμαστε πιο δίκαιοι, οι Λιθουανοί κέρδισαν παίζοντας ένα μπάσκετ διαστημικό, πολύ μπροστά από την εποχή του, με γρήγορες επιθέσεις, τρέξιμο και σουτ από παντού. Ένα γοητευτικό μπάσκετ που για κάθε ουδέτερο αποτελούσε όαση. Για εμένα που το έβλεπα από το σπίτι βέβαια, έμοιαζε περισσότερο με έναν εφιάλτη δίχως τέλος. Το πρώτο ημίχρονο έληξε με τους Λιθουανούς να σκοράρουν 48 πόντους και να διατηρούν με ευκολία μια διαφορά 15 πόντων, αφού κάθε φορά που ο Ολυμπιακός έμοιαζε να πλησιάζει, πατούσαν το γκάζι και τον άφηναν πίσω.

Η κατάσταση δεν άλλαξε ούτε στο δεύτερο ημίχρονο, αφού ακόμα και μετά από καλάθια του Ολυμπιακού, οι Λιθουανοί προλάβαιναν να βγάλουν αιφνιδιασμό ή να βρουν ελεύθερα σουτ, με τη διαφορά αντί να μειώνεται να μεγαλώνει κι όλους να συμβιβάζονται με την ιδέα της ήττας από μια πολύ ανώτερη και θεαματική ομάδα. Τελικό σκορ, 87-71 και η Ζαλγκίρις δίνει ραντεβού δυο μέρες αργότερα στον τελικό με την Κίντερ, εκεί όπου περιμέναμε ντέρμπι, μιας και οι Ιταλοί του Ντανίλοβιτς, του Ριγκοντό και του Νεστέροβιτς, με προπονητή τον Ετόρε Μεσίνα, θα ήταν πολύ πιο υποψιασμένοι.

Πράγματι, η Κίντερ δείχνει σαφώς πιο έτοιμη από τον Ολυμπιακό για να κόψει τον παλαβό λιθουανικό ρυθμό. Η αντίσταση των Ιταλών όμως, δεν κρατάει παρά μόνο μερικά λεπτά. Από το 14-13 υπέρ τους και μετά, οι Λιθουανοί αρχίζουν να παίζουν το μπάσκετ που ερωτευτήκαμε στον ημιτελικό και για όσους τους παρακολουθούσαν, και στην κανονική περίοδο. Ο Έντνι την μπαγκέτα, δίνει τον τέλειο ρυθμό, ο Μπούι κι οι υπόλοιποι πυροβολούν και το σκορ αρχίζει να παίρνει διαστάσεις, με το ημίχρονο να κλείνει στο 45-30 υπέρ των Λιθουανών. Η κούπα δείχνει ότι θα φτάσει πανάξια στο Κάουνας, με τους Ιταλούς να μιμούνται τον Ολυμπιακό και να παρακολουθούν ανήμποροι να αντιδράσουν. Μια Ζαλγκίρις που σούταρε στο πρώτο ημίχρονο με 100% στα τρίποντα, έχοντας 5 εύστοχα σε ισάριθμες προσπάθειες.

Η αντίδραση των Ιταλών δεν θα έρθει ούτε στο δεύτερο ημίχρονο, με τον Έντνι να σκοτώνει την Κίντερ με αυτά τα κλασικά σουτάκια του από μέση απόσταση και ταχύτατες διεισδύσεις και τη διαφορά να αγγίζει τους είκοσι πόντους. Μερικά τρίποντα του Ριγκοντό βοήθησαν την Κίντερ να μειώσει, όμως η Ζαλγκίρις είχε τις απαντήσεις και έφτασε δίκαια και πανάξια στο τελικό 82-74, το οποίο μάλλον τιμάει τους Ιταλούς οι οποίοι δεν διεκδίκησαν ποτέ πραγματικά τη νίκη.

Το φινάλε βρήκε τους Λιθουανούς να πανηγυρίζουν ένα από τα πιο δίκαια και σαρωτικά τρόπαια στην ιστορία της Ευρωλίγκας. Μόλις 4 ήττες σε όλη τη διοργάνωση, εξαιρετικό μπάσκετ, εύκολες επικρατήσεις στο Final Four και μια βαθιά υπόκλιση από όλη την μπασκετική Ευρώπη. Υπόκλιση για μια ομάδα που πήγε στη διοργάνωση για να παίξει το δικό της μπάσκετ, ένα μπάσκετ γρήγορο, θεαματικό και αποτελεσματικό, αποδεικνύοντας ότι η καλύτερη επίθεση θα κερδίζει πάντα την καλύτερη άμυνα. Χαρακτηριστικό της καθολικής επικράτησης της Ζαλγκίρις, το γεγονός πως οι 4 στους 5 της καλύτερης πεντάδας του Final Four ήταν δικοί της παίκτες (Έντνι, Μπούι, Στομπέργκας και Εουρέλιους Ζουκάουσκας) και MVP ο υπερηχητικός Έντνι.

EUROKINISSI

Ακόμα και σήμερα, σχεδόν 20 χρόνια μετά, θυμόμαστε εκείνη την ομάδα ως μια από τις πιο ευχάριστες και καλοδεχούμενες εκπλήξεις στην διοργάνωση. Αν και, με το μπάσκετ που έπαιξε, η τελική της επικράτηση μόνο αναπάντεχη δεν ήταν. Φυσικά, όπως συμβαίνει πάντα με μια ομάδα εκτός του κλαμπ των ‘μεγάλων’, μετά την κατάκτηση της κούπας, οι πρωταγωνιστές της σκόρπισαν και δεν υπήρξε συνέχεια. Θα έχουμε πάντα όμως την ανάμνηση του ολοκληρωτικού της μπάσκετ, το οποίο ανταμείφθηκε -εκτός από τον τίτλο- και με καθολική υστεροφημία αλλά και αρκετούς μιμητές. Και το μάθημα πως όποιος τολμάει και σπάει το καλούπι, μπορεί να πετύχει ακολουθώντας το δικό του δρόμο.

Φωτογραφίες: Eurokinissi