Η ταραχώδης ιστορία του Olympiastadion από τον Χίτλερ ως τον τελικό του Euro 2024
- 13 ΙΟΥΛ 2024
Ο μεγάλος τελικός του φετινού Euro ανάμεσα στην Ισπανία και την Αγγλία είναι προγραμματισμένος για την Κυριακή 14 Ιουλίου στις 22:00 και όταν η Γερμανία ανέλαβε τη διοργάνωση, δεν τέθηκε κανένα ερώτημα για το πού θα διεξαχθεί. Το Βερολίνο, ως πρωτεύουσα της χώρας, θα ήταν σίγουρα ο τόπος διεξαγωγής και το Ολυμπιακό Στάδιο, το γνωστό Olympiastadion της πόλης, είναι το μέρος όλων των μεγάλων αθλητικών γεγονότων.
Όχι μόνο σήμερα, αλλά εδώ και σχεδόν 90 χρόνια, καθώς χρηματοδοτήθηκε με εντολή του Αδόλφου Χίτλερ.
Τι πρέπει να γνωρίζεις για το Olympiastadion
Έχουν περάσει 88 χρόνια από τότε που διεξήχθησαν εκεί και οι θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 1936, τρία χρόνια αφότου ο Χίτλερ, ο ηγέτης του ναζιστικού κόμματος, έγινε καγκελάριος και κυβερνήτης της χώρας. Σήμερα, πρόκειται για ένα στάδιο 74.000 θέσεων με κομψή, σύγχρονη οροφή, αλλά το μυαλό όλων πηγαίνει πίσω σε μια μαρτυρία αιματοβαμμένης ιστορίας.
Από το 1945 και μετά, η Γερμανία αντιμετώπισε την πιο μαύρη πλευρά της ιστορία της με στοχαστικό τρόπο. Ουσιαστικά της αντεπιτέθηκε. Στη Γερμανία, υπάρχει μια λέξη γι’ αυτό: vergangenheitsaufarbeitung, που μεταφράζεται ως «εργασία από το παρελθόν».
Το καταφύγιο του Χίτλερ στο Βερολίνο γεμίστηκε με σκυρόδεμα για να μη γίνει χώρος μνήμης, και η φυλακή του Σπαντάου, όπου αυτοκτόνησε ο αναπληρωτής του Ρούντολφ Ες, καταστράφηκε. Τα παιδιά διδάσκονται στα σχολεία για τις ναζιστικές θηριωδίες και όσοι εκπαιδεύονται για να γίνουν αστυνομικοί διδάσκονται την ιστορία του Ολοκαυτώματος και μεταφέρονται στους χώρους των πρώην στρατοπέδων συγκέντρωσης για να κατανοήσουν τη σκληρότητα των όσων συνέβησαν. Το τεράστιο μνημείο του Ολοκαυτώματος βρίσκεται στην καρδιά του επανενωμένου Βερολίνου.
Το Olympiastadion, ωστόσο, είναι ένα διατηρητέο από το 1936 κτίριο και η ιστορία του περιγράφεται με γλαφυρό τρόπο από τους ξεναγούς καθώς και μέσω ενός μικρού μουσείου που υπάρχει στο χώρο.
Αν το εξετάσουμε αποκλειστικά ως αρχιτεκτονικό κατόρθωμα, το στάδιο είναι τρομακτικό και μαγευτικό ταυτόχρονα. Βρίσκεται στα δυτικά προάστια της γερμανικής πρωτεύουσας, στην άκρη του δάσους Grunewald και οι πέντε κύκλοι του ολυμπιακού εμβλήματος παραμένουν κρεμασμένοι ανάμεσα σε εντυπωσιακούς δίδυμους πέτρινους πύργους.
Πρόκειται για δύο από τους έξι πύργους που κάποτε είχαν σχεδιαστεί γύρω από το στάδιο, ο καθένας από τους οποίους αντιπροσώπευε τις «μεγάλες γερμανικές φυλές» που θεωρούσαν οι Ναζί ότι θα ενώνονταν υπό τον εθνικοσοσιαλισμό. Πρόκειται για τους Βαυαρούς, τους Φράγκους, τους Σουαβούς, τους Φριζιανούς, τους Σάξονες και τους Πρώσους, και μια πλάκα έξω από το στάδιο αναφέρει πως υποτίθεται ότι θα ενσάρκωναν «τις αρετές ενός ένδοξου παρελθόντος, το οποίο είχε χαθεί στη σύγχρονη εποχή».
Με το ωοειδές σχήμα του, τις αυστηρές κιονοστοιχίες και τις υπερυψωμένες κερκίδες, το στάδιο σχεδιάστηκε ως μια σκληρή δήλωση της γερμανικής ισχύος σε μια εποχή αυξανόμενων παγκόσμιων εντάσεων τη δεκαετία του 1930. Κατασκευάστηκε σκόπιμα για να προκαλέσει συγκρίσεις με το Κολοσσαίο της Ρώμης.
Αν περιπλανηθείς στο Στάδιο θα δεις πολλές από τα χαρακτηριστικές στιγμές του Olympia (1938), της περιβόητης προπαγανδιστικής ταινίας της Leni Riefenstahl που παρήγγειλε η ναζιστική ανώτατη διοίκηση για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936. Αν επισκεφθείς το γήπεδο, όταν δεν παίζεται κάποιος μεγάλος αγώνας, η σιωπή δεν μπορεί παρά να σε σοκάρει. Το μυαλό πηγαίνει πίσω στην υψωμένη γροθιά του Jesse Owens και στους γεμάτους ναζί, Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936.
Οι ναζιστικές σβάστικες έχουν εδώ και καιρό κατεδαφιστεί, αλλά οι ξεναγοί του Olympiastadion δείχνουν ένα μπαλκόνι και εξηγούν ότι βρισκόμαστε λίγα μέτρα μακριά από το σημείο όπου κάποτε ο Χίτλερ είχε την τιμητική του, δεχόμενος χαιρετισμούς “Heil” από το πλήθος και τους αθλητές.
Το Olympiastadion, επομένως, θα είναι πάντα ένα μουσείο μνήμης από μόνο του, αλλά με την πάροδο των ετών έχει συνδεθεί με διάφορες ιστορίες και το βράδυ της Κυριακής αναμένεται να συνδεθεί με ακόμα μία.
Η αποναζιστικοποίηση του Σταδίου
Στον απόηχο εκείνων των Ολυμπιακών Αγώνων του 1936, το στάδιο που ονομάστηκε Reichssportfeld (Αθλητικό Πεδίο του Ράιχ) από τους ναζί, λειτούργησε ως χώρος αθλητικής εκπαίδευσης για τους παραστρατιωτικούς και χώρος αθλητικών δραστηριοτήτων για τη Χιτλερική Νεολαία. Στη σήραγγα του σταδίου είχε κατασκευαστεί μια οροφή από σκυρόδεμα για να δημιουργηθούν καταφύγια ενόψει του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ παράγονταν επίσης όπλα και ένα κτίριο διοίκησης χρησίμευε ως αποθήκη πυρομαχικών. Έγινε ακόμη και έδρα του εθνικού ραδιοφωνικού δικτύου της ναζιστικής Γερμανίας κατά τους τελευταίους μήνες του πολέμου
Περιέργως, καμία βόμβα δεν έπεσε στο στάδιο κατά τη διάρκεια των συμμαχικών βομβαρδισμών της Γερμανίας. Οι Γερμανοί θεωρούν ότι οι πιλότοι των βομβαρδιστικών μπορεί να το χρησιμοποιούσαν ως ορόσημο για να βρίσκουν τον προσανατολισμό τους, γνωρίζοντας ότι το κέντρο του Βερολίνου βρισκόταν 15 χιλιόμετρα ανατολικά.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η διατήρηση αυτού του τοπόσημου, αποτέλεσε πρόκληση. Η υποδομή του ήταν τόσο μεγάλη και χρήσιμη που δεν φαινόταν ποτέ πιθανό να καταστραφεί μόνο για ηθικούς λόγους. Η πισίνα του Ολυμπιακού Πάρκου άνοιξε για το κοινό και το ίδιο το στάδιο, επέστρεψε στους Γερμανούς πολίτες το 1949. Τότε, το όνομά του άλλαξε σε Olympiastadion.
Η ιστοσελίδα του σταδίου περιγράφει λεπτομερώς πώς οι Βρετανοί ξεκίνησαν να αποναζιστικοποιούν διάφορα στοιχεία του σταδίου, μειώνοντας το ύψος της τιμητικής εξέδρας του Χίτλερ, αφαιρώντας τις σβάστικες και μειώνοντας το μέγεθος του μπαλκονιού που κάποτε ήταν το σημείο θέασης του. Το 1966, χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο κτίριο.
Τα μεγάλα γεγονότα του Olympiastadion
Σε εκείνους τους Αγώνες του 1936, για παράδειγμα, ο Jesse Owens, ένας μαύρος αθλητής, κέρδισε τέσσερα χρυσά μετάλλια μπροστά στον Χίτλερ, δημιουργώντας αναμφισβήτητα την πιο εμβληματική ολυμπιακή επίδοση όλων των εποχών.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Γερμανία χωρίστηκε σε Δυτική και Ανατολική, μεγάλο μέρος του ευρύτερου Ολυμπιακού Πάρκου κατελήφθη από τις βρετανικές δυνάμεις, οι οποίες χρησιμοποίησαν τους χώρους άλλοτε για αγώνες πόλο και άλλοτε για παρελάσεις προς τιμήν των γενεθλίων της βασίλισσας Ελισάβετ Β’.
Το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του φετινού καλοκαιριού δεν θα είναι το πρώτο μεγάλο διεθνές ποδοσφαιρικό τουρνουά, αφού το γήπεδο έχει φιλοξενήσει πέντε αγώνες κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1974 και έξι, συμπεριλαμβανομένου του τελικού, του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2006, ένας αγώνας που έμεινε γνωστός από την κεφαλιά του Zinedine Zidane στον Marco Materazzi.
Το 2015, φιλοξένησε τον τελικό του Champions League, όπου η Μπαρτσελόνα του Lionel Messi νίκησε τη Γιουβέντους, ενώ το γήπεδο αποτελεί την έδρα της Χέρτα από το 1965. Φυσικά είναι γνωστό και για τη διοργάνωση του τελικού του Κυπέλλου Γερμανίας κάθε χρόνο από το 1985 και έπειτα.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, στο Olympiastadion έχει διεξαχθεί και η πιο γρήγορη κούρσα όλων των εποχών, καθώς το 2009 ο Usain Bolt σημείωσε δύο παγκόσμια ρεκόρ, τρέχοντας σε 9,58 δευτερόλεπτα τα 100 μέτρα και σε 19,19 τα 200. Και τα δύο ρεκόρ διατηρούνται μέχρι σήμερα.
Ο χώρος έχει επίσης φιλοξενήσει μερικές από τις μεγαλύτερες συναυλίες που έχει δει το γερμανικό κοινό, καθώς από το 1990 έχουν βρεθεί εκεί ονόματα όπως οι Rolling Stones, ο Michael Jackson, ο Bruce Springsteen, η Tina Turner και η Madonna.
Το βράδυ της Κυριακής το Olympiastadion θα προσθέσει ακόμα μια μεγάλη στιγμή στη σύγχρονη ιστορία του με τον τελικό του Euro 2024 να έρχεται να προσθέσει μερικές ακόμα συγκινήσεις στον χωροχρόνο του γηπέδου.
