Ο Εlgin Baylor άλλαξε το NBA

Ο Ben Simmons έχει γράψει στο ESPN πως «ήταν ο νονός του hang time». Ο πρώτος που έμενε στον αέρα για δευτερόλεπτα, πριν εκτελέσει. «Ήταν ο νονός των wow φάσεων, αυτός που έκανε το οριζόντιο παιχνίδι, κάθετο». Σε μια εποχή που η πλάτη στο καλάθι ήταν φίλη όλων -μαζί με τα hooks-, εκείνος έδειξε πόσο απλά μπορούν να γίνουν τα πράγματα με τις κατά μέτωπο επιθέσεις. Και όλα αυτά τα έκανε, χωρίς να προπονείται. Όχι γιατί είχε το mentalité του Allen Iverson, αλλά γιατί δεν μπορούσε -για το διάστημα που δεν ήταν μόνο μπασκετμπολίστας, αλλά και μέλος του αμερικανικού στρατού.

Ο Baylor ήταν ο πρώτος signature black star του NBA

Μπήκε στο ΝΒΑ, σε εποχή ακραίου ρατσισμού. Όταν υπήρχε κανονισμός που περιόριζε τον αριθμό των Αφροαμερικανών παικτών σε κάθε ομάδα. Ναι, άκουγε από τις εξέδρες όλα όσα μπορείς να φανταστείς. Σε κάθε αγώνα. Δεν πτοήθηκε ποτέ. Αργότερα εξήγησε πως κρατούσε μέσα του όλες τις προσβολές και τα συναισθήματα που του προκαλούσαν και τα εκτόνωνε στο επόμενο παιχνίδι. Ο Oscar Robertson ήταν αυτός που σαν πιο θυμωμένος NBAer, φώναζε σε όλους. Ο Baylor αυτός που δεν έλεγε ποτέ κουβέντα σε κανέναν, εκτός και αν ήταν κάποιο αστείο.

Πέρα από NBAer ήταν και έφεδρος του αμερικανικού στρατού. Ζούσε στους στρατώνες της Washington. Δεν μπορούσε να φύγει από εκεί, αν δεν του έδιναν άδεια. Τη σεζόν 1961-62 δεν μπορούσε να πετάξει με τους Lakers για τα παιχνίδια της ομάδας και ταξίδευε μόνος σε οικονομική θέση ή/και πολλές συνδέσεις. Μόλις έφτανε, πήγαινε απευθείας στο γήπεδο, έβαζε τα ρούχα της δουλειάς και έπαιζε εναντίον των καλύτερων, σε διαδοχικά βράδια. Ευτυχώς για τους Λιμνανθρώπους τότε τα παιχνίδια γίνονταν κυρίως το σαββατοκύριακο. Όταν τελείωνε τις υποχρεώσεις του, επέστρεφε στην Washington με την πρώτη διαθέσιμη πτήση -στην οικονομική θέση και ανεξαρτήτων των στάσεων. Παρ’ όλα αυτά, σκόραρε κατά ριπάς, διεκδικούσε κάθε μπάλα και όχι μόνο ανταποκρινόταν στις προσδοκίες, αλλά δημιουργούσε ακόμα περισσότερες.

Σημείωση: σε κάποιες πόλεις δεν του επιτρεπόταν (ή στον Boo Ellis ή στον Ed Fleming) να μείνει στο ξενοδοχείο, με την υπόλοιπη ομάδα ή να φάει οπουδήποτε αλλού πλην του σταθμού λεωφορείων. Στο βιβλίο με τίτλο Tall Tales περιγράφονται αυτά ακριβώς τα σκηνικά, σε φιλικό αγώνα στη γενέτειρα του Rod Hundley στο Charleston. «Οι διοργανωτές μου είχαν ζητήσει να του μιλήσω» λέει ο Hundley, «πριν την προθέρμανση πήγα στα αποδυτήρια, όπου καθόταν με τα πολιτικά του ρούχα. Του είπα πως αυτά που είχαν συμβεί δεν ήταν σωστά και του θύμισα πως είμαστε φίλοι. Μου απάντησε “ξέρω ότι έχεις δίκιο, αλλά είμαι άνθρωπος κι εγώ και θέλω να μου φέρονται ως άνθρωπο}. Λίγες μέρες μετά του τηλεφώνησε ο Δήμαρχος της πόλης, για να του ζητήσει συγγνώμη. Δυο χρόνια αργότερα πήγε στο Charleston ως καλεσμένος του All Star και έμεινα στο ξενοδοχείο που με είχε αρνηθεί. Επίσης, μπορούσα να φάω όπου ήθελα. Αυτό που μου είχε συμβεί είχε γίνει μοχλός πίεσης για να αλλάξουν πράγματα στην πόλη, κάτι που με έκανε να νιώσω καλά. Δεν ξέχασα την προσβολή του ανθρώπου που ήταν στην είσοδο του ξενοδοχείου και έκανε σαν να μη με βλέπει ή αυτούς που αρνήθηκαν να μου πουλήσουν ένα σάντουϊτς, γιατί είμαι μαύρος».

Facts and data

Εκ των παικτών που αγωνίστηκαν το 2020 στο ΝΒΑ, το 74.2% ήταν Αφροαμερικανοί, το 16.9% καυκάσιοι (λευκοί), το 2.2% Λατίνοι και το 0.4% Ασιάτες. Υπήρχε και ένα 6.3% που μπήκε στις «άλλες φυλές». Η κορυφαία λίγκα μπάσκετ του πλανήτη είχε -και εξακολουθεί να έχει- το μεγαλύτερο ποσοστό Αφροαμερικανών παικτών σε όλες τις κορυφαίες επαγγελματικές αθλητικές λίγκες των ΗΠΑ και του Καναδά. Το τηλεοπτικό κοινό ήταν κυρίως Αφροαμερικανοί και ισπανόφωνοι.

Όταν εμφανίστηκε στη λίγκα ο Elgin Baylor (το 1958), με τους Minneapolis Lakers, η Αμερική ήταν ακόμα στη φάση που αποκαλούσε τους μαύρους, χρησιμοποιώντας τη λέξη από «ν» και εναλλακτικά «έγχρωμους». Χρησιμοποιούσαν νερό από ξεχωριστές βρύσες, είχαν τη δική τους σειρά στις ουρές (π.χ. του κινηματογράφου) και ζούσαν τη διάκριση από τη στιγμή που ξυπνούσαν έως την στιγμή που κοιμόντουσαν. Οι ομάδες του ΝΒΑ δεν είχαν δικαίωμα να έχουν στο ρόστερ περισσότερους από δυο Αφροαμερικανούς, βάσει κανονισμού που ουδείς προκαλούσε. Οι δε, πρωταθλητές St. Louis Hawks δεν είχαν έναν Αφροαμερικανό στην ομάδα.

Δεν του επιτρεπόταν η πρόσβαση στα γήπεδα μπάσκετ

Ο Baylor έγινε παράνομος, για να γίνει μπασκετμπολίστας. Γεννήθηκε (16/9/1934) και μεγάλωσε κοντά στην πρωτεύουσα, αλλά δεν είχε δικαίωμα να χρησιμοποιεί τις αθλητικές εγκαταστάσεις (όπως κάθε άλλος Αφροαμερικανός). Ο πατέρας του, John του έδωσε για όνομα το brand του ρολογιού τσέπης που είχε, για να κοιτά την ώρα. «Ευτυχώς δεν είχε δημιουργηθεί το ρολόι του Mickey Mouse ακόμα» έχει πει. Το μπάσκετ το γνώρισε από τα μεγαλύτερα αδέλφια του, Sal και Kermit, κατά την περιορισμένη πρόσβαση που είχαν στα γήπεδα της περιοχής. Ο Elgin ήταν 14 όταν πρωτοέπιασε μπάλα μπάσκετ στα χέρια του. Δεν χρειάστηκε πολύ καιρό για να καταλάβει πως αυτός ήταν ο προορισμός του.

Στο σχολείο έπαιζε μόνο με Αφροαμερικανούς, καθώς υπήρχαν διακρίσεις από τη στιγμή που έμπαινε στο ίδρυμα έως εκείνη που έφευγε. Μετά το δεύτερο χρόνο στο high school και τους βαθμούς του να είναι στα τάρταρα, εγκατέλειψε για να δουλέψει σε κατάστημα επίπλων. Μπάσκετ έπαιζε σε τοπικές λίγκες αναψυχής. Το 1954 επέστρεψε στα θρανία, στο all-black Springarn High School. Ως τελειόφοιτος ήταν ο καλύτερος παίκτης της ομάδας και της λίγκας στην οποία αγωνιζόταν. Έκανε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, εν τούτοις δεν ήταν το όνομα που κυκλοφορούσε στα media. Αυτό ήταν του λευκού Jim Wexler, που αγωνιζόταν στο Western.

Δεν είχε πλάνα που να αφορούσαν σπουδές για διάφορους λόγους. Ένας ήταν ότι δεν ήταν καλός μαθητής. Ένας δεύτερος πως υπήρχαν μόλις λίγα κολέγια που είχαν αρχίσει να δέχονται Αφροαμερικανούς. Το College of Idaho του έδωσε αθλητική υποτροφία, για το football και το μπάσκετ. Την πήρε. Football δεν έπαιξε ποτέ. Έπειτα από μια σεζόν (με 31.3 πόντους ανά ματς) τον πήραν στο Seattle University. Έγινε ο πρώτος ριμπάουντερ του έθνους, ενώ έδινε 29.7 πόντους ανά ματς. Συνέχισε να διακρίνεται έως τον τρίτο χρόνο της κολεγιακής του ζωής, που τον βρήκε να είναι στον τελικό του NCAA Tournament (ως ηγέτη της ομάδας του) και να χάνει από το Kentucky, με αυτόν να ‘χει 9/32 σουτ.

Έσωσε τους Lakers από την πτώχευση

Το buzz είχε γίνει και στο ΝΒΑ Draft τον κάλεσαν οι Minneapolis Lakers, στο Νο1. Πέρασε εκεί όλη του την καριέρα (14 σεζόν). Το 1959 οι Lakers ήταν εκείνη την περίοδο στα πρόθυρα της χρεωκοπίας. Toυ έδωσαν 20.000 δολάρια (σημερινά 180.765), για να τον πείσουν να μην επιστρέψει στο κολέγιο για τον τέταρτο χρόνο και να γίνει ο σωτήρας τους. «Αν μας απέρριπτε θα χρεοκοπούσαμε» είχε ομολογήσει στους Los Angeles Times ο τότε ιδιοκτήτης Bob Short. Εκείνος θυμάται πως «όταν πήγα στην πρώτη προπόνηση και είδα όλους εκείνους τους ψηλούς τύπους αναρωτήθηκα αν θα μπορούσα να τα καταφέρω. Μετά το τέλος της αισθάνθηκα πως ήμουν το ίδιο καλός».

Fact: όταν ο Bill Russell είχε αγοράσει σπίτι σε προάστιο της Massachusetts (1956), οι γείτονες του εισέβαλαν σε αυτό, κατέστρεψαν ό,τι υπήρχε και αφόδευσαν στο κρεβάτι του. Το 1962, όταν ο Baylor υπηρετούσε την πατρίδα του, υπήρχαν δεκάδες πόλεις με εστιατόρια που αρνούνταν να τον εξυπηρετήσουν. Είκοσι χρόνια αργότερα, όταν εμφανίστηκαν οι πρώτοι εκατομμυριούχοι Αφροαμερικανοί NBAers όλα ήταν άρδην διαφορετικά.

Έγινε, καθώς ήταν αυτός που γέμισε ξανά τις εξέδρες, που ηγείτο νικών και «έσωσε» τον οργανισμό. Ο καλύτερος ρούκι της χρονιάς πήρε τους τελευταίους Lakers και τους πήγε στη δεύτερη θέση της Δύσης και στους τελικούς του ΝΒΑ. Στα χρόνια που ακολούθησαν έγινε εκ των κορυφαίων σκόρερ (έκανε παρέα με τους Wilt Chamberlain, Bill Russell και Oscar Robertson) και ριμπάουντερ. Το 1954 τσακίστηκαν τα γόνατα του. Έγινε playmaker, ως συμπαίκτης του Jerry West και του Chamberlain, όπως έκανε τους Lakers μια από τις καλύτερες ομάδες της δεκαετίας και έπαιξε σε 10 All Star Games από το 1959 έως το 1969. Πήγε σε επτά τελικούς. Τρόπαιο δεν σήκωσε. Έγινε ωστόσο, θρύλος.

Όταν τον ρώτησαν τι χρειάζεται για να γίνεις Hall of Famer είχε απαντήσει “τη δυνατότητα να ξεχωρίσεις. Την υπερηφάνεια και το να βρεθείς στην σωστή συνθήκη, με τη σωστή ομάδα. Όταν έπαιζα μπάσκετ με ενδιέφερε μόνο η δική μου κατάσταση και όσα θα έκανα εγώ. Όχι ποιος θα ήταν απέναντι μου. Όλα αφορούν το να είσαι έτοιμος και να είσαι ο καλύτερος”.

Ο Baylor είχε γίνει ήδη επαναστάτης -με αιτία

Το ΝΒΑ δεν είχε την Britannica για κανονισμούς όταν έκανε καριέρα ο Baylor. Ήταν τότε που διαμορφωνόταν η λίγκα και αυτό έγινε στην πλάτη των παικτών που έπαιρναν λίγα χρήματα, δεν είχαν ιατροφαρμακευτική ασφάλεια ή συνταξιοδοτικό και ταξίδευαν ανηλεώς για να εξυπηρετήσουν το πλάνο. Οι Baylor, Robertson και Russell έγιναν οι ηγέτες της απεργίας του 1964, στο All Star Game της Βοστώνης. Δυο ώρες πριν το τζάμπολ είπαν στον τότε κομισάριο, Walter Kennedy πως δεν θα εμφανιστούν στο παρκέ, αν δεν δεσμευθεί να τους δώσει συνταξιοδοτικό πρόγραμμα. Εάν δεν έπαιζαν, θα προέκυπτε πρόβλημα και με την τηλεοπτική μετάδοση (και την υπογραφή του πρώτου τηλεοπτικού συμβολαίου που συζητείτο τότε). Δεκαπέντε λεπτά πριν την έναρξη του ματς, ο Walter είπε το «ναι». Εκείνο το βράδυ ξεκίνησε αυτό που έδωσε σε πρώτο χρόνο τα βασικά, τη free agency και ένα πολύ δυνατό σωματείο NBAers.

Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία των αμερικανικών επαγγελματικών σπορ που σταρ ρίσκαραν την καριέρα τους και τα λεφτά τους, για το καλό όλων.

Το Breaks of the Game αποκάλυψε πως οι ψήφοι των παικτών ήταν μοιρασμένες. Κάποιοι σταρ, όπως ο Wilt Chamberlain ήθελαν πρώτα να παίξουν και μετά να διαπραγματευτούν. Όταν όλα έδειχναν πως οι «επαναστάτες» δεν θα έπειθαν για το μποϊκοτάζ, δέχθηκαν μήνυμα από τον ιδιοκτήτη των Lakers. Διέταξε τον Jerry West και τον Baylor να βάλουν τα ρούχα της δουλειάς και να βγουν στο γήπεδο. Οι παίκτες ξεσηκώθηκαν και αποφάσισαν να μην παίξουν, με τον Baylor να ομολογεί πως δεν ξέχασε ποτέ τη μέρα που το αφεντικό του προσπάθησε να τον διατάξει, σαν να ήταν βοηθός του.

Μετά το τέλος της καριέρας του, ως παίκτης έγινε προπονητής. Έμεινε για χρόνια στους New Orleans Jazz, πριν πάει στους Clippers, όπου διετέλεσε για 22 χρόνια αντιπρόεδρος -με αφεντικό τον Donald Sterling, ιδιοκτήτη που αποβλήθηκε από το ΝΒΑ λόγω ρατσισμού . Η σχέση του αυτή τελείωσε το 2008, τη μέρα που ο Barack Obama πήρε το χρίσμα για δεύτερη φορά. Στο τελευταίο του βράδυ στο ΝΒΑ, τον αποχαιρέτησαν όλοι του οι φίλοι. Δεν απάντησε σε κανέναν. Το μόνο που ήθελε ήταν να εξαφανιστεί. Είχε δώσει στο μπάσκετ 50 χρόνια. Έκανε την έξοδο που του ταίριαζε, ως ο πιο υποτιμημένος superstar της ιστορίας της λίγκας -όπως είπε ο Charles Barkley. Δεν μπήκε ποτέ στη λίστα των greatests γιατί δεν φόρεσε ποτέ δαχτυλίδι.