Γιατί ο ρατσισμός βγαίνει στην επιφάνεια αμέσως μετά τις ήττες
Τρεις ποδοσφαιριστές της Αγγλίας βίωσαν ρατσιστικές επιθέσεις λόγω των πέναλτι με την Ιταλία. Τι μας δείχνει αυτό για τον τρόπο που γίνονται οι διακρίσεις;
- 15 ΙΟΥΛ 2021
Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της Αγγλίας υπέστη το σοκ της ήττας στα πέναλτι από την Ιταλία μέσα στο Wembley. Δεν μείναμε όμως δυστυχώς μόνο σε αυτό. Ακολούθησε στην Αγγλία μία πρωτοφανούς έκτασης ρατσιστική επίθεση προς τους Sancho, Rashford και Saka. Τους τρεις ποδοσφαιριστές δηλαδή που έτυχε να χάσουν τα πέναλτι του τελικού.
Για ακόμα μία φορά φάνηκε πόσο κοινότυπος είναι ο ρατσισμός και οι διάφορες εκδοχές των ρατσιστικών λόγων. Όπως τοποθετήθηκε πολύ εύστοχα από ένα tweet, «όταν βάζεις το γκολ είσαι Άγγλος, όταν το χάσεις είσαι μετανάστης» και αυτό είναι ακριβώς το πράγμα που συνέβη με τους τρεις προαναφερθέντες που προφανώς δεν αντιμετώπιζαν καμία ρατσιστική επίθεση όσο η ομάδα τους προχωρούσε με συνεχείς νίκες, για να φτάσει στον τελικό μίας μεγάλης διοργάνωσης μετά από δεκαετίες.
Το ρητό του Eric Hobsbawm, ενός εκ των σημαντικότερων ιστορικών του προηγούμενου αιώνα, δίνει ένα μέρος της αλήθειας «Μία φαντασιακή κοινότητα εκατομμυρίων μοιάζει πολύ πιο αληθινή όταν εκπροσωπείται από μία ομάδα 11 ανθρώπων». Και αν αυτό ισχύει ούτως ή άλλως για τις περισσότερες εθνικές ομάδες, στην Αγγλία αποκτάει και μία νέα υφή. Πρώτα από όλα λόγω της τρέλας που έχει η χώρα με το σπορ και δεύτερον γιατί η αγγλικότητα έχει ελάχιστα πεδία εκπροσώπησης.
© 2021, Jon Super/ Associated Press
Η Αγγλία, όπως και η Γαλλία, έχουν επιλέξει εδώ και πολλά χρόνια να παρουσιάζουν συμπεριληπτικές και diverse εθνικές ομάδες. Αυτή τους η επιλογή συνήθως είναι για τις ίδιες φόρος τίμης, τουλάχιστον όσο έρχονται οι νίκες. Με την πρώτη αποτυχία, τα πράγματα στραβώνουν. Ένα μέρος των οπαδών της ομάδας τείνουν να κατηγορούν τους ποδοσφαιριστές και αυτό τον diverse χαρακτήρα της ομάδας τους ως τη ρίζα του κακού. Προωθούν δε αιτήματα για νέες ομάδες που θα αποκλείουν τη διαφορετικότητα και θα ποντάρουν στη δήθεν ομοιογένεια. Αυτά τα αιτήματα ξεκινούν μεν από το ποδόσφαιρο, δεν τελειώνουν όμως σε αυτό.
Όταν οπαδοί βρίσκουν «παρηγοριά» στον ρατσισμό, το κάνουν εις βάρος αθλητών (εν προκειμένω ποδοσφαιριστών) τους οποίους οι ίδιοι εντάσσουν στους ξένους, σε εκείνους δηλαδή οι οποίοι δεν ανήκουν στην εθνική ομάδα και επομένως σε όσα εκείνη αντιπροσωπεύει. Πιθανόν και επειδή μέσω της απόρριψης αυτού του τύπου, οι ίδιοι αποκομίζουν ένα αίσθημα ανωτερότητας, παρότι στην πραγματικότητα συνήθως συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο.
Ταυτόχρονα βέβαια διαφαίνεται και ένα ακόμη χαρακτηριστικό που έχει ο ρατσιστικός λόγος, ιδίως δε στις τελευταίες φάσεις του. Επιλέγει πού και πότε θα έρθει στην επιφάνεια. Όταν όλα πάνε καλά, όταν ο Sterling για παράδειγμα σκοράρει, ρατσισμός δεν υπάρχει σχεδόν πουθενά. Πολλοί μπορεί να τον επιδοκιμάσουν, να τον λατρέψουν, ακόμα και να αγοράσουν φανέλα του. Όταν τα πράγματα όμως πάνε στραβά, όλα αυτά ανατρέπονται. Οι ποδοσφαιριστές γίνονται αποδιοπομπαίοι τράγοι. Κατά μία έννοια, αντιμετωπίζονται όπως περίπου αντιμετωπίζονται ούτως ή άλλως οι μετανάστες ή τα παιδιά των μεταναστών σε πολλές χώρες της Δύσης. Μία χαρά, αρκεί πάντα να είναι οι ήρωες της ημέρας.
Μπορεί εδώ και πολλά χρόνια να προσπαθούμε να πετάξουμε τον ρατσισμό έξω από το ποδόσφαιρο αλλά υπάρχουν ακόμα πολλά πράγματα που πρέπει να γίνουν για να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του και στις πάμπολλες εκδοχές του. Είτε στα φανερά, όπως στην περίπτωση Rashford, Saka, Sancho. Είτε στη λανθάνουσα μορφή του. Ένα παράδειγμα, δίνει το Conversation και είναι πραγματικά ενδιαφέρον αλλά και πολύ ενδεικτικό. Μόνο το 3,9% των προπονητών στα 14 μεγαλύτερα πρωταθλήματα της Ευρώπης μέρος μίας μειονότητας ή έχει τέτοιο background. Αυτό μάλλον δείχνει την αναπαραγωγή στερεοτύπων αιώνων για μαύρους εργάτες και λευκούς ιδιοκτήτες.
Προφανώς αυτό το τελευταίο εξηγεί από τη μεριά του τις ρατσιστικές επιθέσεις που δέχτηκαν οι τρεις ποδοσφαιριστές της εθνικής Αγγλίας. Υπήρξαν αυτοί που δεν έκαναν καλά τη δουλειά, που δεν κέρδισαν με την επίδοσή τους το δικαίωμα του ανήκειν στην ομάδα και τελικά στο έθνος που εκείνη αντιπροσωπεύει. Λίγα εκατοστά πιο δεξιά να είχε πάει το σουτ του Rashford τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά για τον ίδιο.
© 2021, Jon Super/ Associated Press
Το τείχος που άπλωσε η ίδια η ομάδα της Αγγλίας, οι συμπαίκτες των ποδοσφαιριστών και μεγάλο μέρος των φιλάθλων ήταν πολύ σημαντικό. Μία τοιχογραφία του Rashford καταστράφηκε από ρατσιστές αλλά στη συνέχεια μετασχηματίστηκε σε ένα μέρος όπου οπαδοί και φίλαθλοι δείχνουν τον σεβασμό τους προς το πρόσωπό του και την τιμή τους που εκείνος φοράει το εθνόσημο.
Προφανώς αυτή η όμορφη συμβολική κίνηση δεν θα τελειώσει μία ιδεολογία και πρακτικές ριζωμένες εδώ και αιώνες. Θα γίνει όμως ένα δείγμα απομόνωσης των ρατσιστών.
