Ο θαυμάσιος, αλλά όχι στην πραγματικότητα σπουδαίος Ronaldinho

Μία ωδή στον απίστευτο ταχυδακτυλουργό της μπάλας, τον Ρονάλντο ντε Ασίς Μορέιρα, που όμως δεν έφτασε στα βάθη της συναίσθησής του για να σβήσει όλους τους πραγματικά μεγάλους ποδοσφαιριστές στην ιστορία.

Η ιστορία άρχισε κάπως έτσι: Κάποια στιγμή μέσα στο 2017 δημοσιεύθηκε ένα κείμενο με μία ενδεκάδα ανθρώπων τους οποίους θεωρώ θαυμάσιους, αλλά όχι σπουδαίους. Ο Ροναλντίνιο βρισκόταν στη λίστα. Την ίδια περίοδο, στη σελίδα του ΟneΜan στο Facebook, το κείμενο βρήκε θέση ξανά. Με οργή οι αναγνώστες διαπίστωσαν ότι ο Ροναλντίνιο υπήρχε στη λίστα. Σαν να είναι μιαρό να είσαι μόνο θαυμάσιος, εστίασαν με αφοπλιστικά επιχειρήματα, του στυλ «είστε μαλάκες», «είστε άμπαλοι», «είστε άσχετοι», στο πλέον προφανές: ότι ο Βραζιλιάνος δεν θα μπορούσε να είναι ποτέ σπουδαίος με βάση τα μέτρα και τα σταθμά του πρωταθλητισμού. Αυτό το κείμενο το γράφω μόνο για την ευχαρίστησή μου και παρακάλεσα για να δημοσιευθεί. Δεν ήταν στο πρόγραμμα.

Αν συναντούσα ποτέ τον Ροναλντίνιο θα γονάτιζα και θα έκλαιγα, απλώς με το που σχημάτιζε αυτό το χαμόγελο που μοιάζει να προέρχεται κατευθείαν από τα βάθη της λαϊκής αίσθησης, ένα λαμπερό χαμόγελο φτωχού παιδιού που ποτέ δεν απελπίζεται και, αν μου έλεγαν ότι στα 60 του η ομάδα που υποστηρίζω θα τον έκανε μεταγραφή, απλώς θα ευχόμουν να παραμείνω ζωντανός για να πάω στο γήπεδο και να τον δω.

Σ’ ένα από τα πλέον σοβαρά σχόλια κάτω από το κείμενο στην αναδημοσίευση αναφέρεται ότι «επειδή δεν είχε διάρκεια δε σημαίνει ότι δεν ήταν σπουδαίος. Κατέκτησε τα πάντα και βαρέθηκε». Μόνο που ακριβώς αυτό σημαίνει. Το ότι ήταν γαμάτος, το ότι είναι ο κορυφαίος ποδοσφαιριστής στην κατηγορία «άγγιγμα μπάλας», δεν τον κάνει σπουδαίο. Τον κάνει ένα πλάσμα της φαντασίας, από εκείνα που μας έκαναν να αγαπάμε τα σπορ. Αν, ας πούμε, δεν υπήρχε ίντερνετ το 2047 και ο Ροναλντίνιο υπήρχε μόνο στα περιοδικά και στις αναμνήσεις των δημοσιογράφων του ραδιοφώνου, θα ήταν κάτι σαν τον Γκαρίντσα ή τον Ντι Στέφανο.

Αν δεν υπήρχε πρόσβαση και περιγράφαμε τον Ροναλντίνιο στους ακροατές, που θα τους άρεσαν τα σπορ, αυτοί θα σχημάτιζαν μία εικόνα που θα ήταν ακριβής για το τι έκανε στο γήπεδο. Μπορεί, όπως συμβαίνει με τους εφήβους και γενικότερα το εντεταγμένο χάος του μυαλού, να νομίζαμε ότι μπορούσε να κάνει τα πάντα, αλλά σημασία έχει ότι μπορούσε να κάνει, στον απόλυτο βαθμό, αυτό που εκπροσωπεί την παιδική πλευρά μας: Να παίζει ποδόσφαιρο με τον πιο σαγηνευτικό και παραπλανητικό τρόπο που παίχθηκε ποτέ. Αλλά σπουδαίος;

Ο πραγματικά σπουδαίος Μάικλ Τζόρνταν

AP IMAGES

Το μέτρο σπουδαιότητας στον αθλητισμό έχει ένα όνομα: Μάικλ Τζόρνταν. Σπουδαίος είναι απευθείας εκείνος που μπαίνει στη συζήτηση για το GOAT. Όπως συμβαίνει στην τέχνη, ο σπουδαίος δεν γίνεται να είναι κατανοητός. Ο Βίνσεντ βαν Γκογκ ήταν σπουδαίος, αλλά ο Άλντους Χάξλεϊ, συγγραφέας του Θαυμαστού καινούργιου κόσμου, είχε πει ότι «μόνο όταν είχα κάνει χρήση οπίου κατάλαβα τους πίνακές του, τον τρόπο με τον οποίο τούς ζωγράφιζε και τι ήθελε να πει».

Ο Μαχάτμα Γκάντι ήταν σπουδαίος, αλλά δεν το έπιασαν όλοι το κόλπο περί μη βίας. Ο Ζίγκμουντ Φρόιντ ήταν σπουδαίος, αλλά ακόμα και τώρα τα περί παιδικής σεξουαλικότητας, διότι δεν χρειάζεται να ξεφύγουμε από το πιο δημοφιλές ζήτημα με το οποίο καταπιάστηκε, είναι αρκετά για να κάνουν ερυθρά ορισμένα μήλα στο πρόσωπο. Ο Φιόντορ Ντασταγέφσκι ήταν σπουδαίος, μόνο που η χάρη από τον Τσάρο τον γλίτωσε από την κρεμάλα δις.

Ο Ιησούς Χριστός ήταν ο σπουδαιότερος όλων, αλλά όσα χρόνια και να έχουν περάσει από τις περίφημες διακηρύξεις περί αγάπης, αντιμετωπίζουμε το μεγαλύτερο πρόβλημα στο να τηρούμε το λόγο Του, ίσως επειδή έχουμε μπερδέψει την αγάπη με την καλοσύνη, την καλοσύνη με την επιτηδευμένη καλοσύνη και την επιτηδευμένη καλοσύνη με την αγάπη.

Ο Έλβις και οι Beatles κατακρεουργήθηκαν την εποχή τους από τους μεσήλικες, με αποτέλεσμα για τα παιδιά να αποτελούν κρυφά πάθη, χωρίς καν να καταλαβαίνουν ότι βρισκόντουσαν μπροστά σε κάτι μοναδικό και ανεπανάληπτο στο πέρασμα των χρόνων. Ο Ροναλντίνιο ήταν άμεσος. Αυτό που έβλεπες σε μάγευε, ήξερες από την αρχή πως βρισκόσουν μπροστά σε κάτι τόσο ξεχωριστό, που ήταν αδύνατον να μην το προσέξεις. Έμπαινε πρώτα στην καρδιά σου και ύστερα στο μυαλό σου, σ’ έκανε να ουρλιάζεις από ηδονή και απόλαυση, ήταν μία κατάσταση συνεχώς οργανική, σωματικά συναισθηματική.

Ήταν το σεξ σε μορφή ποδοσφαιριστή, μόνο που, όπως λένε εκείνοι που ασχολούνται (ή τουλάχιστον έτσι έχω ακούσει), το καλό σεξ σε μία σχέση αποτελεί μόνο το 3% της βάσης για να πετύχει. Το κακό σεξ αποτελεί το 97% της βάσης για να αποτύχει. Ο Ροναλντίνιο λείπει από τον κόσμο διότι στο ποδόσφαιρο συμβαίνει κατά βάση σεξ που δεν είναι πολύ καλό. Αλλά δεν είναι και πολύ κακό. Οπότε, δυνητικά, ως σχέση, θα κάλυπτε μόνο το 3% της επιτυχίας της.

Η διάρκεια, βεβαίως, είναι η διαφορά που ξεχωρίζει αυτό που γεύονται οι αισθήσεις μας από εκείνο που είναι πραγματικά ευεργετικό για τον οργανισμό μας. Ο Μάικλ Τζόρνταν ήταν κάτι που έκανε τον οργανισμό αλεξικέραυνο, αλλά ήταν και αισθητικά άρτιο. Ένα φαν φακτ: To 1993, που οι Σικάγο Μπουλς ολοκλήρωσαν το πρώτο θριπίτ, έκαναν 57 νίκες στην κανονική περίοδο του ΝΒΑ. Το 1994, που ο ίδιος αποσύρθηκε, έκαναν 55 νίκες.

Τώρα, η διαφορά μοιάζει ανεπαίσθητη. Όμως, στα play off, οι Μπουλς βρήκαν τρόπο στη μία περίπτωση να κατακτήσουν άλλο ένα πρωτάθλημα, ενώ στη δεύτερη περίπτωση έφθασαν στους ημιτελικούς της Ανατολής και αποκλείστηκαν από τους Νιου Γιορκ Νικς. Για όποιον θεωρεί ότι με τον Τζόρνταν θα υπήρχε η οποιαδήποτε πιθανότητα να πάρουν τη σειρά οι Νικς, ξέρω μία καλή ακατοίκητη καλύβα στη Μαδαγασκάρη.

Τα έργα και οι ημέρες του Ρόνι

(AP Photo/Bernat Armangue)

Ο Ροναλντίνιο πήρε τα πάντα, αλλά ακριβώς επειδή ήταν από μόνος του ένα άλλο ποδόσφαιρο, σε αυτό το ποδόσφαιρο δεν κόστισε. Το 2008 η Μπαρτσελόνα τον άφησε να φύγει, επειδή ακόμα και για αυτό το ταλέντο, με αυτό το χάρισμα, υπήρχε ένα όριο στο ξενύχτι. Και την αμέσως επόμενη χρονιά πήρε κάθε διαθέσιμο τίτλο. Από το 2008, που ο Λιονέλ Μέσι έγινε ο ηγέτης της Μπαρτσελόνα, πέρασαν χρόνια. Η χειρότερη του Αργεντινού είναι να σε κάνει να τρελαίνεσαι. Το 2002, που η Βραζιλία κατέκτησε το Παγκόσμιο Κύπελλο, ο Ροναλντίνιο ήταν το τρίτο μέρος της απίστευτης ένρινης τριάδας της. Το φάουλ που έβαλε με την Αγγλία, βέβαια, ήταν ένα αληθινό αρχιτεκτονικό αραβούργημα, από εκείνα που αν δεν τα έχεις δει δεν μπορείς να τα πιστέψεις. Αλλά αυτό το Μουντιάλ ήταν το επίνειο του Ρονάλντο, ο οποίος μόνο τότε, έχοντας επιστρέψει από τραυματισμούς ανυπόφορους, έχοντας βιώσει το πρώτο αληθινό δράμα του επαγγελματικού κυνισμού και της προϊοντοποίησης (sic) των παικτών, επέστρεψε για να δώσει στη Βραζιλία το πέμπτο Παγκόσμιο Κύπελλό της και έγινε, κατά τη γνώμη μου, ο κορυφαίος στράικερ στην ιστορία.

Ο Ροναλντίνιο, ωστόσο, ήταν ο κορυφαίος παίκτης της Βραζιλίας στο επόμενο Παγκόσμιο Κύπελλο, όταν η Σελεσάο αποκλείστηκε στα προημιτελικά από τη Γαλλία, με τον Ζινεντίν Ζιντάν να βάζει τους Λατινοαμερικάνους από κάτω. Το διάστημα από τη διοργάνωση της Κορέας μέχρι εκείνη της Γερμανίας έκανε μιάμιση καλή χρονιά: το δεύτερο μισό της περιόδου 2004-05 και όλη τη σεζόν 2005-06. Ούτε πριν ούτε μετά έπαιξε ξανά σε εκείνο το επίπεδο. Ασφαλώς είναι αξέχαστο το χειροκρότημα στο Μπερναμπέου, όταν έμοιαζε με όαση και χάρισε μία απόλυτη στιγμή μαγείας σε όλο τον κόσμο, αλλά το πλέον διάσημο γκολ του, στο Λονδίνο με την Τσέλσι, για τη ρεβάνς της φάσης των 16 του Champions League, συνοδεύτηκε από αποκλεισμό.

Ασφαλώς, αναγνωρίζω αμέσως και χωρίς δεύτερη σκέψη ότι το άνωθεν σχόλιο είναι εξαιρετικά προβοκατόρικο, ωστόσο είναι ένα σημάδι, αν θέλει κάποιος, για το τι ακριβώς συμβολίζει για το ποδόσφαιρο. Δηλαδή κάτι που δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με το αποτέλεσμα, για το οποίο νοιάζεται όλος ο κόσμος. Όπως στην περίπτωση του Τζιοβάνι στον Ολυμπιακό, μάγος ξεμάγος, τα πρωταθλήματα στο τέλος της χρονιάς έκαναν τους οπαδούς να προσεύχονται κλίνοντας το γόνυ στο όνομά του. Χωρίς αυτά, ίσως να ήταν ένας αποτυχημένος τσαρλατάνος. Ίσως, στην καλύτερη περίπτωση, να είχε αδικηθεί από τους συμπαίκτες του, την εποχή, τη μοίρα.

Ο Ροναλντίνιο είναι πρόεδρος ενός κλαμπ παικτών όπως ο Τζαλμίνια, ο Ρικάρντο Μποκίνι, ο Άλεξ, ο Ορτέγκα, ο Ματίας Φερνάντες, ο Χοακίν, φυσικά ο Ντενίλσον. Παίκτες που σε ό,τι αφορά την ποδοσφαιρική ικανότητα ήταν ασύγκριτοι, απλώς δεν μπόρεσαν να γίνουν οι ηγέτες μίας ομάδας που κυνηγά τη νίκη με κάθε τρόπο. Ίσως μόνο ο Μάτι, με τη Χιλή να κατακτά δύο Κόπα Αμέρικα, να μπορεί να το ισχυρίζεται, αλλά ερχόταν από τον πάγκο. Δεν παραγνωριζόταν η ικανότητά του, μόνο που οι προπονητές ξέρουν ότι δεν είναι ο πιο ωφέλιμος παράγων για τον κοινό σκοπό. Ο Ροναλντίνιο, πολύ ανώτερος από όλα τα μέλη του κλαμπ, κέρδισε τα πάντα γιατί δεν γινόταν. Το ταλέντο του είναι ακόμα θεϊκό και αυτό είναι κυριολεκτικό: Το ταλέντο είναι η πιο ωραία κατάσταση μπορούν να αντικρίσουν τα μάτια, αλλά δεν είναι σύμφυτη. Δεν την αποκτάς, δηλαδή. Δεν είναι σώφρον να περιαυτολογήσεις.

Αν στο λύκειο έγραφες 18 με μία ώρα διάβασμα τη μέρα, μπορεί να είσαι καταπληκτικός, αλλά δεν είναι κάτι που το έκανες εσύ. Αν διάβαζες τρεις ώρες τη μέρα και δεν γινόταν να γράψεις 19, το ταλέντο στην απορρόφηση της γνώσης θα συναντιόταν με το κίνητρο και θα έδινε το απόλυτο αποτέλεσμα. Αν, πάλι, έγραφες 14 και θυσίαζες σε τέτοιο βαθμό τον εαυτό σου ώστε τώρα να είσαι νευροχειρουργός σε κεντρικό νοσοκομείο στο Λονδίνο, τότε τα συγχαρητήρια θα ήταν υποτιμητικά.

Ο Ροναλντίνιο δεν είχε κίνητρο στο μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του. Δεν μπορούσε να το βρει

AP IMAGES

Ο Τζόρνταν διέθετε τα πάντα, αλλά και ένα κίνητρο που θα μπορούσε να μετατοπίσει τη Γη. Ήταν τόσο σκοτεινός και τόσο μονομανής και τόσο αυταρχικός και τόσο βίαιος, που το αμέσως επόμενο στάδιο είναι ο τρελός δικτάτορας, κάτι που ο Τζόρνταν πιθανόν να ήταν αν δεν εξωτερίκευε την ενέργειά του στο μπάσκετ (οι συμπαίκτες του στην Dream Team είχαν να το λένε ότι πάντα ήταν κάπου και έκανε κάτι, με αποτέλεσμα να μην έχει υποπέσει στην αντίληψή του κάποια στιγμή κατά την οποία όντως κοιμόταν).

Θα ήταν λοιπόν άδικο για τον Τζόρνταν, που έβαλε νικητήρια σουτ που χάριζαν τίτλους με 16 χρόνια απόσταση, να μπει στην ίδια λογική. Το λαϊκό αίσθημα και ο καημός δεν έχει σχέση με την κρίση, η οποία προέρχεται από την εξέλιξη. Ο Ροναλντίνιο ήταν ο τελευταίος μάγος μίας τέχνης τόσο εύθραυστης, την οποία το ποδόσφαιρο έχει αποβάλλει. Της τέχνης για την τέχνη. Κι αυτό διότι το ποδόσφαιρο έχει γίνει επιστήμη. Επειδή ήταν επικίνδυνο για την αξιοκρατία του και τα λαϊκά σύμβολα, αυτό που έχουν φροντίσει τα μεγάλα κεφάλια ήταν να αποκτήσει τέτοια πολυπλοκότητα, ώστε να μην κινδυνεύουν από προφήτες, όπως είναι και θα είναι για πάντα ο Ροναλντίνιο.

Τα δαιμόνιά του αφορούσαν στη διασκέδαση, τη νύχτα, ό,τι είχε στερηθεί παιδιόθεν. Και αυτό δεν φαινόταν στο γήπεδο, γιατί πάντα ήταν ο πιο ταλαντούχος ποδοσφαιριστής σε σχέση με τους 22. Πάντα ήταν εκείνος που θα έκανε το απροσδόκητο. Εκείνος που θα μας γέμιζε με χαρά, επειδή θα βρισκόμασταν στο ίδιο μήκος κύματος, είτε έχουμε κλωτσήσει το τόπι ή όχι. Εκείνο το θαυμάσιο πλάσμα που δεν είμαστε σίγουροι αν υπήρξε αληθινά ή αν ήταν αποκύημα της φαντασίας. Ο αρχιερέας της πιο ανεκτικής θρησκείας, που απλώς του λείπει αυτό που ο Δαρβίνος θεωρούσε τη σημαντικότερη ικανότητα του ανθρώπου: η προσαρμογή στις συνθήκες.

Προτιμώ τον θαυμάσιο από τον σπουδαίο κάθε μέρα

Τον προτιμώ για όλους τους απλούς λόγους, διότι θέλω να είμαι χαρούμενος, διότι η βαθιά αλήθεια πονάει, διότι δεν θέλω κάθε μέρα να βρίσκομαι στο τρενάκι του τρόμου και να αισθάνομαι αποτυχημένος, διότι θα έχω περισσότερα πράγματα να κάνω μαζί του, περισσότερα πράγματα να πω, περισσότερα πράγματα να μου μάθει χωρίς να με κάνει να πληγωθώ.

Αλλά δεν θα τον θεωρήσω σπουδαίο, διότι δεν θα θέλω να τον υποβιβάσω. Αν μπορεί να είναι και τα δύο, τότε θα πρόκειται για μία τόσο βροντερή εξαίρεση, αδύνατον να μπει σε επεξεργασία. Ο Ροναλντίνιο είναι αυτός που προτιμώ. Αλλά αλίμονο αν έχω διαφορετική ιδέα για αυτό που ήταν και που προσέφερε. Όπως η άνοιξη συμβαίνει και τα άνθη μεγαλώνουν και ο κόσμος ομορφαίνει, έτσι και ο Ρονάλντο ντε Ασίς Μορέιρα υπάρχει ως φυσικό φαινόμενο έκπαγλου κάλλους. Ένας χρωματιστός ανθότοπος, που σου απορροφά όλες τις απορίες. Σου κατακερματίζει το στοιχείο της περιέργειας, διότι είσαι μαγεμένος. Παραμένεις μαγεμένος με την ανάμνηση, αλλά η πραγματικότητα είναι μόνο απορίες και μάλιστα ανυπόφορες. Και ο νικητής της πραγματικότητας συναπτώς, κάθε μέρα και για πολλά χρόνια, είναι ο πραγματικά σπουδαίος. Ο Ρονάλντο ντε Ασίς Μορέιρα δεν έχει καμία θέση σε αυτήν τη μουτζούρα, μόνο που αυτή η μουτζούρα είναι η πραγματική ζωή.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στις 17 Δεκεμβρίου 2017, από τον Λευτέρη Ελευθερίου.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ